Ο ιστορικός του μέλλοντος θα έχει χωρίς αμφιβολία μεγάλη δυσκολία να καταλάβει τις ενέργειες της κυβέρνησης Τσίπρα. Τους πέντε μήνες διακυβέρνησης, τις καθυστερήσεις, τις παλινωδίες, τους κορδακισμούς αλλά και τις αναίτιες καταγγελίες με βαρύτατους χαρακτηρισμούς των εταίρων, από τους οποίους ζητούσε παραπάνω χρήματα. Κυρίως όμως την απόφαση να αρνηθεί τελευταία στιγμή τη συμφωνία, να βρεθεί η χώρα εκτός προγράμματος και να κλείσουν οι τράπεζες. Πρόκειται για απόφαση που αποτελεί κατά πάσα πιθανότητα τη θανατική καταδίκη της «πρώτη φορά Αριστεράς». Δυστυχώς έχει βάλει και τη χώρα σε μια πρωτοφανή περιπέτεια, από την οποία θα αργήσει πολύ να ανακάμψει.
Η απειλή μπροστά στην οποία έχουμε βρεθεί δεν είναι απλώς ένα ακόμα πρόγραμμα λιτότητας, αλλά κυριολεκτικά η κατάρρευση των δομών του κράτους. Οσο κι αν κάποιοι δεν θέλουν να το πιστέψουν, από αυτά που έχουμε περάσει υπάρχουν και πολύ χειρότερα. Ολα όσα θεωρούμε δεδομένα τελούν υπό αμφισβήτηση. Στη διάρκεια των μνημονίων τα νοσοκομεία βρέθηκαν σε τεράστια οικονομική πίεση και χιλιάδες πολίτες, για μεγάλο διάστημα, ήταν χωρίς δουλειά και χωρίς περίθαλψη. Στην πράξη όμως τα δημόσια νοσοκομεία περιέθαλπαν όλους όσοι είχαν ανάγκη, ακόμα και τους ανασφάλιστους. Χρεοκοπία σημαίνει ότι δεν θα μπορούν να περιθάλπουν ούτε τους ασφαλισμένους, γιατί δεν θα έχουν τα μέσα και τα φάρμακα. Ηδη παρατηρούνται τέτοια φαινόμενα.
Στη διάρκεια των μνημονίων χιλιάδες συνταξιούχοι είδαν τις αποδοχές τους να περικόπτονται και τις ζωές τους να ανατρέπονται. Χρεοκοπία σημαίνει ότι δεν θα μπορούν να πάρουν ούτε αυτές τις κουτσουρεμένες συντάξεις. Ηδη παρατηρούνται τέτοια φαινόμενα, καθώς στους δικαιούχους του ΟΑΕΕ η σύνταξη καταβλήθηκε τμηματικά. Καταβλήθηκε τρόπος του λέγειν ? 60 ευρώ την ημέρα και βλέπουμε.
Στη διάρκεια των μνημονίων η οικονομία συρρικνώθηκε και χάσαμε κοντά στο 25% του ΑΕΠ. Οι μισθοί μειώθηκαν σχεδόν 30%. Η ανεργία ξεπέρασε το 1.000.000. Υστερα όμως από πέντε χρόνια βαρύτατων θυσιών επιστρέψαμε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, βγήκαμε ξανά στις αγορές, η ανεργία μειώθηκε σχεδόν κατά 100.000. Χρεοκοπία σημαίνει νέα μείωση, έμφραγμα στις συναλλαγές, ελλείψεις σε βασικά αγαθά, προβλήματα στην παροχή στοιχειωδών υπηρεσιών. Ηδη παρατηρούνται τέτοια φαινόμενα, ιδίως στα νησιά, με ελλείψεις στα καύσιμα και μαζικές ακυρώσεις κρατήσεων. Γιατί επέλεξαν κι αυτό. Να κάνουν τους πειραματισμούς τους στην κορύφωση της τουριστικής περιόδου.
Στην τελευταία συνέντευξή του ο κ. Τσίπρας, γεμάτος αυτοπεποίθηση, υποστήριξε ότι οι τράπεζες χρεοκοπούν, όχι τα κράτη. Κρίμα που δεν πρόλαβε να το πει εγκαίρως στον πρόεδρο Ομπάμα, που κατασπατάλησε τρισεκατομμύρια των Αμερικανών φορολογουμένων ανησυχώντας για τις επιπτώσεις από τη χρεοκοπία μόλις μίας τράπεζας. Προφανώς ο πρωθυπουργός έχει υπόψη του ανταλλακτική οικονομία σοβιετικού τύπου, όπου το χρήμα έχει περιορισμένη σημασία. Διαφορετικά θα καταλάβαινε τις δραματικές επιπτώσεις της ανευθυνότητάς του.
Σώζεται η κατάσταση; Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η επίτευξη συμφωνίας με την Ευρώπη. Χωρίς συμφωνία είναι θέμα χρόνου η δραστική περικοπή της χρηματοδότησης των τραπεζών από τον ELA, με αποτέλεσμα είτε το «κούρεμα» των καταθέσεων, είτε την επιστροφή στη δραχμή, είτε κάποιον συνδυασμό των δύο. Ακόμα και με συμφωνία, ωστόσο, οι περιορισμοί στις τράπεζες είναι βέβαιο ότι θα παραμείνουν, γιατί έχει πληγεί το βασικότερο στοιχείο μιας σύγχρονης οικονομίας, η εμπιστοσύνη. Ποιος καταθέτης από αυτούς που θεώρησαν πρέπον να μη βγάλουν τα λεφτά τους στο εξωτερικό δεν θα πάει να πάρει τώρα τις οικονομίες του για να μην ξαναβρεθεί στην αναξιοπρέπεια της ουράς και στην αβεβαιότητα;
Με άλλα λόγια, θα χρειαστεί χρόνος για να αποκατασταθούν η ρευστότητα και η ομαλότητα στην αγορά. Χρόνος οικονομικός αλλά και χρόνος πολιτικός. Αν ψηφίσουμε «όχι» ο οικονομικός χρόνος δεν υπάρχει. Ωσπου να διαπραγματευθεί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ μια νέα συμφωνία, ακόμα και αν όλα πάνε όπως νομίζει, ακόμα και αν λέει αλήθεια και δεν υπάρχει σχέδιο δραχμής, η κατάρρευση της οικονομίας θα έχει προχωρήσει πέρα από το σημείο της μη επιστροφής. Σε αυτές τις συνθήκες οι πολιτικές εξελίξεις μπορεί να γίνουν ανεξέλεγκτες, ο διχασμός να πάρει άγριες διαστάσεις, να αμφισβητηθούν η ομαλότητα και η ασφάλεια των πολιτών.
Στην αντίθετη περίπτωση θα δοθεί πιθανότατα παράταση ζωής στις τράπεζες. Θα χρειαστεί όμως να υπάρξει διακομματική συνεννόηση. Γιατί, φυσικά, αν ο ΣΥΡΙΖΑ πραγματοποιήσει τον εκβιασμό των εκλογών, τότε και πάλι θα βρεθούμε να διαπραγματευόμαστε με πολύ χειρότερα οικονομικά δεδομένα. Θα πρέπει επίσης να βρεθεί το κυβερνητικό σχήμα που θα υλοποιήσει τη συμφωνία. Δεν είναι απλό. Πάνω που σκίζαμε τα μνημόνια θα υπογράφουμε νέα. Θα το αντέξει το πολιτικό μας σύστημα ή θα έχουμε νέα ενίσχυση των άκρων; Πόσες περισσότερες δοκιμασίες αντέχει η Δημοκρατία; Εκτός και αν η πρόσφατη εμπειρία και ο κίνδυνος του «ξαφνικού θανάτου» μας κάνει αληθινά σοφότερους. Κι αποφασίσουμε, επιτέλους, να ακολουθήσουμε το παράδειγμα της Κύπρου, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας.