Θεσμογραφίες - Καταλύτης και υπόβαθρο

Κώστας Μποτόπουλος 18 Μαρ 2023

Οι διαμαρτυρίες όχι μόνο δεν εκτονώνονται αλλά πλαταίνουν, η δυσφορία αγγίζει τη γενική αμφισβήτηση, τα μεγέθη και οι προτεραιότητες αναποδογυρίζονται. Αίσθηση μου, πιστεύω και διάχυτη κοινωνική συνείδηση, είναι ότι τα Τέμπη έχουν ήδη καταστεί καταλύτης των πολιτικών εξελίξεων: αν όχι του εκλογικού αποτελέσματος καθαυτού –η δημοσκοπική πτώση της κυβέρνησης πρέπει να διαβαστεί σε συνδυασμό με τη μη άνοδο των δυο μεγαλύτερων κομμάτων της αντιπολίτευσης, καθώς και με το υψηλότατο ποσοστό αναποφάσιστων-, πάντως σίγουρα του κλίματος μέσα στο οποίο θα διεξαχθούν οι εκλογές. 

Για να λειτουργήσει ένα υλικό ή ένα γεγονός ως καταλύτης θα πρέπει να υπάρχει ένα υπόβαθρο πάνω στο οποίο να «πατήσει». Το υπόβαθρο, στη συγκεκριμένη περίπτωση, συγκροτείται από ένα μίγμα στοιχείων, γνωστών ίσως σε όλους, και πάντως σίγουρα στο πολιτικό σύστημα, αλλά εγκαταλειμμένων ή υποβαθμισμένων στο όνομα της συγκυρίας και των σκοπιμοτήτων. Τα στοιχεία αυτά, που ήρθαν με τόση ορμή στην επιφάνεια μέσα από τον τρομακτικό και ίσως σε κάποια σημεία και παραμορφωτικό καθρέφτη των Τεμπών, μπορούν, έστω όψιμα, να χρησιμεύσουν –αν η λέξη αυτή επιτρέπεται μέσα στο συλλογικό πένθος- προς τρεις κατευθύνσεις: να φωτίσουν όχι απλώς κακοδαιμονίες αλλά χρονίζουσες λειτουργίες και δυσλειτουργίες, να χρησιμεύσουν ως βάση στοχασμού και αυτογνωσίας και να αλλάξουν προς παραγωγικότερη κατεύθυνση, έστω την ύστατη στιγμή, το δημόσιο διάλογο και τις πολιτικές διεργασίες.

Να ορισμένα βασικά στοιχεία που άλλαξαν σχήμα μέσα από την τραγωδία. Η ανήκουστη επικινδυνότητα κρίσιμων υποδομών (Ορισμένων; Όλων; Μετά τα Τέμπη γίναμε κοινωνοί κακοτεχνιών τουλάχιστον σε γέφυρες και αεροδρόμια). Η επιφανειακότητα, δηλαδή η αποτυχία, του λεγόμενου «επιτελικού κράτους», που όχι μόνο δεν βελτίωσε, αλλά δεν ασχολήθηκε καν με τις υποδομές και τις μεταρρυθμίσεις. Το ψυχικό χάσμα μεταξύ κοινωνικού σώματος και κυβέρνησης: τα Τέμπη «ξεχείλισαν» ένα ποτήρι που είχαν αρχίσει να γεμίζουν οι υποκλοπές, οι περιπτώσεις πλουτισμού, το ξεσήκωμα του καλλιτεχνικού κόσμου. Το ξεπέρασμα του «αφηγήματος της κανονικότητας», αφού, στις μέρες των κοινωνικών δικτύων και της απουσίας βάθους, κάθε κυβέρνηση οφείλει να έχει το αφήγημα της, όμως η «κανονικότητα» μοιάζει ξαφνικά όχι απλώς χίμαιρα αλλά εφιάλτης. Η ταύτιση της «κεντροδεξιάς» με τη «σιγουριά» και την «ασφάλεια», που δεν λειτουργεί πια, όπως αποδεικνύουν οι υποχωρήσεις των παραδοσιακών κεντροδεξιών κομμάτων και σε Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία, Ιταλία, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.        

Το μίγμα αυτό γεγονότων και αιτίων δημιουργεί μια νέα πολιτική πραγματικότητα. Πρώτον, η κυβέρνηση δεν θα κριθεί με τα κριτήρια που εκείνη επιζητούσε, δηλαδή βάσει επιδόσεων: η υπεροχή σε σύγκριση με την προκάτοχό της, η συγκρότηση του Πρωθυπουργού και οι χειρισμοί στα εθνικά θέματα, την οικονομία και την διεθνή εκπροσώπηση της χώρας δεν αναιρούνται, αλλά πλέον δεν αρκούν. Δεύτερον, η περίπτωση αυτοδυναμίας - ακόμα και μετά από δεύτερες εκλογές ή και τρίτες, που πάντως θα συνιστούσαν θεσμικό έγκλημα- «κάηκε» όχι απλώς αριθμητικά, αλλά κυρίως ηθικά και ψυχολογικά. Και τρίτον, η προσέγγιση και συνεργασία μεταξύ κομμάτων και μεταξύ προσώπων και οργανώσεων που πονάνε τη χώρα και προτάσσουν το συλλογικό συμφέρον κατέστη πλέον αδήριτη: όποιος επιμείνει σε μονολιθικά σχήματα θα ξεπεραστεί από την κοινωνία και τη ζωή. Συνεργασία δεν σημαίνει αναγκαστικά συγκυβέρνηση, αλλά υπέρβαση ιδεοληψιών και εχθροπάθειας, συζήτηση και αλληλοκατανόηση με βάση αρχές. Ανάμεσα στις οποίες πρωταρχική θέση έχουν η στηριγμένη στην αξιοκρατία συλλογικότητα και η υποχώρηση της διχαστικής αλαζονείας που μας έφερε ως εδώ.     

Πηγή: www.tanea.gr