Το βασικό πρόβλημα της χώρας, το οποίο αποτελεί και τροχοπέδη για κάθε σημαντικήπραγματική-αλλαγή είναι το μεγάλο έλλειμμα παιδείας και πολιτισμού το οποίο ανάγεται και σε
πρόβλημα έλλειψης αυτοσυνείδησης και αυτογνωσίας. Εάν δεν μπουν οι βάσεις για την προοδευτική λύση αυτού του προβλήματος αυτή η χώρα δεν μπορεί να προχωρήσει. Ωραία όλα αυτά που ακούγονται και γράφονται για επενδύσεις, ανάπτυξη, απογείωση της οικονομίας, εκτίναξη, έκρηξη κ.ο.κ. όμως αυτά είναι μόνον αφρός που στις μέρες μας φουσκώνει χωρίς περίσκεψη, λόγω και της επετείου των 200 χρόνων και ξεφουσκώνει απότομα στο πρώτο έκτακτο γεγονός (τα χιόνια, τις πυρκαγιές, τις πλημμύρες κ.λ.π.) όπου ξαφνικά αποκαλύπτεται πως ο βασιλιάς είναι γυμνός καθώς το βασίλειό του έχει οικοδομηθεί και στηρίζεται σε ξύλινα πόδια.
Η χώρα δεν μπορεί να αλλάξει πραγματικά και εις βάθος όσο ο λαός της, ουραγός κοινωνικά και πολιτισμικά όπως προδίδουν και όλες οι διεθνείς μετρήσεις, παραμένει αγκυλωμένος στο “βαλκανικό του περιβάλλον”. Αντί για μεγάλα λόγια και σαλπίσματα ανάπτυξης, τα 200 χρόνια θα μπορούσαν να είναι η ευκαιρία για μία απόπειρα απόκτησης αυτογνωσίας και μέσω αυτής τη χάραξη μιας νέας αρχής σε εντελώς καινούργιες βάσεις.
Είναι σύνηθες το φαινόμενο, σε οποιαδήποτε κοινωνική εκδήλωση γίνεται στην ελληνική περιφέρεια- διάλεξη, ημερίδα, συνέδριο- να παρευρίσκονται και να χαιρετίζουν οι εκπρόσωποι των θεσμών, βουλευτής, περιφερειάρχης, δήμαρχος, εκπρόσωπος της εκκλησίας, των επιμελητηρίων κ.λ.π. όπου με ωραία και παχιά λόγια εξαίρουν την πλούσια ιστορία του λαού της τοπικής κοινωνίας, τους αγώνες του για τη διάσωση της παράδοσης και της πολιτιστικής κληρονομιάς, το
ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο του πολιτισμού του κ.ο.κ.
Η παρέμβαση όλων αυτών των παραγόντων-επί της ουσίας περιττή και λίαν κουραστική- εκτός του ότι μας υπενθυμίζει ότι το πελατειακό σύστημα στην Ελλάδα είναι αθάνατο και ο χωρισμός της Εκκλησίας από το Κράτος γρίφος δυσεπίλυτος, αυτό στο οποίο κυρίως συντελεί είναι στο να
διαμορφώνει συνειδήσεις και να συμβάλει στη δόμηση της τοπικής κουλτούρας με αυταπάτες και ψευδαισθήσεις, καθώς πίσω από τα ωραία και μεγάλα λόγια κρύβεται η πραγματική-πικρήαλήθεια.
Έτσι σαν βγεις από την αίθουσα και περιφερθείς “ανά τας ρύμας και τας αγυιάς της πόλεως”, εκεί, θα αντικρίσεις κατάματα όλες τις μορφές της νεοελληνικής δυστοπίας, από την ασχήμια του κτισμένου περιβάλλοντος, τη ρύπανση, τα σκουπίδια, την κακοποίηση και παντελή έλλειψη σεβασμού προς τον δημόσιο χώρο, μέχρι τις γνωστές κατεστημένες νοοτροπίες και συμπεριφορές (στην οδήγηση, στον σεβασμό προς τον άλλον, στους τρόπους γενικώς), την αυθαιρεσία και την ασυδοσία, την παραβατικότητα και την ατιμωρησία, τον εξοβελισμό της ποιότητας υπέρ της ποσότητας και της αρπαχτής, όλα αυτά, στοιχεία συνθετικά της κουλτούρας που έχει διαμορφωθεί.
Ανάλογα ισχύουν και στην κεντρική πολιτική σκηνή όπου αποκρύπτεται συστηματικά η αλήθεια σε ό,τι έχει σχέση με τις πραγματικές αιτίες που μας κρατούν μονίμως σε συνθήκες υστέρησης και οπισθοδρόμησης όπως είναι οι προαναφερθείσες, καθώς και η επικρατούσα κουλτούρα διχασμού και εμφυλίων η οποία συνιστά τροχοπέδη για κάθε είδους συμβιβασμό και ομονόηση, προϋποθέσεις εκ των ων ουκ άνευ, για την αντιμετώπιση των βασικών αιτίων της κακοδαιμονίας.
Αντίθετα οι πολιτικοί μας, παιδιά και αυτοί της ίδιας κοινωνίας- ο ίδιος μύλος μας αλέθειαναπαράγουν και διαιωνίζουν αυτή την κατάσταση, αποκρύπτοντας συστηματικά την αλήθεια χάριν της δημιουργίας μίας ευφρόσυνης ατμόσφαιρας όπου όλα γίνονται καλά και θα πάνε ακόμα καλύτερα “με τις προσπάθειες μας”, αναλισκόμενοι σε κολακείες και μεγάλα λόγια για τον πολιτισμό μας, την εργατικότητα, το φιλότιμο κ.ά. καθώς αυτό που πρωτίστως επιθυμούν και
επιδιώκουν είναι τα μεν μεγαλύτερα κόμματα, η κατάκτηση της εξουσίας, τα δε μικρότερα, η αύξηση απλώς της δύναμης τους.
Ότι αυτός ο λαός σε αυτά τα 200 χρόνια έχει δημιουργήσει το μεγαλύτερο εξωτερικό χρέος σε όλο τον κόσμο. Ότι σημαντικό μέρος των δανείων από συστάσεως του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα έχει πάει σε χέρια επιτηδείων ή σε έργα που στοίχισαν είτε διπλά και τριπλά είτε αμφίβολης ποιότητας, καθώς έγιναν με τον γνωστό ελληνικό τρόπο της προχειρότητας και της διαπλοκής και αυτό φαίνεται κάθε φορά που συμβαίνει ένα έκτακτο φυσικό γεγονός (χιόνια, πλημμύρες κ.λ.π.). Ότι το ελληνικό κράτος πάσχει - ταλαιπωρείται και ταλαιπωρεί - καθώς έχει δομηθεί σε συνθήκες ρουσφετιού, συντεχνιακών συμφερόντων, πελατειασμού, κομματοκρατίας και
αναξιοκρατίας με ένα σύστημα απονομής της δικαιοσύνης δαιδαλώδες και βραδυκίνητο το οποίο περισσότερα προβλήματα δημιουργεί παρά λύνει. Ότι οι άξιοι εξοβελίζονται και αποδιδράσκουν υπέρ των μετρίων και των “κουμπάρων”. Ότι έχουμε αναγάγει μία μη παραγωγική δραστηριότητα
όπως είναι ο τουρισμός ως τη βαριά μας βιομηχανία, η οποία συνεπικουρούμενη από την έλλειψη σχεδιασμού, τη δυνατότητα της εκτός σχεδίου δόμησης και την πολιτική προστασίας των αυθαιρέτων, έχει ολέθριες συνέπειες για τη χώρα όπως είναι η αλλοτρίωση και η φθορά τόπων, τοπίων, παραδόσεων, πρωτογενών και παραδοσιακών δραστηριοτήτων, συνειδήσεων και ανθρώπων. Ότι είμαστε η μοναδική χώρα που η εκκλησία δεν έχει διαχωριστεί από το κράτος -ίδε και Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων!!!- με όλες τις συνέπειες που έχει αυτό στη δόμηση της κουλτούρας των νεοελλήνων. Όλα αυτά και πολλά άλλα, μάρτυρες του επιπέδου του πολιτισμού μας, αποκρύπτονται συστηματικά και αμέριμνοι μιλάμε για το μέλλον με σχέδια και αριθμούς. “Μόνον αν σταματήσουμε να διαβάζουμε αριθμούς και αρχίσουμε να διαβάζουμε συναισθήματα, μόνον τότε θα μπορέσει να υπάρξει πολιτική”*, λέει ο Στέλιος Ράμφος -“ο σοφότερος των σημερινών Ελλήνων” κατά τον Νίκο Δήμου. (ΤΟ ΒΗΜΑ-7/11/021 ).
Έχει γίνει πλέον συνείδηση ότι τα κόμματα δεν έχουν καμία διάθεση να συνεννοηθούν και να συνεργαστούν για την αντιμετώπιση των μεγάλων-πραγματικών- προβλημάτων χωρίς τη λύση των οποίων η χώρα δεν μπορεί να προχωρήσει. Αυτός είναι και ο λόγος που τα προβλήματα παραμένουν εσαεί κρυμμένα και επομένως άλυτα. Ο έχων την κοινή λογική γνωρίζει ότι για να λυθεί ένα πρόβλημα πρέπει πρώτα να το εντοπίσεις και να το αναγνωρίσεις. Ύστερα ψάχνεις τους τρόπους για τη λύση του. Εδώ βλέπουμε ότι τα κόμματα μας δεν μπορούν να ομονοήσουν ούτε για την αντιμετώπιση του πιο ανώδυνου προβλήματος με πρόσφατο παράδειγμα το νομοσχέδιο για τα ζώα συντροφιάς. Τι να πούμε για τα άλλα όπως είναι π.χ. το θέμα της πανδημίας και των εμβολιασμών όπου η συμπεριφορά μας δείχνει σαν να θέλουμε να επιβεβαιώσουμε την κουλτούρα διχασμού και εμφυλίων που μας διακατέχει από της συστάσεως του ελληνικού κράτους, τιμώντας
τα 200 χρόνια, με έναν νέο εμφύλιο με χιλιάδες νεκρούς!
Αναφερόμενοι εδώ στη λέξη Πολιτισμός δεν εννοούμε τα ιδρύματα πολιτισμού, ούτε τις χιλιάδες πολιτιστικούς συλλόγους που υπάρχουν ανά την επικράτεια ως άλλοθι στην πολιτιστική μας ένδεια,ιδιαίτερα στην περιφέρεια. Δεν εννοούμε τον τεράστιο-εξωπραγματικό- αριθμό των θεάτρων που λειτουργούν στην Ελλάδα ούτε αυτόν, των καλλιτεχνών που τα υπηρετούν. Δεν εννοούμε ούτε τα πολιτιστικά καλοκαίρια των Δήμων, ούτε τον αριθμό των παραστάσεων που δίνονται στο Ηρώδειο
ή την Επίδαυρο αλλά ούτε και την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα. Δεν εννοούμε ούτε καν την εν γένει δραστηριότητα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, χωρίς φυσικά να απαξιώνουμε τίποτα από όλα αυτά.
Εννοούμε νοοτροπίες και συμπεριφορές, αντιλήψεις και συνειδήσεις, κώδικες αρχών και αξιών. Έξεις και πεποιθήσεις εγγεγραμμένες στο συλλογικό μας ασυνείδητο. Όλα αυτά που συνθέτουν τη συλλογική μας υπόσταση και μεταφράζονται σε τρόπο που εκφέρεται ως έμπρακτος πολιτισμός ή άλλως, ως πολιτισμός της καθημερινότητας.
“Παιδείας άρξασθε”, συστήνει ο Αριστοτέλης και αν συμφωνούμε σε αυτό, αρχή της αρχής είναι η δόμηση και λειτουργία ενός νέου συστήματος εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες (στοιχειώδη, μέση, ανωτέρα). Ενός συστήματος που θα στοχεύει στην καλλιέργεια του πνεύματος και της ψυχής,στη μόρφωση και τη γνώση, στο πλάσιμο ελεύθερων και υπεύθυνων πολιτών, πολιτών οι οποίοι θα γνωρίζουν ότι έχουν δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις. Ενός συστήματος που θα υπηρετείται από
μορφωμένους και πεπαιδευμένους δασκάλους των οποίων η επιλογή θα γίνεται με συγκεκριμένα αξιοκρατικά κριτήρια και όχι αυτοδικαίως επειδή απλώς πήραν ένα πτυχίο από κάποιο πανεπιστήμιο, με τις γνωστές συνθήκες που επικρατούν εκεί, για τις οποίες κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να πληροφορηθεί αν ανατρέξει στο άκρως αποκαλυπτικό βιβλίο του κ. Γιώργου Μαυρογορδάτου: Αναμνήσεις ενός μολυβένιου στρατιώτη.
Το μεγάλο ζητούμενο είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθηθεί για να σχεδιαστεί και να μορφοποιηθεί αυτό το θεμελιώδες έργο καθώς φαντάζει αδιανόητο ακόμα και να σκεφτεί κανείς ότι μπορεί να γίνει από τα κόμματα αφού είναι σίγουρο ότι οποιοδήποτε σχέδιο ενός κόμματος θα απορριφθεί την επόμενη στιγμή από τα άλλα. Θεωρώ ότι υπάρχουν ακόμα αποθέματα πεφωτισμένης σκέψης στην ακαδημαϊκή κοινότητα, τον κόσμο της διανόησης και της παιδείας, ευρύτερα, ώστε να μπορεί να βρεθεί ο τρόπος. Επίσης, είναι σχεδόν σίγουρο, ότι θα υπάρχει η διάθεση οικονομικής στήριξης του εγχειρήματος από ιδρύματα και φορείς του απανταχού ελληνισμού. Θα είναι μία νέα εθνεγερσία με αφορμή τον εορτασμό των 200 χρόνων, η οποία αν στηριχτεί από την ευρύτερη κοινωνία, καθώς δεν θα προέρχεται από τα κόμματα, και δεν διαταραχτεί από νέους εμφυλίους, θα δώσει, σιγά-σιγά και σε βάθος χρόνου, καρπούς προς την κατεύθυνση των αλλαγών που αναφέραμε παραπάνω, ώστε να μπορούμε να ελπίζουμε σε έναν διαφορετικό εορτασμό κατά την επέτειο των 300 χρόνων της εθνικής παλιγγενεσίας το 2121! Άλλως, οποιαδήποτε μεγαλεπήβολα σχέδια για ανάπτυξη, επενδύσεις κ.λ.π., που εξυφαίνονται υπό την σκέπη του παρόντος πολιτισμικού υποβάθρου, θα οδηγήσουν αναπόφευκτα τη χώρα σε αυτό για το οποίο είχε αναρωτηθεί ο Κώστας Αξελός το 1954: Στους κόλπους του νεωτερικού κόσμου που κυριαρχείται από τις μεγάλες δυνάμεις, με ποίον τρόπο θα εδραιώσει η Ελλάδα την αρμονία ανάμεσα στη δύναμη και την αδυναμία της; Και για να ιδιοποιηθεί το είναι της, μήπως
πουλήσει την ψυχή της στο διάβολο;**
Το τελευταίο νομοσχέδιο του υπουργείου Ανάπτυξης με θέμα “Στρατηγικές επενδύσεις και βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος” όπου με την επίκληση του εθνικού συμφέροντος επιχειρείται η καταστρατήγηση των υφιστάμενων πολεοδομικών κανονισμών, επιλεκτικά υπέρ επενδύσεων οι οποίες θεωρούνται “στρατηγικές”, βρίσκεται σε μία ακολουθία ρυθμίσεων που οδηγούν προς την οδυνηρή αυτή επαλήθευση.***
Εν τω μεταξύ, μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον επίπλαστης ευημερίας, μπορεί το επίπεδο ζωήςτων Ελλήνων να ανεβαίνει, η ποιότητα της ζωής των όμως θα πέφτει, για να θυμηθούμε και τον σοφό γέροντα Edgar Morin ο οποίος με σοφία χρησιμοποιεί αυτόν τον ουσιώδη διαχωρισμό.
*Ο Στέλιος Ράμφος και η Μαρία Ευθυμίου σχολιάζουν την έρευνα της διαΝΕΟσις, “Τι πιστεύουν
οι Έλληνες” σε εκδήλωση στο μουσείο Μπενάκη (Μάιος 2018).
** Κώστας Αξελός: “Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας”,1954. Εκδ. ΝΕΦΕΛΗ
*** Δες και άρθρο του κ. Γιώργου Λιάλιου στην Καθημερινή (Οικονομία) της 28/11/021