Η εμπειρία από το ανέβασμα θεατρικών παραστάσεων ( «Άδειες Λιμουζίνες/Ο Υπουργός πενθεί»)
«Θέατρο;!» απαντούσαν πολλοί όταν τους καλούσα στην παράσταση που ανεβάζει η ομάδα μας «Άνευ Προηγουμένου» στη Θεσσαλονίκη. Νομίζω πως αρκετοί από ευγένεια κρατιόντουσαν και δεν προσέθεταν «πας καλά παιδάκι μου;» ενώ πολλοί που με γνώριζαν δεκαετίες από διάφορες δραστηριότητες (επαγγελματικές, πολιτικές κλπ) με αντιμετώπιζαν με συμπάθεια που βρήκα το θάρρος να κάνω δημόσια αναγγελία μίας μη αποδεκτής κοινωνικά διαστροφής μου.
Γιατί λοιπόν Θέατρο; Ένας λόγος είναι επειδή δε ξέρω να ζωγραφίζω. Ούτε μουσική ξέρω και τραγουδάω χάλια. Ένας άλλος επειδή μου βγαίνουν εύκολα οι διάλογοι (έτσι νομίζω τουλάχιστον….). Άλλος λόγος επειδή, στα μάτια των πολλών, λιγότερο εκτίθεται ο συγγραφέας και περισσότερο οι ηθοποιοί , ο σκηνοθέτης κλπ(από την πολιτική έμαθα ότι καλό είναι να διαχέονται οι ευθύνες…).
Κυρίως όμως επειδή με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι και η κοινωνία.
«Το Θέατρο δεν πρέπει να αντανακλά σαν τον καθρέφτη αλλά σαν το φακό να μεγεθύνει» έλεγε ο Μπρέχτ . Φυσικά είναι ένας φακός που τον φτιάχνεις ο ίδιος και συνεπώς πρέπει να είσαι μάστορας σε αυτό -πόσοι Μπρεχτ πειραματίστηκαν για να βγει ο μέγας Μπέρτολτ;
Το Θέατρο έχει επίσης το πλεονέκτημα να δίνει προτεραιότητα στο λόγο(το σύγχρονο θέατρο προσπαθεί, ματαίως μέχρι στιγμής, να βρει άλλα …). Τίποτα άλλο δεν μπορεί να εκπροσωπήσει καλύτερα τη σκέψη από το λόγο. Φυσικά ο άνθρωπος δεν είναι μόνο σκέψη. Συμφωνώ. Αλλά αν σε ενδιαφέρει η σκέψη, με το λόγο θα πας.
Είμαι σίγουρος ότι έπαιξαν το ρόλο τους και ορισμένες πρώιμες εμπειρίες μου: Μέσα στη χούντα είδαμε οικογενειακώς «Το Μεγάλο μας Τσίρκο» . Ένα κατάμεστο θέατρο γελούσε σε κάθε αντιδικτατορικό υπαινιγμό, χειροκροτούσε διαρκώς (με τόσο φόβο τριγύρω , το χειροκρότημα δεν ήταν καθόλου αυτονόητο) και βούρκωνε μόνο που έβγαινε ο Παπαγιαννόπουλος ως Ελευθέριος Βενιζέλος, σιωπηλός και συγκλονιστικός, και έκανε δέκα βήματα πάνω στη σκηνή. Είχα δει και το «Γαλιλαίο» του Μπρεχτ στο Εθνικό Θέατρο (με τον Βόκοβιτς ως Γαλιλαίο- το πλεονέκτημα να ζεις τότε στην Αθήνα) και μετά θυμάμαι τον πατέρα μου να σχολιάζει αν κατάλαβε η χούντα τι άφηνε να παιχτεί στη μεγάλη σκηνή. Ήταν και το «Ελεύθερο Θέατρο» με την ορμή του στο άλσος Παγκρατίου, που ήταν και γειτονιά μου…
Τα μεγάλα θεατρικά έργα , κατά συντριπτική πλειοψηφία, έχουν τα μάτια τους στην κοινωνία. Ακόμα και η «Αντιγόνη» , που στο σχολείο επέμεναν ότι είναι η σύγκρουση ανθρώπινου και θεϊκού νόμου, είναι σε μεγάλο βαθμό η αναμέτρηση δύο τύπων θέσμισης της κοινωνίας: η βούληση του ενός νομιμοποιείται να επιβάλλεται στις πεποιθήσεις των πολλών; Ο Αίμονας εκεί εστιάζει την κριτική του προς τον Κρέοντα( «ου μόνος φρονείν»).
Φυσικά, το Θέατρο είναι μία εμπειρία. Κάθε παράσταση του ίδιου έργου είναι διαφορετική. Δεν υπάρχει τετελεσμένο και ανεπίδεκτο αλλαγών μέσα στη θεατρική πράξη(όπως πχ στον κινηματογράφο ή στον τελειωμένο πίνακα ή στο εκτυπωμένο βιβλίο κλπ). Κάθε βράδυ και άλλη πράξη.
Επειδή «από κάτω» , κάθε φορά υπάρχουν άλλοι άνθρωποι, άλλο ψήγμα της κοινωνίας και επειδή «από πάνω» συνδιαλέγονται με αυτούς. Θέλουν, δε θέλουν…