Δώσαμε και λάβαμε ευχές, ενθαρρύναμε ο ένας τον άλλον, λάβαμε μία νότα αισιοδοξίας με την έναρξη της εμβολιαστικής περιόδου, αποδώσαμε τα εύσημα στους επιστήμονες πρώτης γραμμής, στους γιατρούς και υγειονομικούς του ΕΣΥ, χειροκροτήσαμε την κυβέρνηση για την επιτυχή αντιμετώπιση της πανδημίας (άριστη στην πρώτη περίοδο και αρκετά καλή στην επόμενη), στηλιτεύσαμε την αντιπολίτευση για τη συνεχή γκρίνια, ελλείψει εποικοδομητικού αντιπολιτευτικού λόγου, αλλά τώρα αρχίζουν τα δύσκολα.

Η περίοδος ανακωχής με τις αβελτηρίες μας έληξε. Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα για την κοινωνία και κυρίως για την κυβέρνηση. Λόγω επαγγελματικής διαστροφής, θα επικεντρωθώ στα της Παιδείας και πάλι, κουράζοντας κάποιους και δυσαρεστώντας εκείνους, που δεν επιθυμούν κριτική στην κυβέρνηση. Όμως, όπως επισημαίνουν πολλοί, το πρόβλημα της κυβέρνησης είναι η έλλειψη εποικοδομητικής κριτικής και προτάσεων εκ μέρους της αντιπολίτευσης. Διότι η αντιπολίτευση, που ασκούν τα στελέχη (παλαιά και νεώτερα) του ΣΥΡΙΖΑ και η ηγεσία του ΚΙΝΑΛ, είναι άνευ αξίας και χρησιμότητας.

Οι εμμονές μου για μία ολοκληρωτική Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση δεν οφείλονται σε επαγγελματική διαστροφή, όπως κάποιος θα έλεγε. Το 2019 απέδειξε ότι η χώρα μας δεν μπορεί να επαφίεται στον τουρισμό για την επιβίωσή της. Θα πρέπει να βρεθούν και εναλλακτικές πηγές εισοδήματος. Προς αυτή την κατεύθυνση πολύ σωστά κινείται ο πρωθυπουργός, προσπαθώντας να προσελκύσει επενδύσεις σε υψηλή τεχνολογία. Όμως, στην προσπάθεια αυτή θα συναντήσει ένα πρόβλημα. Είναι η έλλειψη πολλών άρτια εκπαιδευμένων τεχνητών, εργατών και επιστημόνων, οι οποίοι έχουν μάθει να λαμβάνουν πρωτοβουλίες, να τολμούν και να επιχειρούν.

Η εκπαιδευτική υστέρηση των πολιτών της χώρας αποδεικνύεται από τις πολύ κακές επιδόσεις των 15χρονων σε κατανόηση κειμένου, μαθηματικά και φυσικές επιστήμες (διαγωνισμός PISA). Αποδεικνύεται από τη χαμηλή ποιότητα των πτυχιούχων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Οι εξαιρέσεις  απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Ένα μονοψήφιο ποσοστό των πτυχιούχων μπορούν να ανταποκριθούν στις σημερινές απαιτήσεις της κοινωνίας. ¨Όπως αναφέρει σε πρόσφατο άρθρο του ο Μάνος Ματσαγγάνης, πριν από είκοσι χρόνια, μόνο το 23% των Ελλήνων ηλικίας 25-34 είχε πτυχίο πανεπιστημίου ή ΤΕΙ. Σήμερα το αντίστοιχο ποσοστό είναι 42%. Με τη μόνη διαφορά ότι  το 18,7% των πρόσφατων πτυχιούχων είναι λειτουργικά αναλφάβητο, δηλαδή αδυνατεί να κατανοήσει κείμενο και να εξαγάγει συμπεράσματα, έχει ελλείψεις σε απλή αριθμητική και γεωμετρία, ενώ  δυσκολεύεται να λύσει προβλήματα, τεχνολογικά, αλλά και απλής καθημερινότητας. Σημειωτέον, ότι τη δεύτερη χειρότερη επίδοση στην ΕΕ έχει  η Λιθουανία με 9,3%. Τραγικό και συγχρόνως προειδοποιητικό της κατάστασης, στην οποία βρίσκεται το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Βλέπουμε νέους να αποφοιτούν από τα πανεπιστήμιά μας μετά από οκτώ, δέκα και δώδεκα χρόνια. Φοιτητές να βρίσκονται στο δέκατο έτος φοίτησης και να χρωστούν μαθήματα του πρώτου έτους. Ως παράδειγμα αναφέρω φοιτητές τμημάτων μηχανικών να βρίσκονται στο έκτο έτος και να χρωστούν μαθήματα ολοκληρωτικού λογισμού και διαφορικών εξισώσεων ή φοιτητές ιατρικής στο έκτο έτος και να χρωστούν το μάθημα της ανατομίας.

Το 1992 έγινε η πρώτη προσπάθεια με τον νόμο 2083/1992 (νόμος Σουφλιά) να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα. Νομοθετήθηκαν οι δύο κύκλοι σπουδών, δηλαδή ο φοιτητής να υποχρεούται να περάσει πρώτα όλα τα βασικά μαθήματα, πριν του επιτραπεί να εγγραφεί σε προχωρημένα μαθήματα ειδίκευσης. Ο νόμος αυτός καταργήθηκε το 1994 από την επόμενη κυβέρνηση με υπουργό τον Δ. Φατούρο. Μία δεύτερη προσπάθεια έγινε το 2011 με το νόμο 4009 (νόμος Διαμαντοπούλου), δίνοντας το δικαίωμα στο πανεπιστήμιο να διαγράφει φοιτητή εάν δεν μπορούσε να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις κάποιων μαθημάτων, ενώ το ανώτατο όριο ετών φοίτησης καθιερώθηκε στο ν + 2. Και αυτό καταργήθηκε από τις επόμενες κυβερνήσεις.

Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση, που δειλά αλλά σταθερά, εισβάλει στη χώρας μας, καθιστά περιττά πολλά επαγγέλματα και ξεπερασμένα πολλά πανεπιστημιακά τμήματα, ενώ ταυτόχρονα φέρνει στο προσκήνιο άλλα, για τα οποία ουδεμία προετοιμασία γίνεται από την Πολιτεία. Θα βρεθούμε ξαφνικά προ τετελεσμένου με πτυχιούχους, που δεν μπορούν να ικανοποιήσουν τις σημερινές ανάγκες και κατά συνέπεια, απολύτως δικαιολογημένα άνεργους. Είναι πασιφανές εδώ και χρόνια ότι οι γιατροί, οι δικηγόροι, οι κλασσικοί μηχανικοί, οι μαθηματικοί, οι κοινωνιολόγοι,  οι φιλόλογοι, οι πολιτικοί επιστήμονες αποφοιτούν από τα πανεπιστήμιά μας σε πολλαπλάσιους αριθμούς από εκείνους που μπορεί να απορροφήσει μία κοινωνία. Αντιθέτως, υπάρχει έλλειψη σε εξειδικευμένους μηχανουργούς και χρήστες μηχανημάτων υψηλής τεχνολογίας, εργάτες γης, τεχνίτες και τεχνικούς μηχανημάτων τεχνητής νοημοσύνης.

Ας μην είμαστε, όμως, απαισιόδοξοι, όσον αφορά στην γενικό στάση της κοινωνίας μας. Όπως αναφέρει και ο Γιάννης Βούλγαρης, η στάση της πλειονότητας της κοινωνίας στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας δεν υστερεί, αν δεν είναι καλύτερη, από τις συμπεριφορές πολλών άλλων δυτικών κοινωνιών, που συνηθίζουμε να θεωρούμε πρότυπα. Η Ελληνική Κοινωνία μοιάζει να είναι έτοιμη να υποδεχθεί τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις, που είναι αναγκαίες για την επιβίωση και μη περιθωριοποίηση της χώρας μας.

Ο σημερινός ανασχηματισμός της κυβέρνησης πρέπει να είναι η απαρχή της νέας αφετηρίας και επιτάχυνσης των μεγάλων μεταρρυθμίσεων στην εκπαίδευση, στο ασφαλιστικό, στην επιτάχυνση των επενδύσεων σε παραγωγικούς βιομηχανικούς τομείς και, συγχρόνως, στην μερική έστω απεξάρτηση από τον τουρισμό. Όλοι αυτοί οι τομείς, όμως, απαιτούν άμεση και θαρραλέα μεταρρύθμιση σε όλο το φάσμα της εκπαίδευσης. Δεν θα επαναλάβω όλα όσα έχουν ειπωθεί κατ? επανάληψη τα τελευταία χρόνια. Η δραστική μείωση των τμημάτων στα Πανεπιστήμια με την κατάργηση τμημάτων ανύπαρκτων ή παρωχημένων γνωστικών αντικειμένων, η δραστική μείωση των εισακτέων στα πανεπιστήμια με ταυτόχρονη ενίσχυση του κύρους και της ποιότητας της Τεχνολογικής και της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης είναι εκ των ων ουκ άνευ.

Αφήνω για το τέλος μία σημαντική, κατά την ταπεινή μου γνώμη, παρατήρηση. Η εξαγγελία, που είδε το φως της δημοσιότητας, για 3ετείς κύκλους σπουδών εντός των πανεπιστημίων, συγχρόνως με τη λειτουργία των παραδοσιακών 4ετών και 5ετών κύκλων σπουδών, είναι καταστροφική. Διότι σε λίγα χρόνια οι διδάσκοντες σε αυτούς θα απαιτήσουν τεχνηέντως να αναβαθμιστούν σε 4ετείς κύκλους σπουδών. Η μόνη λύση είναι γνωστή: επαναδημιουργία των ΤΕΙ τριετούς φοίτησης με ένταξη σε αυτά όλων των τμημάτων τεχνολογικού προσανατολισμού και μεταφορά πολλών επαγγελματικών τμημάτων στα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης διετών κύκλων σπουδών. Στη Θεωρία του Χάους και στα Δυναμικά Συστήματα, είναι θέμα διαίσθησης, εμπειρίας και γνώσεων να επιλέξεις την προσέγγιση που θα σε οδηγήσει στη λύση ενός συστήματος. Μπορείς να επιλέξεις μία προσέγγιση, η οποία θα σε οδηγήσει στην αέναη περιπλάνηση στο Χαοτικό Σύνολο. Μπορείς όμως να επιλέξεις προσέγγιση εντός της περιοχής ευστάθειας, η οποία θα σε οδηγήσει στη λύση του προβλήματος. Είναι στο χέρι του πρωθυπουργού και της ηγεσίας του υπουργείου παιδείας πλέον ποια προσέγγιση θα επιχειρήσει.