Ορίζουμε τους 3 τομείς δομής της κοινωνικής οργάνωσης και της οικονομίας στο τρίγωνο Κράτος – Αγορά – Κοινωνία των πολιτών. Το Κράτος και η Αγορά είναι έννοιες θεωρητικά σαφείς, αν και το Κράτος επιχειρηματίας που ακόμη ανταγωνίζεται και αντιμάχεται από θέση ισχύος τον επιχειρηματία της Αγοράς είναι από παλιά εικόνα και πρακτική συνηθισμένη στον τόπο μας όσο είναι και η εικόνα του κρατικοδίαιτου επιχειρηματία. Η Κοινωνία των πολιτών όμως; Γιατί υποφέρει από τόσες ασάφειες και ατελείς ορισμούς; Την λέμε και Τρίτο τομέα. Συνήθως την περιορίζουμε στον χώρο του εθελοντισμού, στα δίκτυα αλληλοβοήθειας, τις φιλανθρωπικές και οικολογικές οργανώσεις. Είναι όμως κάτι ευρύτερο. Περιλαμβάνει κάθε τυπική ή άτυπη ομάδα πολιτών με κοινές ανησυχίες ή βλέψεις, που δεν διοικούνται από το Κράτος και δεν ασκούν επιχειρηματικότητα.

Η αρμονική ανάπτυξη του κοινωνικο-οικονομικού ιστού απαιτεί από και τους 3 τομείς να συνεργάζονται και να παίζουν πλήρως και σωστά τον ρόλο τους. Οι εκάστοτε δύο να ελέγχουν τον εκάστοτε τρίτο. Πώς παρουσιάζονται όμως αυτές οι συνεργασίες μεταξύ τομέων;

Στη σχέση Κράτους και Αγοράς, οι Συμπράξεις Δημόσιου & Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) αποτελούν μια συνήθη πλέον πρακτική που εδραιώθηκε στον τομέα της δημιουργίας υποδομών και της παροχής υπηρεσιών του Δημοσίου. Στη σχέση Αγοράς και Κοινωνίας των πολιτών η δόκιμη σύνδεση ονομάσθηκε στην αρχή εταιρική κοινωνική ευθύνη (CSR) και έχει ήδη παγιωθεί στην επιχειρηματική πρακτική εδώ και σχεδόν 25 χρόνια.

Για να ολοκληρωθεί το σχήμα, πρέπει να προχωρήσουμε και στις συμπράξεις δημοσίου και Κοινωνίας των πολιτών. Ελλείψη δόκιμου ακρωνύμου προτείνουμε την διεθνώς επικρατούσα ορολογία (Coproductionofpublicservices) σε ελληνική απόδοση. Ο όρος αυτός δεν είναι ακόμα παγιωμένος στη ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα λόγω της σχετικής νεότητας του επιστημονικού αυτού αντικειμένου και της έλλειψης ζωηρού ενδιαφέροντος από τους Έλληνες ακαδημαϊκούς.

Η συμπαραγωγή δημοσίων υπηρεσιών ορίζεται από την σύμπραξη δημόσιου τομέα και των πολιτών για την παροχή βέλτιστων δημοσίων υπηρεσιών προς τους πολίτες και το κοινωνικό σύνολο μέσω της καλύτερης δυνατής χρήσης των διαθέσιμων πόρων και της καλύτερης αποδοτικότητας των υπηρεσιών.

Την οικονομία συνθέτουν όλοι εκείνοι οι πόροι που ενσωματώνονται και απαρτίζουν την καθημερινή ζωή των πολιτών – χρόνος, ενέργεια, γνώση, δεξιότητες – καθώς και τις σχέσεις ανάμεσα τους – αγάπη, συμπόνια, ηγεσία, διδασκαλία, φροντίδα. Η Αγορά με τις ποικίλες μορφές επιχειρηματικότητας και οι δημόσιες υπηρεσίες λειτουργούν και παρέχουν εξειδικευμένα προγράμματα στην κοινωνία. Οι εξειδικευμένες υπηρεσίες που παρέχονται από τις δημόσιες δομές και αφορούν στην εκπαίδευση, στη φροντίδα, στην υγεία, στην πάταξη της εγκληματικότητας και ούτω καθεξής, υποστηρίζονται από την οικογένεια, τη γειτονιά, την κοινότητα και τις λογιών-λογιών συλλογικότητες. Είτε πρόκειται για την φροντίδα ηλικιωμένων, ή την δημιουργική απασχόληση και φύλαξη νηπίων και παιδιών, είτε ακόμη πρόκειται για κοινωνικές υπηρεσίες, είτε για κάτι άλλο, η συμπαραγωγή ξεκλειδώνει νέες δυνατότητες.

Οιαρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, ως έκφραση του δημόσιου τομέα, δεν παραδίδουνμια ολοκληρωμένη υπηρεσία. Αντίθετα, οι αποδέκτες υπηρεσιών έχουν λόγο στο σχεδιασμό και τη διαμόρφωση αυτού που τους προσφέρεται. Είναι μια μέθοδος κατά την οποία οι καθημερινοί πολίτες μοιράζονται τους πόρους, τα αποτελέσματα και τους κινδύνους. Σε αντάλλαγμα, αποκτούν μεγαλύτερο έλεγχο στις αποφάσεις που τους επηρεάζουν.

Η συμπαραγωγή λειτουργεί με βάση την ιδέα ότι ο καθένας έχει αξία και κάτι να προσφέρει. Οι πολίτες φέρνουν τις δικές τους μοναδικές εμπειρίες, δεξιότητες, απόψεις και προοπτικές. Αυτά συνδυάζονται με αυτά των αρμοδίων επαγγελματιών και διευρύνουν τους διαθέσιμους πόρους.

Κάποιοι πολίτες γνωρίζουν από πρώτο χέρι την ανάγκη για την παροχή μιας συγκεκριμένης υπηρεσίας. Για αυτό και συνεισφέρουν φέρνουν πολύτιμες γνώσεις στο τραπέζι, κάτι που πιθανότατα δεν θα έχουν οι υπεύθυνοι της υπηρεσίας. Η συμπαραγωγή κάνει την ανάπτυξη των δημόσιων υπηρεσιών πιο συνεργατική και αποτελεσματική. Η άρση της ανισορροπίας ισχύος μεταξύ επαγγελματιών και πολιτών επιτρέπει σε όλους να προσφέρουν τη διορατικότητα και τη συμβολή τους.

Η συμπαραγωγή ενθαρρύνει δίκαιες, ισότιμες και αμοιβαία επωφελείς σχέσεις. Οι πολίτες αισθάνονται που ότι ακούγονται έχουν μεγαλύτερη δύναμη και κίνητρα για περαιτέρω συμμετοχή.

Επιπροσθέτως, η συμπαραγωγή μπορεί να είναι και οικονομικά αποδοτική. Σπαταλούνται λιγότερα χρήματα σε αναποτελεσματικές ή ανεπιθύμητες υπηρεσίες. Με τη συμβολή του ευρύτερου κοινού, οι υπηρεσίες είναι πιο πιθανό να είναι πραγματικά χρήσιμες.

Η μετακίνηση του κέντρου βάρους της Συμπαραγωγής προς το χρήστη και την κοινότητα παραπέμπει σε ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των παροχής υπηρεσιών στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα: η παραγωγή και η κατανάλωση πολλών υπηρεσιών είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες δεν αξιολογούν το επίπεδο των παρεχομένων υπηρεσιών βασιζόμενοι μόνο στο αποτέλεσμα (π.χ. την αποτελεσματικότητα μιας ιατρικής επέμβασης/θεραπείας σε ένα νοσηλευτικό ίδρυμα) αλλά λαμβάνουν επίσης υπόψη και την όλη διαδικασία παροχής της υπηρεσίας (λ.χ. πόσο φιλικό ήταν το νοσηλευτικό προσωπικό και κατά πόσο ανταποκρίνονταν στις ανάγκες – απαιτήσεις του ασθενή).Αυτή είναι μια ιδιαίτερα σημαντική διάσταση σε μια εποχή επαναπροσδιορισμού των οικονομικών δυνατοτήτων.

Δεν πρόκειται μόνο για μεγαλύτερη διάδραση ανάμεσα στις δημόσιες υπηρεσίες και τους πολίτες είτε σε συμβουλευτικό ρόλο είτε με μεγαλύτερη συμμετοχή στην λήψη των αποφάσεων. Αφορά στην συνολική μεταβολή του πλαισίου συμμετοχής στα κοινά μέσω της ενθάρρυνσης των πολιτών να χρησιμοποιήσουν τις ανθρώπινες ικανότητες, τις δεξιότητες, τις γνώσεις και την εμπειρία που κατέχουν και που απαιτείται ώστε να συμβάλλουν ενεργά στην παροχή δημοσίων υπηρεσιών. Αφορά στην διεύρυνση και εμβάθυνση των δημοσίων υπηρεσιών, έτσι ώστε να μην αποτελούν πλέον αποκλειστική ευθύνη επαγγελματιών, αλλά μια κοινή ευθύνη, που αφορά το σύνολο των πολιτών και η οποία χρησιμοποιείται για το χτίσιμο ενός πολύπλευρου δικτύου αλληλοβοήθειας.

Προκύπτει μια νέα πολιτική ατζέντα, που αποτελεί πρόκληση για τον τρόπο που οι επαγγελματίες και οι πάροχοι υπηρεσιών αναμένεται να εργαστούν αλλά και πρόκληση για τους φορείς χάραξης πολιτικής που θέτουν στόχους και δείκτες επιτυχίας. Οδηγεί σε ένα εναλλακτικό τρόπο αντιμετώπισης των θεμάτων που αφορούν τη γειτονιά, την πόλη, της περιφέρεια.

Συμπαραγωγή σημαίνει παροχή δημοσίων υπηρεσιών σε ισότιμη και αμοιβαία σχέση μεταξύ των επαγγελματιών, των ανθρώπων που χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες, των οικογενειών τους και του ευρύτερου κοινωνικού περίγυρου.  Όταν οι δραστηριότητες και οι υπηρεσίες παράγονται από κοινού με αυτόν τον τρόπο, οι γειτονιές γίνονται αποτελεσματικοί παράγοντες και φορείς οικονομικής και κοινωνικής αλλαγής σε τοπικό επίπεδο και σε επίπεδο Περιφέρειας. Συμβάλουν στην παραγωγική και κοινωνική Αττική.

Η Συμπαραγωγή, ως μέθοδος, προσέγγιση και νοοτροπία, είναι διαφορετική σε σχέση με τα παραδοσιακά μοντέλα παροχής υπηρεσιών. Υπογραμμίζει την ιδιαίτερη σημασία των πολιτών ως ενεργών παραγόντων και όχι ως παθητικών αποδεκτών των όποιων υπηρεσιών και, σε μεγάλο βαθμό λόγω αυτής της εναλλακτικής διαδικασίας, τείνει να οδηγήσει, μακροπρόθεσμα, στην υιοθέτηση καλύτερων πολιτικών στην παροχή δημοσίων υπηρεσιών. Η Συμπαραγωγή είναι ένα διαρκές σχολείο συμμετοχικής δημοκρατίας.

www.MONTIANO-ATTIKH23.gr