Η Δέσποινα είναι φοιτήτρια και τα βράδια εργάζεται ως σερβιτόρα σε ένα καφέ στο Κουκάκι. Όταν, το περασμένο φθινόπωρο, εφαρμόστηκαν τα αυστηρά μέτρα για την απαγόρευση του καπνίσματος η Δέσποινα σχολίασε: «Τώρα μας κόβουν και το κάπνισμα». Δεν διευκρίνισε ποιους εννοούσε. Την κυβέρνηση; Το σύστημα; Τον παγκόσμιο καπιταλισμό;

Ποιος έχει συμφέρον από τον περιορισμό του καπνίσματος; Σίγουρα όχι οι πολυεθνικές που πωλούν τσιγάρα και όσοι εμπλέκονται στο εμπόριο και τη διακίνησή τους. Οι εταιρίες καπνού ήδη έχουν αλλάξει την εμπορική στρατηγική τους, προωθώντας εναλλακτικά προϊόντα. Τα συμφέροντα πίσω από τα μέτρα εναντίον του καπνίσματος είναι δημόσια: η υγεία των πολιτών -και των συναδέλφων της Δέσποινας- και η ελάφρυνση του συστήματος υγείας από τις σοβαρές αρρώστιες που προκαλεί το κάπνισμα. Η προτεραιότητα στο δημόσιο συμφέρον δεν απαγορεύει το ατομικό δικαίωμα του καπνίσματος, το οποίο εξακολουθεί να ασκείται παντού εκτός από τους δημόσιους κλειστούς χώρους.

Ο ακαθόριστος εχθρός που ήθελε να μας κόψει το κάπνισμα, επανεμφανίστηκε. Τώρα θέλει να μας κλείσει μέσα. Εκείνοι που το πιστεύουν, παράλληλα υιοθετούν την άποψη ότι ο κορονοϊός είναι απλώς μια γρίπη, η οποία δεν δικαιολογεί τέτοια μέτρα, ενώ αμφισβητούν  και την ύπαρξη τόσων νεκρών.

Ας δεχτούμε ότι η επικινδυνότητα του νέου κορονοϊού είναι ανάλογη με εκείνη της γρίπης. Για τη γρίπη υπάρχει εμβόλιο και στην Ελλάδα έχει εμβολιαστεί περίπου ο μισός ενήλικος πληθυσμός. Επίσης υπάρχουν φάρμακα που την αντιμετωπίζουν. Είναι μια αρρώστια γνωστή από πολύ παλιά και τις τελευταίες δεκαετίες οι επιστήμη έχει κάνει προόδους στην αντιμετώπισή της.  Για τον κορονοϊό δεν υπάρχει τίποτε από όλα αυτά.

Τελευταία ακούγεται ότι μεγεθύνονται τεχνητά οι αριθμοί των νεκρών. Στην αρχή της πανδημίας αρκετοί έλεγαν το αντίθετο: ότι κρύβονται νεκροί. Ας πάρουμε για παράδειγμα την Ιταλία. Είναι δυνατό η κυβέρνηση να παρουσιάζει ανύπαρκτους νεκρούς και να μη το πάρει χαμπάρι κανείς; Είναι δυνατό στη συνωμοσία να συμμετέχουν ολόκληρος ο Τύπος, οι γιατροί, οι νοσηλευτές, το προσωπικό των νοσοκομείων και των δήμων, οι εισαγγελείς και οι δικαστές; Πόσο χρόνο και πόση προετοιμασία χρειαζόταν μια τέτοια επιχείρηση; Και πώς διάλεξαν τόσες κυβερνήσεις από την άκρα Δεξιά (Μπολσονάρου) ως την Αριστερά (Ποδέμος) να πουν το ίδιο ψέμα;

Αν όλα αυτά έγιναν «για να μας κλείσουν μέσα», γιατί να το κάνουν; Τι έχουν να κερδίσουν; Οι επιχειρήσεις εκεί που είχαν κέρδη, άρχισαν να εμφανίζουν ζημιές. Εκατομμύρια άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους και προκύπτει μία νέα οικονομική κρίση. Οι κυβερνήσεις δαπανούν δισεκατομμύρια για τη στήριξη των ανέργων. Αν η ελληνική κυβέρνηση μοίραζε σε παροχές και προσλήψεις τα χρήματα που ξοδεύει για την κρίση του κορονοϊού θα είχε τεράστιο πολιτικό όφελος. Τώρα, παρότι τα ποσά είναι πολύ μεγάλα, η απώλεια εισοδήματος είναι μεγαλύτερη και δεν καλύπτεται.

Πίσω από όλες αυτές τις θεωρίες υπάρχουν δύο πράγματα. Το πρώτο είναι η μεγάλη αγάπη μέρους των πολιτών για τις ιστορίες συνωμοσίας. Αυτές δίνουν μια αίσθηση πνευματικής υπεροχής, εφόσον κάποιος πιστεύει ότι δεν δέχεται αυτό που φαίνεται αλλά διεισδύει σε απόκρυφες πλευρές της πραγματικότητας.

Το δεύτερο είναι ότι αρκετοί πιστεύουν ότι υπάρχει ένα αόρατο κέντρο με παγκόσμια ισχύ που νυχθημερόν συνωμοτεί για το κακό μας. Κάτι σαν τους καλικάντζαρους που από τα έγκατα της γης  πριονίζουν το δέντρο που την κρατάει. Στην πραγματικότητα, η παγκόσμια σκηνή είναι γεμάτη αντιθέσεις και αντιπαλότητες και πολλοί ισχυροί παίχτες προσπαθούν να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Αυτό που δεν υπάρχει είναι το ένα πανίσχυρο κέντρο που κινεί τα νήματα.

Οι μεγάλες και μικρές επιχειρήσεις κερδίζουν όταν κινούμαστε και καταναλώνουμε. Όταν βγαίνουμε έξω, ψωνίζουμε, ταξιδεύουμε, πίνουμε μπίρες.... Επίσης κερδίζουν όταν έχουμε δουλειά και εισόδημα για να μπορούμε να καταναλώσουμε. Επομένως, κανείς δεν έχει να κερδίσει κάτι με το «να μας κλείσει μέσα».

Υπάρχει και κάτι ακόμη: η πίστη αρκετών ότι η ζωή μας πάει όλο και προς το χειρότερο και ότι η οικονομική ανέχεια συνοδεύεται από καταπιεστικές πολιτικές. Σε αυτές εντάσσουν τα μέτρα  για την πανδημία, παρά την προσωρινότητά τους.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχουμε την τύχη να ζούμε σε ένα κομμάτι του πλανήτη όπου η υλική ευημερία συνοδεύεται από ελευθερίες και δικαιώματα, πράγμα πρωτόγνωρο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η ζωή μας δεν μπορεί να συγκρίνεται με έναν ιδεατό κόσμο, αλλά με το πώς ήταν ζωή στη χώρα μας πριν μερικές δεκαετίες και με το πώς είναι σήμερα η ζωή σε πάρα πολλές χώρες.

Τα πράγματα μπορούν να γίνουν καλύτερα ή χειρότερα, καθώς βρισκόμαστε σε ένα κόσμο ραγδαίων αλλαγών, αλλαγών που αμφισβητούν την ασφάλεια και τις βεβαιότητές μας. Η παγκοσμιοποίηση έχει μειώσει την ακραία φτώχεια σε μεγάλο μέρος του αναπτυσσόμενου κόσμου, όμως στον αναπτυγμένο κόσμο δημιουργεί ανακατατάξεις, που για ορισμένους έχουν σημαντικό κόστος.

Οι κοινωνίες μας, διαφοροποιούνται από πολλές κοινωνίες του τρίτου κόσμου και στην αξία που έχει η ανθρώπινη ζωή. Συχνά ακούμε ότι οι ζωές μπαίνουν κάτω από τα κέρδη. Μπροστά μας έχουμε, στην κρίση του κορονοϊού (όπως και στα μέτρα για το κάπνισμα), το παράδειγμα να μπαίνουν οι ζωές πάνω από τα κέρδη. Ας το αξιολογήσουμε με κριτήριο τα γεγονότα και όχι με αναπόδεικτες δοξασίες.