Τα κακά νέα πρώτα: σύμφωνα με τα προχθεσινά στοιχεία, η ανεργία στην ευρωζώνη έφθασε στο υψηλότερο σημείο της τελευταίας δεκαπενταετίας, σε ποσοστό 10,7%. Ξεπεράσαμε, δηλαδή, τα 17 εκατομμύρια ανέργους. Η πρόγνωση για τις οικονομικές επιδόσεις της ευρωζώνης το 2012 κινούνται σε αρνητικό έδαφος – στην καλύτερη περίπτωση προβλέπεται μια «ήπια ύφεση». Και – το χειρότερο – η κατανομή των κακών οικονομικών ειδήσεων γίνεται όλο και πιο άνιση, ανάμεσα σε έναν Βορρά που διατηρεί επίπεδα ανεργίας της τάξης του 4%-5%, την ώρα που ο Νότος υποφέρει, με την Ιταλία στο 11% και τις πρωταθλήτριες Ισπανία και Ελλάδα να «πετούν» πάνω από το 20%, χωρίς ορατή προοπτική διόρθωσης. Η ευρωζώνη βουλιάζει σε ένα τέλμα ύφεσης και απειλείται από μια μεγάλη οικονομική κρίση, την ώρα που η πληθωρική παροχή ρευστότητας από την ΕΚΤ προς τις ευρωπαϊκές τράπεζες, 1 τρισ. ευρώ συνολικά, δείχνει να ηρεμεί τη χρηματιστική φάση της κρίσης στις αγορές.

Τα καλά νέα τώρα: για πρώτη φορά, το σώμα της ασθενούς Ευρώπης δείχνει σημάδια σοβαρής αντίδρασης. Ο αντίλογος στην καταθλιπτική, δογματική, θρησκευτικού τύπου σχεδόν, εμμονή στη λιτότητα φαίνεται να περνά από τα συνθήματα των διαδηλωτών στους δρόμους στις επίσημες αίθουσες των συνεδριάσεων.

Ενα παράδειγμα δίνει η αλλαγή κλίματος στην Κομισιόν, στις Βρυξέλλες. Οταν πριν από περίπου έναν χρόνο η Επιτροπή συζητούσε τις βασικές κατευθύνσεις οικονομικής πολιτικής, συντονισμένες απολύτως στον μονόδρομο της λιτότητας, δεν ήταν περισσότερες από δύο ή τρεις οι φωνές των επιτρόπων που τόλμησαν να εκφράσουν αντιρρήσεις – της ελληνίδας επιτρόπου η μία από αυτές. Αντίθετα, όταν πριν από έναν μήνα η Επιτροπή επανήλθε στο θέμα, συζητώντας μια έκθεση του επιτρόπου Ολι Ρεν η οποία διαπίστωνε ότι οι υφεσιακές επιπτώσεις των πολιτικών λιτότητας, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ήταν υπερδιπλάσιες των προβλέψεων, η συζήτηση κατέληξε σε μια σχεδόν ομόφωνη διαπίστωση της ανάγκης να χαλαρώσει η εφαρμογή του «δόγματος», να στρίψει το τιμόνι του σκάφους πριν αυτό συγκρουσθεί με ένα παγόβουνο οικονομικής καθίζησης, με ανυπολόγιστες κοινωνικές επιπτώσεις.

Ενα δεύτερο παράδειγμα δίνει η συγκρότηση ενός μετώπου «αντιλιτότητας» περί τον ιταλό Πρωθυπουργό Μόντι. Δώδεκα ευρωπαϊκές χώρες συνυπέγραψαν, με δική του πρωτοβουλία, ένα κείμενο που προτείνει αναπτυξιακές πολιτικές για την Ευρώπη. Και ο ίδιος ο Μόντι, με το κύρος που του δίνει η μάχη κατά των συντεχνιών στη χώρα του, έχει αναδειχθεί σε κάτι σαν «η φωνή του Νότου» στα ευρωπαϊκά συμβούλια – η μόνη που αντιλέγει δημόσια στη γερμανική εμμονή με τη λιτότητα.

Ενα τρίτο παράδειγμα είναι το εκλογικό μανιφέστο του Σοσιαλιστή υποψηφίου στις γαλλικές προεδρικές εκλογές Φρανσουά Ολάντ. Οχι μόνον επειδή τολμά να υιοθετεί προτάσεις τόσο αιρετικές όσο η φορολόγηση με 75% του πολύ μεγάλου πλούτου. Οσο γιατί επαναφέρει στο κέντρο της διαμάχης μια συζήτηση που έμοιαζε κλειστή, απαγορευμένη. Τη συζήτηση για την ανάκτηση του ελέγχου που έχει γλιστρήσει στα χέρια των αγορών χρήματος, για τη σμίκρυνση του χάσματος πλουσίων – φτωχών που άνοιξε υπερβολικά τα προηγούμενα τριάντα χρόνια και, προπάντων, την ανανέωση και διάσωση του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου που απειλείται με γενικό αφανισμό διά των προγραμμάτων λιτότητας. Και αυτό όχι ως νοσταλγική αντίσταση στην παγκοσμιοποίηση και εμμονή στο παρελθόν, αλλά ως διασφάλιση του πραγματικού συγκριτικού πλεονεκτήματος της Ευρώπης στον παγκόσμιο ανταγωνισμό – που είναι ακριβώς το ανεπτυγμένο σύστημα κοινωνικής προστασίας που διαθέτει.

Είναι, ασφαλώς, πολύ νωρίς να πανηγυρίσει κανείς. Αλλά τα σημάδια είναι εκεί και δικαιολογούν ελπίδες.

Υστερόγραφο: Αν η προχθεσινή απόφαση του αρμόδιου διεθνούς οργάνου ότι το ελληνικό κούρεμα δεν αποτελεί «πιστωτικό γεγονός» και δεν ενεργοποιεί τα «ασφάλιστρα κινδύνου», τα διαβόητα CDS, διατηρηθεί μέχρι τέλους, η περιφρονημένη Αθήνα θα έχει προσφέρει στον κόσμο έναν πολύτιμο θησαυρό. Θα έχει καταργήσει, ακυρώσει οριστικά ένα από τα τοξικότερα χρηματοπιστωτικά εργαλεία που οδήγησαν στη διόγκωση της θανατηφόρου χρηματοπιστωτικής φούσκας…