Στην έκθεσή του, το ΔΝΤ αισθάνθηκε την ανάγκη να περιλάβει μια «βαριά» πρόβλεψη του διεθνούς οργανισμού μελετών Consensus Economics: Οτι η ύφεση θα συνεχιστεί με -1,4% και το 2014, για έβδομο χρόνο – όπως δηλαδή προβλέπει και ο ΟΟΣΑ. Είναι «βαριά», γιατί ενισχύει τρεις τάσεις και εγκυμονεί ισάριθμες απειλές: (α) Με την παράταση της ύφεσης, περισσότερες επιχειρήσεις (ίσως μεγάλες και υγιείς) να μην αντέξουν και να διακόψουν τη λειτουργία τους. (β) Νέα «κόκκινα» δάνεια να προστεθούν στα ήδη υπάρχοντα, οι άρτι ανακεφαλαιοποιημένες τράπεζες να χρειαστούν νέα κεφάλαια και να μειώσουν περαιτέρω τη ρευστότητα που είχαν δώσει. (γ) Η ανεργία να συνεχίσει να αυξάνεται, όπερ είναι το εν εξελίξει μεγάλο δράμα. Αναστρέφεται αυτή η πορεία;
Με την έως σήμερα γνωστή πολιτική, φως στην άκρη του τούνελ δεν φαίνεται. Ιδού λίγα στοιχεία: Στην 25ετία 1983-2009, μέχρι το ξέσπασμα της κρίσης, η ελληνική οικονομία δημιουργούσε κατά μέσο όρο 42.150 νέες θέσεις εργασίας κάθε χρόνο – συνολικά 1 εκατ. θέσεις. Στην 4ετία που ακολούθησε, στα χρόνια της κρίσης, καταστράφηκαν 871.000 θέσεις εργασίας – οι 20 στις κάθε 100. Αν υποτεθεί ότι ανακτάται ο ρυθμός αύξησης της απασχόλησης κατά την προ κρίσης 25ετία, η απασχόληση δεν θα επανέλθει στα επίπεδα του 2008 πριν περάσουν 20-21 έτη. Αυτό υπολογίζει ο καθηγητής Απ. Δεδουσόπουλος, του Παντείου Πανεπιστημίου, στη μελέτη «Απασχόληση και Ανεργία: Τάσεις και Προοπτικές». Με αυτούς τους ρυθμούς, οι θέσεις που καταστράφηκαν σε μια 4ετία, θα ανακτηθούν σε μια 20ετία.
Κι αυτό, ωστόσο, είναι δύσκολο σήμερα. Διότι, στην 25ετία 1983-2009, πολλές θέσεις εργασίας είχαν δημιουργηθεί στο πλαίσιο της αναπαραγωγής του μοντέλου που χρεοκόπησε, της φούσκας με δανεικά. Πλέον, όμως, δεν υπάρχουν λεφτά ούτε για προσλήψεις «πελατών» στο κράτος (είναι ενδεικτικό ότι η μεγαλύτερη αύξηση απασχόλησης έγινε στις περιόδους 1983-90 και 2004-08…), ούτε για δαπάνες σε έργα και κρατικές προμήθειες με πειρατικά κέρδη, μίζες, και πολιτικό-μιντιακό χρήμα, ούτε για εύθραυστες θέσεις εργασίας σε ένα αρχιπέλαγος μικρών, μη παραγωγικών, δήθεν επιχειρήσεων – βιτρίνες εισαγομένων. Η φούσκα έσπασε. Θέσεις εργασίας δεν γίνεται να δημιουργηθούν με «αέρα».
Τι θα γίνει, λοιπόν, με την ανεργία; Ενα σενάριο έρχεται από το παρελθόν: Η μετανάστευση. Απορρόφηση της ανεργίας διά της εξαγωγής ανθρώπων – και δη νέων με υψηλή μόρφωση. Η χώρα θα στερηθεί το πιο δυναμικό τμήμα του ανθρώπινου κεφαλαίου της, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη ζωή στην Ελλάδα – από την ανάπτυξή της έως τα ασφαλιστικά ταμεία. Το δεύτερο σενάριο έχει πυρήνα τις μεταρρυθμίσεις και μια νέα θέσμιση της Ελληνικής Δημοκρατίας, ώστε να αποκατασταθεί η κοινωνική εμπιστοσύνη και να ξεκινήσει μια τιτάνια προσπάθεια κινητοποίησης πόρων, ανθρώπων και κεφαλαίων, για ένα νέο, παραγωγικό, οικονομικό μοντέλο. Αν δεν γίνουν μεγάλες ανατροπές, μπορεί να κερδίσει το δεύτερο σενάριο;..