Όταν η πραγματικότητα παρουσιάστηκε αμείλικτη το 2010, η κοινωνία μας δεν μπόρεσε να την αποδεχθεί. Όπως και δεν μπορούσε να την αποδεχθεί όταν είχε ήδη αρχίσει να στέλνει τα προμηνύματά της.
Πριν ακόμη το ξέσπασμα της κρίσης, ο υπουργός Ναυτιλίας της κυβέρνησης Καραμανλή και ο διοικητής του ΟΛΠ της περιόδου εκείνης, αιτιολόγησαν την συνεργασία με την COSCO ως απαραίτητη διότι το Δημόσιο αδυνατούσε να λειτουργήσει επιτυχώς το λιμάνι, αλλά δεν σκέφτηκαν ότι αυτοί ήταν οι υπεύθυνοι για την αναποτελεσματική λειτουργία του, κι αφού δεν ήταν ικανοί θα όφειλαν να παραιτηθούν. Αλλά και οι λιμενεργάτες εκείνοι, που με την θρασύτητα των ‘αγώνων’ τους, έδιναν το άλλοθι γι’ αυτή την πώληση; Τότε, που φέρονταν σαν ιδιοκτήτες του λιμανιού εκ του ασφαλούς, γνωρίζοντας ότι δεν θα υπήρχαν εναντίον τους επιπτώσεις και διέλυαν τα πάντα, οι τζάμπα-μάγκες αυτοί του Πειραιά; Ανίκανοι να διαφυλάξουν με αυστηρότητα και περηφάνια τον δημόσιο πλούτο και οι μεν και οι δε. Τώρα με το ξένο κράτος αφεντικό, άφαντοι οι μεν, με σκυμμένο κεφάλι, άλαλοι, στην δουλειά οι δε. Ανεύθυνοι και θρασύδειλοι. Τα ίδια στον ΟΣΕ, τα ίδια παντού. Και όχι, δεν είναι ιδιωτικοποιήσεις: άλλων κρατών κρατικές εταιρείες τα πήραν.
Η εκχώρηση των λιμένων, των αεροδρομίων, του σιδηροδρόμου, της ΔΕΗ, δεν είναι ιδιωτικοποιήσεις. Είναι η ομολογία της ανικανότητας, ουσιαστικά της έλλειψης ωριμότητας, μιας ολόκληρης κοινωνίας να συντηρήσει, να λειτουργήσει και να αναπτύξει τα όσα οι προγενέστεροι με αιματηρές προσπάθειες δημιούργησαν και της κληροδότησαν. Είναι το αποτέλεσμα της φτήνιας των κριτηρίων ανάδειξης προσώπων στην δημόσια σφαίρα, και του φόβου (όχι του δέους) των προσώπων αυτών μπροστά στις πραγματικές προκλήσεις που έπρεπε να αντιμετωπίσουν.
Η αποξένωση από την διαχείριση εκτεταμένων και πολύπλοκων συστημάτων, καθώς και από την βιομηχανική εξέλιξη, εμποδίζει την ανάπτυξη της συλλογικής ευφυίας, της διάθεσης δηλαδή για εφευρετικές βελτιστοποιήσεις και την άμεση ενσωμάτωσή τους στις λειτουργικές και παραγωγικές δομές της χώρας. Γι’ αυτό και σήμερα, στο 2019, στην εποχή της τεχνολογικής επανάστασης, βρισκόμαστε στην απαισιόδοξη θέση να περιμένουμε την οικονομική ανάπτυξη από την συμβατική (ίδια με εβδομήντα χρόνια πριν)οικοδομική δραστηριότητα. Άγνοια, ανευθυνότητα, πελατειασμός, συντεχνιασμός, οδήγησαν στην χειρότερη μορφή υπανάπτυξης.
Όσοι προειδοποιούσαν από παλιότερα, ακόμη περισσότερο από το ’11 και μετά, για την λανθασμένη πορεία και για το πού αυτή θα οδηγούσε, παραμερίζονταν με τις χειρότερες σκιές σε βάρος τους. Ακόμη κι όταν, εκ των υστέρων, οι καταστάσεις τους δικαίωναν, οι σκιές παρέμεναν και ο παραμερισμός οριστικοποιούνταν, διότι αυτό βόλευε όχι μόνο τους ανεπαρκείς υπεύθυνους αλλά και μία ολόκληρη κοινωνία που δεν άντεχε, και δεν αντέχει, να αντιμετωπίσει την αλήθεια.
Η ελληνική κοινωνία έχει διαμορφώσει και ζει σε ένα περιβάλλον –προσομοίωση – προστατευμένου παιδικού σταθμού, όπου όλα τα παιδάκια ενθαρρύνονται στην ελεύθερη έκφραση παίζοντας διαφορετικούς κάθε φορά ρόλους, χωρίς βεβαίως αυτή η δραστηριότητα να θέτει σε κίνδυνο την υπόσταση του παιδικού σταθμού ή την ασφάλεια των μικρών. Δυστυχώς η ζωή είναι διαφορετική, και καθόλου ονειρική. Και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως έχει, όχι όπως θα ήθελε πιθανόν ο καθένας να την ονειρεύεται. Και τώρα, πέρα από όλες τις άλλες ενδογενείς αδυναμίες που προαναφέρθηκαν, η πατρίδα μας βρίσκεται μπροστά σε μία συνδυασμένη πρόκληση που αφορά την μελλοντική της υπόσταση: τουρκική πολιτική και μεταναστευτικό. Η σύγκρουση αυτή με την πραγματικότητα δημιουργεί, όπως είναι φυσικό, αμηχανία, που εκδηλώνεται ως συλλογική φλυαρία με όλα τα καινοφανή αρνητικά χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας συμπυκνωμένα.
Η άγνοια της Ιστορίας και η απουσία γενικής παιδείας είναι πλέον εμφανείς. Η ελαφρότητα στο δημόσιο διάλογο θεωρείται επαρκής μέθοδος εξαφάνισης (ή εξορκισμού) της συνδυασμένης αυτής πρόκλησης. Το διαδίκτυο, η τηλεόραση, ο τύπος ξεχειλίζουν καθημερινά από πλήρεις αντιφάσεων συρραφές απόψεων του συρμού. Μιλούν για θρησκείες, καταδικάζοντας ή κηρύττοντας ανεκτικότητα, άνθρωποι που δεν έχουν μελετήσει ούτε την Αγία Γραφή ούτε το Κοράνι. Και χωρίς να έχουν μελετήσει την ιστορική τους διαδρομή. Εσχάτως, επικαλούνται αορίστως (και εν πολλοίς αβασίμως) τον Διαφωτισμό για στήριξη των επιχειρημάτων τους, άνθρωποι που μέχρι προ ολίγων ετών επικαλούνταν εξ ίσου αορίστως τον Μαρξισμό για τον ίδιο λόγο: απευθύνονται σε κοινό που αγνοεί το περιεχόμενο αυτών των εννοιών παρ’ ότι έχει ακουστά την σημασία τους. Επικαλούνται την πολεμική αρετή των Ελλήνων άκαπνοι (όπως όλοι μας) χαρτογιακάδες, αγνοώντας την βαρβαρότητα μιας πολεμικής σύρραξης και οπωσδήποτε ξεχνώντας (ή μη γνωρίζοντας) ότι ο Μεταξάς έκανε παν το δυνατόν και για την ματαίωση της Μικρασιατικής εκστρατείας και για την αποφυγή εμπλοκής της χώρας σε πόλεμο με τους Ιταλούς, παρ’ ότι προετοιμαζόταν αθορύβως για την πιθανότητά του.
Η χώρα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο. Όχι λόγω αλλότριων σχεδιασμών αλλά εξ αιτίας των αδυναμιών που εκτενώς εκτέθηκαν στο παρόν κείμενο. Είναι ανάγκη για αναστοχασμό, για σοβαρότητα, για συνειδητή και αποφασιστική αλλαγή πορείας που να γίνει υπόθεση όλης της κοινωνίας ώστε με ασφάλεια να κινηθεί προς την πρόοδο και πάλι.