Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση ελέγχου που δημοσίευσε το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ), οι 43 οργανισμοί της ΕΕ, στην πλειονότητά τους, διαχειρίστηκαν καλά τα οικονομικά τους το 2023.
Ωστόσο, το ΕΕΣ δεν διατύπωσε «καθαρή» γνώμη για τέσσερις οργανισμούς όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο δαπάνησαν πόρους της ΕΕ.
Το ΕΕΣ επισημαίνει ότι οι διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων παραμένουν η κύρια πηγή παρατυπιών και εντόπισε ζητήματα που επιδέχονται βελτίωση σε 34 οργανισμούς.
Οι 43 οργανισμοί της ΕΕ, που είναι εγκατεστημένοι σε 23 κράτη-μέλη, εκτελούν τεχνικά, επιστημονικά ή ρυθμιστικά καθήκοντα ή υλοποιούν προγράμματα επιχειρησιακών δαπανών. Απασχολούν πάνω από 16 000 υπαλλήλους, σχεδόν το ένα πέμπτο του συνολικού προσωπικού της ΕΕ.
Οι περισσότεροι οργανισμοί χρηματοδοτούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Οι υπόλοιποι χρηματοδοτούνται μερικώς ή πλήρως από τα τέλη και τις επιβαρύνσεις που εισπράττουν από τις οντότητες του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα που καλύπτουν οι δραστηριότητές τους.
«Η χρηματοοικονομική διαχείριση των οργανισμών της ΕΕ είναι καλή σε γενικές γραμμές, δεν παύουμε όμως να εντοπίζουμε σφάλματα στις δημόσιες συμβάσεις», δήλωσε ο κ.François-Roger Cazala, μέλος τους ΕΕΣ και αρμόδιος για τον ετήσιο έλεγχο των οργανισμών της ΕΕ. «Θεωρούμε ότι οι διαδικασίες που εφαρμόζονται για την ανάθεση και την εκτέλεση των συμβάσεων πρέπει να βελτιωθούν, προκειμένου να διασφαλίζεται η πλήρης συμμόρφωση με τους ισχύοντες κανόνες και κατά τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται η βέλτιστη δυνατή σχέση κόστους-οφέλους.»
Το ΕΕΣ διατύπωσε «καθαρή» ελεγκτική γνώμη σχετικά με τις πληρωμές που πραγματοποίησαν 39 από τους 43 οργανισμούς το 2023.
Οι τέσσερις οργανισμοί (επίσης τέσσερις το 2022 και ένας το 2021) για τους οποίους αυτό δεν ισχύει είναι το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΙΤ), η Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας (ELA), ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κυβερνοασφάλεια (ENISA) και ο Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Λειτουργική Διαχείριση Συστημάτων ΤΠ Μεγάλης Κλίμακας στον Χώρο Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης (eu-LISA).
Στην περίπτωση του ΕΙΤ, η διατύπωση γνώμης με επιφύλαξη βασίστηκε στο εκτιμώμενο επίπεδο σφαλμάτων στις επιχορηγήσεις που διαχειρίστηκε, ενώ για τους υπόλοιπους τρεις οργανισμούς βασίστηκε στις παρατυπίες που εντοπίσαμε στις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων ή στην εκτέλεση των συμβάσεων.
Το ΕΕΣ τονίζει ότι οι εν λόγω οργανισμοί οφείλουν να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στους κανόνες που προβλέπει ο δημοσιονομικός κανονισμός.
Επιπλέον, το ΕΕΣ εφιστά την προσοχή σε διαδικαστικές αδυναμίες που εντόπισε στα συστήματα διαχείρισης και δικλίδων, όπως η απουσία κατάλληλων ελέγχων πριν από την έγκριση πράξεων και αδυναμίες όσον αφορά τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων ή τον διαχωρισμό καθηκόντων.
Ορισμένοι οργανισμοί οφείλουν επίσης να βελτιώσουν τη συμμόρφωσή τους με τις νόμιμες προθεσμίες για την πραγματοποίηση των πληρωμών. Μολονότι το συνολικό ποσό που καταβλήθηκε για τόκους υπερημερίας ήταν χαμηλό, η συχνότητα εμφάνισης καθυστερημένων πληρωμών που εντοπίσαμε σε ορισμένους οργανισμούς θα μπορούσε να είναι επιζήμια για τη φήμη τους.
Το συνολικό ύψος των ιδίων εσόδων που εισέπραξαν οργανισμοί της ΕΕ —εξαιρουμένων των εισφορών στο Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης που εισέπραξε το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης της ΕΕ— έφτασε τα 1,1 δισ. ευρώ το 2023, ποσό που αντιστοιχεί στο ένα τέταρτο περίπου του συνδυασμένου προϋπολογισμού και των 43 οργανισμών της ΕΕ για το συγκεκριμένο έτος.
Οι ροές εσόδων ποικίλλουν (π.χ. πιστοποιήσεις, αδειοδοτήσεις, εισφορές, τέλη καταχώρισης και δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας) και ο τρόπος προσδιορισμού του ύψους τους διαφέρει μεταξύ των οργανισμών.
Από τους εμπλεκόμενους οργανισμούς, δεν ήταν όλοι σε θέση να προσδιορίσουν με σαφήνεια και να γνωστοποιήσουν με διαφανή τρόπο το κόστος των δραστηριοτήτων τους, διαχωρίζοντας εκείνες από τις οποίες προκύπτουν ίδια έσοδα από τις δραστηριότητες που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Το κόστος αυτό έχει σημασία, ακριβώς επειδή βοηθάει στη λήψη βελτιωμένων αποφάσεων και, ιδιαίτερα, στο να διασφαλιστεί ότι τα τέλη προσδιορίζονται σε τέτοιο ύψος ώστε να μην εμφανίζονται σημαντικά πλεονάσματα ή ελλείμματα.
Το ΕΕΣ συνιστά, για λόγους πλήρους σαφήνειας και διαφάνειας, κάθε οργανισμός που εισπράττει ίδια έσοδα να δημοσιοποιεί με εύληπτο τρόπο τις σχετικές πληροφορίες στους οριστικούς ετήσιους λογαριασμούς του, στην ενοποιημένη ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων και στο ενιαίο έγγραφο προγραμματισμού.
Απαιτείται συνέπεια και προγραμματισμός για να αποφευχθούν παρόμοιες αστοχίες.