Ο Θ. Πάγκαλος υπήρξε χωρίς αμφιβολία ο μεγαλύτερος, ο σημαντικότερος Υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων από την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (1981) μέχρι σήμερα, παρά τις περιστασιακές του εκρήξεις. Υπήρξα (μαζί με τη Ν. Κοκκώνη) ο στενότερος συνεργάτης του από τη στιγμή που ανέλαβε ως υφυπουργός Εξωτερικών (1984) τα Ευρωπαϊκά θέματα (αν και η γνωριμία μου μαζί του χρονολογείται από την εποχή των Λαμπράκηδων). Ήταν ο υπουργός που καταλάβαινε σε βάθος την Ευρώπη, που αγαπούσε την Ευρώπη και πίστευε στην ομοσπονδιακή της προοπτική και εργαζόταν γι αυτή.
Στα Συμβούλια Υπουργών, ιδιαίτερα στη δεκαετία του 1980 όπου συμμετείχαν προσωπικότητες – γίγαντες της πολιτικής όπως ο Χανς Ντήντριχ Γκένσερ, ο Ρ. Ντυμά, ο Τζ. Αντρεόττι, ο Τζέφρυ Χάου, κ.α. ,ο Πάγκαλος στεκόταν ισοϋψής, ισότιμα, συμβολίζοντας έτσι την Ελλάδα ως ισότιμη χώρα μέλος του ευρωπαϊκού συστήματος. Ο ρόλος του υπήρξε καθοριστικός στη διαδικασία περάσματος της πολιτικής του ΠΑΣΟΚ από την απορριπτική στη φιλοευρωπαϊκή προσέγγιση. Χωρίς τον Θ. Πάγκαλο δεν θα υπήρχαν ίσως τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα (ΜΟΠ) που με την υιοθέτησή τους το Μάρτιο 1985 σε μια ιστορική συνάντηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με συμμετοχή του Πάγκαλου (χωρίς τον Α. Παπανδρέου) έκλεισαν τον κύκλο της ευρωπαϊκής αμφισβήτησης.
Έκανε τότε μια αριστοτεχνική διαπραγμάτευση με αντιμέτωπο την Μάργκαρετ Θάτσερ που είχε προηγουμένως αμφισβητήσει τις διαπραγματευτικές του ικανότητες (“Are you sure you are ableand qualified to negotiate, my boy? ) και μετά τον συνεχάρη με ανυπόκριτη ειλικρίνεια. Υπήρξε επίσης (μαζί με τον Κ. Σημίτη, τον Γ. Κρανιδιώτη, Γ.Α. Παπανδρέου ) ένας από τους πρωταγωνιστές για την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Έκανε τρεις προεδρίες στην Ένωση, στην τρίτη το 1994 υπήρξε αυτός που πέτυχε τους δύσκολους διαπραγματευτικούς συμβιβασμούς για την ένταξη της Φινλανδίας, Σουηδίας και Αυστρίας στην Ένωση.
Ως υπουργός Εξωτερικών στη κυβέρνηση Κ. Σημίτη ( 1996 και μετά) η θητεία του σημαδευτικε από το χειρισμό της κρίσης των Ιμίων και της υπόθεσης Οτσαλάν. Αλλά και στις δύο περιπτώσεις έκανε νομίζω αυτό που επέβαλε το συμφέρον της χώρας. Στη λαϊκή μνήμη έμεινε βεβαίως η περίφημη φράση του 2010( αντιπρόεδρος στη κυβέρνηση Γ.Α. Πανδρέου) « όλοι μαζί τα φάγαμε» για την οποία δεν μετάνιωσε ποτέ .Αλλά και γιατί να μετανιώσει άλλωστε αφού η φράση δεν απείχε και πολύ από την πραγματικότητα.
Δεινός διαπραγματευτής, ευφυής, γοητευτικός, ευθύς με απαράμιλλο χιούμορ, βαθύς γνώστης της ιστορίας, οικονομίας, μουσικής, όπερας, ζωγραφικής, τέχνης γενικά( περάσαμε ώρες στο Pradoτης Μαδρίτης να μου εξηγεί τη Φλαμανδική και Ισπανική σχολή), βωμολόχος βέβαια αλλά και πολύ ευαίσθητος. Ένας χαρισματικός άνθρωπος υψηλής παιδείας που κινούνταν άνετα ανάμεσα στις ταβέρνες της Ελευσίνας και τα σαλόνια της Ευρώπης. Έζησα μαζί του ορισμένες από τις ωραιότερες , συναρπαστικές στιγμές της επαγγελματικής μου διαδρομής στο ΥΠΕΞ. Μου είχε εμπιστοσύνη στο χειρισμό των Ευρωπαϊκών θεμάτων. Αφού έδινε τις αναγκαίες πολιτικές κατευθύνσεις η σύσταση του ηταν «κάνε ότι νομίζεις που να φέρνει ένα καλό αποτέλεσμα αλλά μη κάνεις καμιά μαλακία» !
Ήταν ωραίος και γεναίος σαν Έλληνας και Ευρωπαίος.
΄Ενα ιστορικό κεφάλαιο έκλεισε. Όπως προανήγγειλε ο ίδιος, πήγε να βρει τον άλλο μεγάλο, το φίλο του Μ. Θεοδωράκη...
Πήγαινε Θόδωρε..
Να βρείς μια άλλη θάλασσα μια άλλη απαλωσύνη
Εδώ τελειώνουν τα έργα της θάλασσας, τα έργα της αγάπης...