Ας ανοίξουμε λίγο την εικόνα από τα χιλιοειπωμένα και μάλλον εύκολα ερμηνεύσιμα του ελληνικού μετεκλογικού τοπίου. Στην Ευρώπη συνολικά, αυτό που φοβόμασταν έγινε : οι ευρωεκλογές δεν έγιναν για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά το αποτέλεσμά τους την επηρεάζει βαθιά -και κυρίως με ανησυχητικό τρόπο.
.
.
- Μια ψήφος εθνικής απομάκρυνσης. Αποχή μεγαλύτερη από το μισό του πληθυσμού (αν και όχι μεγαλύτερη από των προηγούμενων ευρωεκλογών), σχεδόν πλήρης «εθνικοποίηση» της συζήτησης και των επιπτώσεων της ψηφοφορίας, αδυναμία ή ανεπάρκεια σχεδιασμού ενός κοινού μέλλοντος: παρόντα και στις 28 χώρες, αυτά τα χαρακτηριστικά της ψήφου αντιστάθμισαν και με το παραπάνω την πολιτική προσπάθεια για «ευρωπαιοποίηση» της προεκλογικής καμπάνιας λόγω της πιθανότητας εκλογής του νέου προέδρου της Επιτροπής στη βάση των αποτελεσμάτων των ευρωεκλογών. Αυτή η πρόκληση παραμένει –και είναι ιδιαίτερα σημαντική. Από εκεί και πέρα όμως οι μάχες και τα αποτελέσματα τους ήταν σχεδόν αποκλειστικά εθνικά: υπέρ ή κατά κυβερνήσεων, κομμάτων και προσώπων σε κάθε χώρα ξεχωριστά –δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η πρώτη απτή συνέπεια ήταν η παραίτηση τριών αρχηγών κομμάτων (του Ρουμπαλκάμπα στην Ισπανία, του Γκίλμορ στην Ιρλανδία, του Κοπέ στη Γαλλία, για λίγο πιο σύνθετους λόγους), ενώ έπεται και ο Γκρίλλο στην Ιταλία (αν τιμήσει την υπόσχεσή του να φύγει εφόσον δεν διατηρούσε τα ποσοστά του…) Ορισμένες δε κυβερνήσεις σε κρίσιμες χώρες (Γαλλία, Ελλάδα, Βρετανία, Δανία, Ιρλανδία) μπορεί να μην κλονίστηκαν άμεσα, όμως ήδη βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά.
.
- Μια ψήφος ευρωπαϊκής εναντίωσης. Ακόμα και εκφρασμένο έμμεσα και διάχυτα, το μήνυμα ήταν καθαρό και βροντερό: όχι στην Ευρωπαϊκή Ένωση των μικρών βημάτων, του business as usual, των αιώνιων προυχόντων, των παρασκηνιακών διαβουλεύσεων. Πιθανότατα όχι και στο αίτημα περαιτέρω ενοποίησης ή εμβάθυνσης των ενοποιητικών διαδικασιών –αυτό είναι το τίμημα της αντισυστημικής και αντιευρωπαϊκής ψήφου, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι οι αντι-ευρωπαϊκές δυνάμεις, και στο Κοινοβούλιο και πολύ περισσότερο στο Συμβούλιο, δεν έχουν την αριθμητική δυνατότητα να μπλοκάρουν τις βασικές αποφάσεις. Ιδού λοιπόν η μεγάλη αντίφαση και μαζί η μεγάλη δυσκολία της επόμενης ευρωπαϊκής μέρας: το εκλογικό αποτέλεσμα έδειξε απόρριψη της Ευρώπης όπως λειτουργεί –των θεσμών της, της φιλοσοφίας της, του πολιτικού προσωπικού της- αλλά και την ίδια στιγμή έκλεισε ή δυσκόλεψε εξαιρετικά το δρόμο στο μόνο δυνατό τρόπο ανανέωσης της Ένωσης, εκ των «άνω» αλλά με ρήξεις.
.
- Μια ψήφος λαϊκιστικής ενδυνάμωσης. 150 περίπου ευρωβουλευτές με αντι-ευρωπαϊκό ή εθνικιστικό προσανατολισμό (στους οποίους θα πρέπει κάποια στιγμή να προστεθούν και οι Βρετανοί συντηρητικοί, που ήδη κάνουν τα ανοίγματα τους προς το UKIP), μια πλειάδα ελεύθερων σκοπευτών κατά της Ευρώπης (ναζιστών, πειρατών, αριστερών ή αριστεριστών του απόλυτου «όχι»), μείωση της δύναμης της πολιτικής φωνής της Γαλλίας (άρα περαιτέρω ενίσχυση της γερμανικής μονοκρατορίας), γρήγορη αθέτηση της αρχικής συμφωνίας των παραδοσιακών φιλευρωπαϊκών παρατάξεων να συνεννοούνται για τα μεγάλα και να μην τσακώνονται για το λιγοστό κρέας πάνω στο φαγωμένο από την κρίση κουφάρι: η φωνή της λογικής, αλλά και η δυναμική των θεσμών, εισέρχονται εξαιρετικά εξασθενημένες στη νέα πενταετία.
.
- Μια ψήφος-αίνιγμα για την Αριστερά. Τα πρωτοσέλιδα μπορεί να μονοπώλησαν οι πρωτιές ή οι μεγάλες επιδόσεις ακροδεξιών κομμάτων (σε Βρετανία, Δανία, Γαλλία, Ουγγαρία, Αυστρία, Πολωνία, Ελλάδα, Φινλανδία), η ενδυνάμωση των αντιευρωπαϊστών και η πανευρωπαϊκή πρωτιά της Δεξιάς (έστω και με μείωση των ποσοστών της σε σχέση με το 2009), όμως οι κάλπες έβγαλαν και μερικούς Αριστερούς νικητές, κυβερνώντες (Ιταλία, Ρουμανία, Σλοβακία –αλλά με 13% συμμετοχή…-, Μάλτα –με 75% συμμετοχή αλλά με το μέγεθος που ξέρουμε) και μη (Ελλάδα, Πορτογαλία, Σουηδία, Λιθουανία, με πολύ πιο έμμεσο τρόπο ίσως και στην Ισπανία). Στα δεξιά του πολιτικού φάσματος η μάχη της πολιτικής κυριαρχίας δίνεται ανάμεσα στο μοντέλο Μέρκελ-Γιούνκερ από τη μια μεριά και Φιντέζ του Προέδρου Όρμπαν (που με 51,5% κατήγαγε το καλύτερο αποτέλεσμα από όλα τα ευρωπαϊκά κόμματα) από την άλλη, είναι δηλαδή μια μάχη ανάμεσα σε μια κεντρόστροφη χριστιανοδημοκρατία και μια επιθετική λαϊκή Δεξιά. Αντίθετα αλλά σχεδόν συμμετρικά, στα Αριστερά οι δύο κύριες τάσεις ενσαρκώνονται από τον Σύριζα και το Ιταλικό Δημοκρατικό Κόμμα, συγκροτώντας ένα πεδίο διαπάλης ανάμεσα στον σχεδόν από-ιδεολγικοποιημένο αλλά με σαφές πρόσημο αντι-λιτότητας «μοντέλο» του Ρέντσι και στην ριζοσπαστική αλλά γενικόλογη και υπερβατική επίθεση κατά πάντων του Τσίπρα -ανάμεσα στην εξουσία ως εργαλείο αλλαγών ή ως κάστρο προς πόρθηση.
.
- Μια ψήφος-κραυγή για κίνηση. Ακόμα και σε ένα τόσο κατακερματισμένο εκλογικό και πολιτικό περιβάλλον, ένα πράγμα ενώνει νικητές και χαμένους, ευρωπαϊστές και αντι-ευρωπαϊστές: η ανάγκη αλλαγής. Με τον ομοσπονδιακό ορίζοντα μάλλον οριστικά μπλοκαρισμένο από τα σύννεφα που έστειλε πάνω από τις Βρυξέλλες η φωνή των λαών, η δίοδος της κίνησης προς τα εμπρός περνάει είτε μέσα από την «ένωση δια της πολιτικότητας» (και πάλι: πολιτικοποίηση μέσω θεσμικών αλλαγών, ή, όπως πιστεύω εγώ, μέσω γενναίων πολιτικών βημάτων εντός του υπάρχοντος πλαισίου;), είτε μέσα από τη «διάλυση δια της εθνικοποίησης» (δι’ αποχωρήσεων άραγε, με πρώτη τη Βρετανία, ή δια διάλυσης/απίσχνασης της Ευρωζώνης;). Τις εξελίξεις θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό ο τρόπος που θα εξελιχθεί η διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Επιτροπής, αλλά και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η αξιοποίηση των τριών μεγάλων μοχλών της Συνθήκης της Λισαβόνας (ενισχυμένες συνεργασίες, οικονομική διακυβέρνηση, ενοποίηση της ευρωπαϊκής φωνής στην παγκόσμια σκηνή) και η λήψη άμεσων μέτρων για τη μετάβαση από την πολιτική της γενικευμένης λιτότητας στη σύμπηξη της αλληλοβοήθειας για την ανάπτυξη. Με το στάτους κβο να είναι πάντα η επικρατέστερη λύση αλλά, πλέον, και ο πιο σίγουρος δρόμος για την διάλυση του ευρωπαϊκού σχεδίου.
.