Το ερώτημα στον τίτλο δεν είναι ρητορικό. Είναι πραγματικό. Ποια είναι η ρότα πλεύσης και που θέλουμε να πάμε; Το μόνο σίγουρο είναι ότι την απάντηση στο ερώτημα εξακολουθεί να μπορεί να την δώσει μόνο το Υπουργείο Παιδείας. Το περίφημο αυτοδιοίκητο έχει περιορισμένη αξία, όταν οι καίριες στρατηγικές αποφάσεις και κατευθύνσεις συγκεντρώνονται στην Πολιτεία, ομοιόμορφα για όλους όσους θεωρούνται εντός του πανεπιστημιακού χάρτη της χώρας. Εντυπωσιάζει μάλιστα η πρόσφατη δια νόμου απόφαση του υπουργείου για σύσταση εσωτερικής ομάδας στρατηγικού σχεδιασμού σε κάθε ΑΕΙ, όταν ο « στρατηγός» βρίσκεται εκτός!
Σε αντίθεση με προηγούμενες θεσμικές παρεμβάσεις που είχαν ολοκληρωμένη μορφή ενός συνολικού Νόμου-Πλαισίου (και ίσως λόγω της αποτυχίας εφαρμογής του αμέσως προηγούμενου του 2011), η σημερινή πολιτική ηγεσία έχει επιλέξει μέχρι τώρα τη μέθοδο των αποσπασματικών παρεμβάσεων. Δεν μπορώ να χαρακτηρίσω ως επιτυχείς όλες αυτές τις παρεμβάσεις. Αρκεί να αναφερθούμε στην πολυσυζητημένη κατάργηση του ασύλου. Οι έκνομες και βίαιες καταστάσεις που ακολούθησαν (ΟΠΑ,ΕΜΠ,ΑΠΘ,...) δηλώνουν σαφώς ότι δεν αρκούν οι νόμοι. Πρέπει να εφαρμόζονται κιόλας. Σε σχετικό άρθρο μου στα ΝΕΑ είχα γράψει τότε ότι η παραβατικότητα στα πανεπιστήμια κλιμακώθηκε και δυναμώνει μέσα σε ένα πλαίσιο μεγάλης παθογένειας των πανεπιστημίων μας, οικονομικής ανέχειας και αξιακής ισοπέδωσης. Ο πανεπιστημιακός χάρτης συνεχώς αλλοιώνεται και αυξάνεται, η τεχνολογική εκπαίδευση εξαφανίστηκε αφού τα ΤΕΙ γίνανε σε μια νύχτα πανεπιστήμια και πανεπιστημιακά τμήματα, τα περισσότερα με περίεργους και άγνωστους επιστημονικά τίτλους. Τα λίγα που δεν πρόλαβαν να λειτουργήσουν έχουν ευτυχώς καταργηθεί, αν και υπάρχουν πιέσεις - δυστυχώς από κάποιες πανεπιστημιακές διοικήσεις - να λειτουργήσουν κάποια από αυτά. Αυτό όμως δεν αρκεί. Θα πρέπει να γίνει ένα γενικό ξεκαθάρισμα του χάρτη, όπως έχει σήμερα. Χωρίς δισταγμούς και μικροκομματικές πρακτικές. Έχει αναβαθμιστεί η αρχή αξιολόγησης των πανεπιστημίων, η ΕΘΑΑΕ. Βασική της δουλειά είναι να ξεκαθαρίσει το τοπίο μετά από αξιολόγηση και τεκμηρίωση ύπαρξης των απαραίτητων ακαδημαϊκών προϋποθέσεων για την απόδοση προ- και μεταπτυχιακών πανεπιστημιακών τίτλων. Δεν έχω δει μέχρι στιγμής να γίνεται κάτι τέτοιο, τουλάχιστον στην κλίμακα που χρειάζεται. Αντίθετα υπάρχει μια ανησυχητική σιωπή από όλες τις πλευρές. Ο χρόνος που περνάει στενεύει πολύ τα περιθώρια για γενναίες και απαραίτητες αποφάσεις.
Η συνεχιζόμενη μεγάλης διάρκειας έλλειψη της δια ζώσης διδασκαλίας και της φυσικής συνεργασίας δημιουργεί αβεβαιότητα με ιδιότυπα προβλήματα και ερωτήματα για την πορεία. Η αμηχανία για το που πάμε αυξάνεται με τις εξαγγελίες ότι συντάσσεται ένας νέος νόμος πλαίσιο, χωρίς να είναι σαφής μέχρι στιγμής η κατεύθυνσή του. Πιστεύω ότι είναι άμεσης προτεραιότητας η αξιοκρατική, ορθολογική και βιώσιμη αναδιαμόρφωση του πανεπιστημιακού χάρτη, όπως και η ορθή επαναφορά της απαραίτητης τεχνολογικής εκπαίδευσης, με βάση διεθνή πρότυπα, αλλά και τις πραγματικές και προοπτικές ανάγκες της ζήτησης εργασίας. Ο νέος νόμος θα πρέπει να περιέχει τις σύγχρονες αρχές διοικητικής λειτουργίας, να αποδεσμεύει από την γραφειοκρατία, να ενδυναμώνει την ανάδειξη της επιστημονικής και εκπαιδευτικής αξίας και να αποδίδει επιτέλους πραγματική αυτοδιοίκηση στα πανεπιστήμια.
Η κ. Μαρία Μιμίκου είναι ομότιμη καθηγήτρια του ΕΜΠ
Πηγή: www.tanea.gr