«Σας διαβεβαιώνω κατηγορηματικά ότι δεν υπάρχει κανένα απολύτως ζήτημα ιδιωτικοποίησης του νερού το οποίο ήταν, είναι και θα παραμείνει δημόσιο αγαθό»
Κυριάκος Μητσοτάκης, 24/3/2023
Λίγες ημέρες μετά τις καταστροφικές πλημμύρες που προκάλεσε στη Θεσσαλία η κακοκαιρία Daniel, η Κυβέρνηση παρουσίασε μία ολλανδική εταιρεία που της είχε αναθέσει να εκπονήσει «σχέδιο αποκατάστασης για την πλημμυρισμένη… Θεσσαλία». Η εταιρεία αυτή ονομαζόταν HVA («Handelsvereniging» -ήτοι «Εμπορική Εταιρεία»- Άμστερνταμ) . Παρουσιαζόταν ως επιστημονικός φορέας, στην πραγματικότητα όμως ήταν ένας εμπορικός οργανισμός που εκμεταλλευόταν αγροτικές καλλιέργειες στον αναπτυσσόμενο κόσμο (Αγκόλα, Ινδονησία κ.λπ). Αξιοσημείωτο ήταν πως η εταιρεία αυτή εκτιμούσε ιδιαίτερα τους… Έλληνες μάνατζερ. Ο διευθύνων σύμβουλός της, Μιλτιάδης Γκουζούρης, είχε διαδεχθεί τον εκτελεστικό διευθυντή της Γρηγόρη Δημητριάδη, που πλέον υπηρετούσε ως διευθύνων σύμβουλος του «Υπερταμείου».
Δύο μήνες αργότερα, οι «Ολλανδοί» διέρρευσαν στον τύπο τις «πρώτες προτάσεις» τους για τη Θεσσαλία, που η «Καθημερινή» δημοσίευσε σε πρωτοσέλιδο άρθρο, με τίτλο «Ανοίξτε τα ποτάμια. Ξεχάστε τα φράγματα». Διαμορφώθηκε η αίσθηση πως η HVA θα παρουσίαζε ένα πρωτοποριακό, φυσιοκεντρικό master plan.
Το τετράμηνο της κυοφορίας του master plan των «Ολλανδών», αυτοί συναντήθηκαν με πολλούς ελληνικούς επιστημονικούς οργανισμούς και περιβαλλοντικές οργανώσεις. Αυτές τις συναντήσεις ακολουθούσαν ταυτόσημες και ανησυχητικές πληροφορίες: οι «Ολλανδοί» εμφανίζονταν ως άθυρμα κυβερνητικών κύκλων και ως απροσδόκητα ανεπαρκείς επιστημονικά.
Η δημοσίευση του master plan της HVA επαλήθευσε τα χειρότερα σενάρια. Σε αυτό προτείνονταν μεγάλες κατασκευές και έντονες παρεμβάσεις στα ποτάμια. Οι περισσότερες προτάσεις αναμασούσαν εκείνες άλλων, πασίγνωστων και πολυσυζητημένων ερευνών. Ήταν να απορεί κανείς για ποιο λόγο η «Ελληνική Ένωση Τραπεζών» είχε χρηματοδοτήσει αυτό το πράγμα με σχεδόν ένα εκατομμύριο ευρώ. Ακολούθησε η ραγδαία απομυθοποίηση της HVA Amsterdam στη Θεσσαλία. Δεν βοήθησε πως η κυβέρνηση έθεσε το ολλανδικό master plan σε διαβούλευση στα… αγγλικά, κάτι που εκτός από παράνομο, απέκλειε από τη συζήτηση τη συντριπτική πλειοψηφία των πλημμυροπαθών.
Τελικά, το «ζουμί» της πρότασης των Ολλανδών ήταν η ιδιωτικοποίηση του νερού. Το master plan πρότεινε τη δημιουργία μίας Α.Ε. που θα διαχειριζόταν όλους τους υδατικούς πόρους της Θεσσαλίας, το σύνολο της άρδευσης και της ύδρευσης. Παρουσιάζονταν λεπτομερώς το οργανόγραμμα της εταιρείας, οι αρμοδιότητες και τα προσόντα των στελεχών της, ακόμα και οι… αμοιβές των μάνατζερ και του νομικού της συμβούλου (3 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο). Πριν καν στεγνώσει η… μελάνη στο master plan, το Υπουργείο Ενέργειας έφερε προς fast track διαβούλευση (οκτώ αντί δεκατεσσάρων ημερών) ένα σχέδιο νόμου που υλοποιούσε mot à mot την πρόταση της HVA.
Ξέρουμε πως διεθνώς η ιδιωτικοποίηση του νερού οδήγησε (α’) σε μεγάλες ανατιμήσεις του, (β’) σε εγκατάλειψη του εκσυγχρονισμού και της συντήρησης των δικτύων, και άρα σε χειρότερη ποιότητα νερού (συχνά σε βάρος της δημόσιας υγείας), (γ’) σε εκτόξευση του «λειτουργικού κόστους» των οργανισμών διαχείρισης του νερού, ελέω μπόνους, μερισμάτων και υπέρογκων αμοιβών στα στελέχη τους και (δ’) σε κατοχύρωση των οργανισμών ύδρευσης και άρδευσης στην κατηγορία των εταιρειών «too big to fail», που συνεπάγεται πελώριες φοροαπαλλαγές και γενναιόδωρες επιδοτήσεις.
Στη Θεσσαλία, το νερό (και η ενέργεια) είναι το βασικό μέσο παραγωγής για τους αγρότες. Ιδιωτικοποίησή του νερού σημαίνει de facto υποθήκευση της εργατικής τους δύναμης και του κλήρου τους. Όχι ό,τι καλύτερο σε μία κοινωνία που ακόμα θυμάται με αποστροφή τις ημέρες των τσιφλικιών και των κολίγων.
Είναι επίσης αποκαρδιωτικό, πως όλα συνέβησαν ως, λίγες ημέρες μετά το πνίξιμο της Θεσσαλίας, η Κυβέρνηση να είχε ήδη καταστρώσει ένα πλάνο «αξιοποίησης» της καταστροφής μας, σαν «παράθυρου ευκαιρίας» για την ιδιωτικοποίηση του νερού.
Εφτά μήνες μετά την καταστροφή τουλάχιστον του 35% του ΑΕΠ της Θεσσαλίας, μετά την προσφυγιά, τον θάνατο, την κατάθλιψη και τον τρόμο, οι Θεσσαλοί ανακαλύπτουμε με έκπληξη πως υπάρχουν ισχυροί κύκλοι που -αντί να μας συμπαρασταθούν- στοχεύουν να αξιοποιήσουν την αδυναμία και την απελπισία μας για δικό τους όφελος. Ο αγώνας μοιάζει άνισος, αλλά ποτέ μην υποτιμάς έναν γονατισμένο αντίπαλο, όταν μάχεται για τη ζωή του.