Το σημερινό σημείωμα δεν έχει σκοπό άλλο από το να σας παρουσιάσω πόσα πράγματα έμαθα – και μαθαίνω – από την κρίση. Εμαθα πολλά• κι ας λένε ότι άμα μεγαλώσεις πολύ δεν μαθαίνεις πια.
Εμαθα λοιπόν, πρώτα πρώτα, ότι η ελληνική κρίση ήταν δημοσιονομική αλλά και κρίση χρέους. Ηξερα ότι αφού το έλλειμμα είναι μεγάλο και δεν παράγω τίποτα ή σχεδόν τίποτα, θα δανείζομαι για να το καλύψω – και όσο δανείζομαι πληρώνω τόκους ενώ στην κάλυψη του ελλείμματος πάνε πολύ λίγα. Το καλύψαμε; Πολύ λίγο. Πώς έπαψε λοιπόν να είναι και δημοσιονομική η κρίση!
Εμαθα ακόμη ότι ίσως είναι βλαβερό να πηγαίνεις με την παρέα σου σε ταβέρνα περισσότερο από μία φορά τον μήνα – και μόνο σε φτηνή! Οσο για το σινεμά και το θέατρο, θυμήθηκα αυτά που μας έλεγαν στο Κατηχητικό όταν ήμουνα μικρός, ότι αυτά είναι ανήθικα πράγματα• άκου να φιλιούνται στο στόμα ένας άντρας και μια γυναίκα μπροστά στον κόσμο!
Πολύ αργότερα έμαθα – και το κατάλαβα – ότι αυτά είναι πολιτισμός και μου άρεσε ο πολιτισμός. Αλλά πάλι τώρα κατανόησα ότι και ο πολιτισμός είναι για τους πλούσιους, γι’ αυτούς, εν πάση περιπτώσει, που ζουν εκτός πεδίου περικοπών. Και, παρεμπιπτόντως, έμαθα ότι οι περισσότεροι από αυτούς τους «εκτός πεδίου περικοπών» είναι οι ίδιοι που δεν πληρώνουν φόρους• μαθαίνω επίσης ότι υπάρχουν κάτι τύποι που ενώ βλέπουν καλύτερα από μένα παίρνουν επίδομα τυφλότητας• και κάτι άλλοι πάλι που ενώ περπατάνε και κινούνται καλύτερα από μένα παίρνουν επίδομα αναπηρίας• και κάτι άλλες που δεν έχουν παιδιά και παίρνουν επίδομα μητρότητας και πάει λέγοντας!
Εμαθα, επίσης, ότι όλα αυτά τα επιδόματα μας κάνουν ένα σύνολο πάνω από 4 δισεκατομμύρια ευρώ. Τον χρόνο; Δεν άκουσα καλά. Επίσης, ότι οι τυφλοί – μαϊμού, οι ανάπηροι – μαϊμού κ.λπ. είναι περισσότεροι από τους πραγματικούς! Κοντεύουν να με πνίξουν αυτές οι νέες γνώσεις!
Γιατί έχω μάθει κι άλλα. Οπως ότι, αν οι παραγωγοί έρθουν σε άμεση επικοινωνία με τον καταναλωτή του προϊόντος που παράγουν για να του το πουλήσουν στη μισή τιμή, που είναι η υγιής βάση του συνεταιρισμού, που είναι η αρχή του συνεταιρισμού ή ο συνεταιρισμός «εν σπέρματι», θα αντιδράσουν εκτός από τους «τοκιστές και σουλατσαδόρους», που δεν πληρώνουν φόρους, ΦΠΑ και λοιπά και που τους λένε «μεσάζοντες», μέχρι υφυπουργός και μέχρι το «κόμμα του λαού».
Εχω μάθει τώρα πια πως, αν ένας τραγουδιστής ξεκινήσει να τραγουδήσει στις γειτονιές δωρεάν, θα φάει από γιαούρτια μέχρι καρέκλες. Και ότι όλες αυτές οι εξαθλιωμένες μάζες ετοιμάζονται να κάνουν επανάσταση, σοσιαλιστική ασφαλώς, που θα ανατρέψει όλα τα καθεστώτα παίρνοντας την εξουσία, ενώ ήξερα ώς τώρα ότι οι εξαθλιωμένοι τις τάξεις του φασισμού μάλλον πυκνώνουν.
Και ιδού μία απόδειξη. Με την ευκαιρία της νίκης του νεαρού Ελληνα στο άλμα εις ύψος πόσες εφημερίδες δεν έγραψαν «ο εθνικός μας ύμνος ακούστηκε στην Πόλη»• και τα κανάλια τρισχειρότερα. Κάτι σαν να πήραμε την Πόλη και την Αγια-Σοφιά! Δεν έχουμε και βασιλιά, βλέπεις, να μεταφέρει τον θρόνο του εκεί!
Και πώς σας φάνηκε εκείνο το αναπτυξιακό πρόγραμμα με το πάρκο των φωτοβολταϊκών σε έκταση 3.500 στρεμμάτων που την άδεια την καθυστερεί η άθλια γραφειοκρατία, η οποία, άθλια – ξεάθλια, μπόρεσε να πει «μακαριότατε, αυτή η έκταση μάλλον δεν ανήκει στην Εκκλησία, αλλά στο Δημόσιο!». Που πάει να πει ότι καθόλου άθλια δεν είναι!
Α, και κείνο που μου είπαν ότι άκουσαν στην τηλεόραση; Νέος, λέει, καθηγητής παρομοίασε αυτό που ονόμασαν «κίνημα της πατάτας» με το Κιλελέρ! Μένει κανείς άφωνος.
Τόσες, λοιπόν, νέες γνώσεις – είναι και άλλες, πού να τις γράψω όλες – έχει γεμίσει το κεφάλι μου. Και τις σκέφτομαι όλες αυτές και αναφωνώ: Μήπως τρελαθήκαμε συλλογικώς; Μήπως έχουμε προσλάβει την κρίση ως ευκαιρία να κάνουμε και να λέμε ό,τι μας έρθει στο μυαλό; Τόση πια εξαθλίωση που να μην μπορούμε να βάλουμε, μόνοι μας και όλοι μαζί, κάποια όρια, ώστε να μπορεί κανείς να ονομάσει αυτές τις συμπεριφορές κοινωνικές. Ο,τι έχουμε ονομάσει, επί αιώνες, κοινωνική συνείδηση μήπως πάει να διαλυθεί; Μήπως πλέει χωρίς έρμα;
Είμαστε, λοιπόν, ολοφάνερα εμπρός σε βαθιά κοινωνική κρίση; Αυτή την κρίση ποιος θα τη συμμαζέψει; Για ποια «κοινωνική συνοχή» μιλούν οι εξουσίες;
Ο Βασίλης Κρεμμυδάς είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.