Τι μας διδάσκει η «Κάσος»;

Θόδωρος Τσίκας 01 Αυγ 2024

Ας αρχίσουμε από τα βασικά. Το γεγονός ότι η Ελλάδα ορθώς δεν αποδέχεται το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, δεν σημαίνει ότι οι χώρες που το υπέγραψαν το θεωρούν ανύπαρκτο. Από την άλλη, η Τουρκία και η Λιβύη δεν αναγνωρίζουν την Συμφωνία μερικής οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. 

Η Τουρκία θεωρεί ότι το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο της δίνει δικαιώματα και η Ελλάδα θεωρεί ότι έχει δικαιώματα από την ελληνο-αιγυπτιακή Συμφωνία. Αντίστοιχα η Τουρκία θεωρεί ότι η ελληνο-αιγυπτιακή Συμφωνία παραβιάζει τα δικαιώματα της, ενώ η Ελλάδα θεωρεί το ίδιο για το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο. 

Αυτό σημαίνει ότι και οι δύο χώρες θα υπερασπιστούν στην πράξη την οριοθέτηση ΑΟΖ που έχει  συμφωνήσει η καθεμία, οποτεδήποτε δοθεί η σχετική  αφορμή. Το σημαντικό είναι ότι λόγω των "ήρεμων νερών" που έχουν προκύψει λόγω της έναρξης του ελληνο- τουρκικού διαλόγου, η υπεράσπιση δεν φτάνει μέχρι του σημείου της σύγκρουσης στο πεδίο. 

Όσο όμως καθυστερούμε την εξέλιξη του διαλόγου για τον "σκληρό πυρήνα" των ελληνοτουρκικών διαφορών, τόσο θα πληθαίνουν τα περιστατικά, όπως αυτό που συνέβη στα ανοιχτά της Κάσου και της Καρπάθου. Εκτός και αν οι δύο χώρες συμφωνήσουν ότι μέχρι την επίτευξη οριστικής διευθέτησης, δεν θα προχωρούν σε ενέργειες εκτός των χωρικών υδάτων τους. Κάτι τέτοιο θα ήταν επιθυμητό, προϋποθέτει όμως υψηλό βαθμό δέσμευσης και αυτοσυγκράτησης, και από τις δύο πλευρές. 

Το θέμα με το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο δεν θα ξεπεραστεί τόσο εύκολα. Ακόμα και αν υπήρχε συμφωνία για ολόκληρη την θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο είναι εκεί. Έχουμε δύο επικαλυπτόμενες συμφωνίες. Τα Σύμφωνα αυτά ακυρώνονται με δύο τρόπους: είτε οι υπογράφοντες αποσύρουν την υπογραφή τους (κάτι δύσκολο στην προκειμένη περίπτωση), είτε με προσφυγή σε διεθνές διαιτητικό ή δικαστικό όργανο.

Σε κάθε περίπτωση, από την στιγμή που το Δίκαιο της Θάλασσας απαιτεί συμφωνία των παράκτιων κρατών για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, είναι μονόδρομος η συμφωνία Ελλάδας - Τουρκίας μέσω απευθείας διαπραγματεύσεων ή η κοινή προσφυγή τους στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Για την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, πέραν του ελληνοτουρκικού διαλόγου, πρέπει να υπάρξουν διαπραγματεύσεις Ελλάδας-Λιβύης, Ελλάδας-Αιγύπτου για την υπόλοιπη περιοχή που δεν καλύπτεται από την υπάρχουσα Συμφωνία, Κύπρου - Τουρκίας για την μεταξύ τους περιοχή (που προϋποθέτει φυσικά πρόοδο στο Κυπριακό), κλπ.

Για ορισμένες θαλάσσιες περιοχές θα χρειαστούν και διαπραγματεύσεις μεταξύ τριών από αυτές τις χώρες, ώστε να καθοριστούν τα σημεία επαφής των ΑΟΖ τους. Μέχρι τότε το καθεστώς των διεθνών υδάτων μεταξύ τους παραμένει ως έχει, χωρίς δικαιώματα οικονομικής εκμετάλλευσης. Αυτό ισχύει για όλες  τις χώρες, προφανώς και για την Ελλάδα.

Πηγή: www.tanea.gr