Ηέρευνα ανοίγει ζητώντας από τους ερωτώμενους να επιλέξουν έως δύο ζητήματα, τα οποία θεωρούν ως τις μεγαλύτερες απειλές για το μέλλον των Ελλήνων. Η πρώτη δημοφιλέστερη απάντηση αφορά την οικονομική κατάσταση της χώρας –σχεδόν 1 στους 2 επέλεξε την οικονομία ως βασική απειλή στις συνολικές αναφορές. Πρόκειται, μάλιστα, για ένα ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από το αντίστοιχο του Δεκεμβρίου του 2019, και σχεδόν 10 μονάδες αυξημένο από το αντίστοιχο, τον Φεβρουάριο του 2022. Ως δεύτερη πιο σημαντική απειλή εμφανίζεται το δημογραφικό πρόβλημα και η μείωση του πληθυσμού με 36,7% στις συνολικές αναφορές. Τρίτη έρχεται η κλιματική αλλαγή –1 στους 5 την αναφέρει ως απειλή.

Όταν, ωστόσο, η έρευνα ζητάει από τους ερωτώμενους να επιλέξουν έως δύο ζητήματα που αποτελούν τις μεγαλύτερες απειλές, όχι ειδικά για το μέλλον της Ελλάδας αλλά για το μέλλον ολόκληρου του πλανήτη, τότε 4 στους 10 επιλέγουν τις οικονομικές ανισότητες και δυσκολίες, οι οποίες έρχονται δεύτερες σε συνολικές αναφορές. 1 στους 2 επιλέγει την κλιματική αλλαγή, που είναι η δημοφιλέστερη απάντηση.

Η έρευνα συνεχίζει εμβαθύνοντας στα θέματα που αφορούν στην κλιματική αλλαγή, επιχειρώντας τόσο να καταγράψει με μεγαλύτερη λεπτομέρεια σε ποιο βαθμό γίνεται αντιληπτή ως σημαντικός κίνδυνος για το μέλλον από τους πολίτες, όσο και να διερευνήσει τι κάνουν οι ίδιοι για το πρόβλημα. Η πλειονότητα των ερωτώμενων φαίνεται ότι θεωρεί την κλιματική αλλαγή πολύ σοβαρό θέμα: δηλώνει είτε ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει ήδη αρνητικά τη ζωή μας είτε ότι θα την επηρεάσει αρνητικά στο μέλλον (43% και 44,6% αντίστοιχα). Ωστόσο, υπάρχουν και εκείνοι που έχουν αντίθετη γνώμη: περίπου 1 στους 10 θεωρεί ότι η κλιματική αλλαγή δεν επηρεάζει, και δεν θα επηρεάσει τη ζωή του. Σύμφωνα με την έρευνα, οι νεότεροι και οι πιο μορφωμένοι εμφανίζονται πιο ευαισθητοποιημένοι ως προς τις άμεσες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Όμως, ποιος φταίει για την κλιματική αλλαγή και ποιος πρέπει να τη διαχειριστεί; Κατά καιρούς εμφανίζονται στον δημόσιο διάλογο απόψεις ή θεωρίες σχετικά με την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της. Όταν η έρευνα παραθέτει στους ερωτώμενους κάποιες γνωστές απόψεις και τους ζητάει να εκφράσουν τη συμφωνία ή τη διαφωνία τους, οι περισσότεροι απαντούν ότι η κλιματική αλλαγή είναι θέμα όλου του πλανήτη (94,7%), ότι χρειάζεται νέο και πιο αυστηρό πλαίσιο για την αντιμετώπισή της (86,3%) ενώ είναι αρκετοί, περίπου 7 στους 10, εκείνοι που αισθάνονται ότι απειλείται η ζωή και η περιουσία τους. Επίσης, οι ερωτώμενοι φαίνεται να κατανοούν ότι η κλιματική αλλαγή συνδέεται σε σημαντικό βαθμό με τη θαλάσσια ζωή και με τους ωκεανούς: 9 στους 10 απαντούν ότι επηρεάζει τη θάλασσα και τους ωκεανούς και, αντίστοιχα, 76% πιστεύουν ότι οι παράκτιες χώρες, όπως η Ελλάδα, θα επηρεαστούν περισσότερο.

Από την άλλη πλευρά, κάποιες θεωρίες και απόψεις φαίνεται ότι διχάζουν περισσότερο τους ερωτώμενους. 1 στους 2 θεωρεί ότι η κλιματική αλλαγή "είναι εφεύρημα των πλούσιων χωρών σε βάρος των φτωχών", ενώ 1 στους 4 πιστεύει ότι η κλιματική αλλαγή είναι ένα άλυτο πρόβλημα. Οι παραπάνω απαντήσεις δείχνουν ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού συνειδητοποιεί τις διαστάσεις του προβλήματος.

Όμως, αν είναι τόσο ευαισθητοποιημένοι, τι ακριβώς κάνουν οι ίδιοι για το πρόβλημα και, γενικότερα, για το περιβάλλον; Πολύ μεγάλα ποσοστά των ερωτώμενων απαντούν ότι χρησιμοποιούν λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας (93,3%), ότι ανακυκλώνουν (92,2%), ότι έχουν περιορίσει τη χρήση του πλαστικού (84,3%) και του νερού (65,5%). Το ποσοστό όσων δηλώνουν ότι συμμετέχουν σε καθαρισμούς ακτών και σε αναδασώσεις, παρότι έχει διπλασιαστεί από το 2019, είναι αισθητά χαμηλότερο, στο 44,7%.

Υπάρχουν, ωστόσο, δύο συμπεριφορές οι οποίες είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρες και, επομένως, σημαντικές για το κλίμα, αλλά επίσης αντιστοιχούν σε πολύ ανθεκτικές συνήθειες: η χρήση του αυτοκινήτου και η κατανάλωση κρέατος. Πώς απαντούν οι Έλληνες για αυτές; 61% δηλώνουν ότι μετακινούνται λιγότερο με αυτοκίνητο και 53,7% λένε ότι έχουν ελαττώσει την κατανάλωση κρέατος –τα ποσοστά εδώ είναι λιγότερο εντυπωσιακά. Μάλιστα, αυτοί οι αριθμοί παραμένουν διαχρονικά, από το 2019, στα ίδια επίπεδα.

Εκτός από τις συμπεριφορές των νοικοκυριών, υπάρχουν και περισσότερο κεντρικές επιλογές που κάνουν οι χώρες και σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Ασφαλώς, η πιο σημαντική από αυτές είναι η ενεργειακή μετάβαση σε πιο "καθαρές" μορφές ενέργειας. Η μετάβαση αυτή είναι ένα ζήτημα που εξαρτάται από πολλά: από τη γεωγραφική θέση και τους διαθέσιμους πόρους των χωρών μέχρι το εθνικό εισόδημα και τις διεθνείς συμμαχίες τους. Όμως, στις δημοκρατίες οι απόψεις και ο βαθμός ενημέρωσης των πολιτών για τις "καθαρές" μορφές ενέργειας ορίζουν ως ένα σημείο και το πόσο μακριά μπορούν να φτάσουν οι κυβερνήσεις σε αυτή τη μετάβαση. Στην ερώτηση "Ποιους φυσικούς πόρους θα πρέπει να αξιοποιήσει η Ελλάδα για την παραγωγή ενέργειας;", η μεγάλη πλειοψηφία (83,9%) απαντάει τον ήλιο. Ακολουθούν, με αρκετή διαφορά στις συνολικές αναφορές, ο αέρας (47%) και το νερό (25,1%). Τα ορυκτά καύσιμα έρχονται τέταρτα, με 18,1%, και φαίνεται ότι είναι πιο δημοφιλή σε ανθρώπους με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο και όσους αυτοτοποθετούνται δεξιότερα στο πολιτικό φάσμα.

"Ορθολογικές και συμβατικές με την ευρωπαϊκή πολιτική και τις εθνικές στρατηγικές είναι οι απαντήσεις για την παραγωγή ενέργειας", σχολιάζει ο Παναγής Παναγιωτόπουλος στην ανάλυσή του. "Δείχνουν ένα ιδιαιτέρως ενημερωμένο κοινό σε ζητήματα αειφορίας, με τη μυθολογία περί αμύθητου πετρελαϊκού πλούτου στο ελληνικό υπέδαφος να μην επηρεάζει την αξιολόγηση των προτεραιοτήτων".

Συνέχεια