Σ’ αυτές τις εκλογές δεν αποφασίζουμε μόνο ποια κόμματα θέλουμε να μας κυβερνήσουν, ποιους θέλουμε να τιμωρήσουμε, ποιους θέλουμε να εξαφανισθούν από το πολιτικό σκηνικό. Κρίνεται αν θέλουμε να έχουμε και στο μέλλον αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Δείγματα αυτού του μέλλοντος ήδη τα βλέπουμε. Η ρητορική του μίσους εκφράζεται από διάσπαρτες μη οργανωμένες ομάδες, αλλά και από ακραία κόμματα και κοινωνικούς φορείς, κατά όσων υπερασπίζονται την ευρωπαϊκή επιλογή. Η διαπροσωπική και διαδικτυακή βία κατά πολιτικών και δημοσιογράφων, οι καταστροφές του Κέντρου της Αθήνας, η γενικευμένη άρνηση τήρησης των νόμων- έχουν ήδη γίνει όπλο αντιδημοκρατικών και γνήσια φασιστικών δυνάμεων. Ολα αυτά δείχνουν μόνο μικρό τμήμα από τις σκηνές ενός προσεχούς έργου.
Τα θέλουν οι πολίτες όλα αυτά; Θέλουν να χάσουν όλο το εισόδημά τους και τις αποταμιεύσεις τους; (γιατί κάτι τέτοιο σημαίνουν οι προτάσεις της άρνησης πληρωμών και της μονομερούς διαγραφής του χρέους). Θέλουν οι πολίτες να μην αποφασίζουν οι εκπρόσωποί τους – με τα όποια ελαττώματά τους – τη διαχείριση των δημόσιων υποθέσεων, αλλά τα τάγματα εφόδου ακραίων ομάδων; Θέλουν οι πολίτες να απεμπολήσουν το δικαίωμα στον διάλογο, στη διαφωνία, στην εναλλαγή; Δεν το νομίζω.
Δεν υποτιμώ το διάχυτο αίσθημα οργής των πολιτών για τις ευθύνες του πολιτικού συστήματος και κυρίως των δύο μεγαλύτερων κομμάτων για τη σημερινή κρίση – που συνέβαλε στη δημοσκοπική άνοδο και την πολιτική ενίσχυση των άκρων. Για να υπάρξει όμως δικαίωση της οργής πρέπει πρωτίστως οι δυνάμεις της κοινής λογικής και της υπευθυνότητας να στοχεύσουν κατά των κύριων παραγόντων της κρίσης: κατά του λαϊκισμού και του κρατισμού.
Πάντως, παρά τις μεγάλες ευθύνες τους, τα δύο μεγάλα κόμματα δεν έκαναν ένα ακόμη πιο μεγάλο λάθος. Δεν παραδόθηκαν εξ ολοκλήρου στις σειρήνες του λαϊκισμού, δεν αρνήθηκαν δηλαδή τη συνεργασία με τους εταίρους στην ΕΕ. Οσο για την αντιπολίτευση, όλη τη μεταπολίτευση αρνούνταν τη διαδικασία αντιμετώπισης, όχι τα αίτια των προβλημάτων. Ζητούσε υψηλότερα επιδόματα αντί να ζητήσει υψηλότερες υπηρεσίες πρόνοιας, ζητούσε περισσότερο κράτος-βιομήχανο και παραγγελιοδόχο προμηθειών από τους ιδιώτες αντί να ζητάει κράτος αρωγό και ελεγκτή της υγιούς επιχειρηματικότητας. Ηταν αντιπολίτευση κατά της διαδικασίας και όχι κατά των ουσιωδών λειτουργιών του πολιτικού συστήματος. Η καταδίκη του δικομματισμού δεν σήμαινε καταδίκη των πρακτικών του, μόνο των φορέων που τις εφάρμοζαν. Ηταν αντιπολίτευση τύπου «σήκω εσύ, να κάτσω εγώ». Οι αντιπολιτευτικές πρακτικές της είναι υπεύθυνες για την εκκόλαψη του φιδιού που λέγεται Χρυσή Αυγή.
Σ’ αυτές τις εκλογές πρέπει να ενισχυθούν πρόσωπα και δυνάμεις που εκφράζουν τις ιδέες της σοσιαλδημοκρατίας, στις όποιες εκφάνσεις τις ανακαλύπτει ο καθένας. Προσωπικά τις βλέπω στο ΠΑΣΟΚ και στις δυνάμεις της φιλελεύθερης κεντροδεξιάς, που αφήνουν μακριά λαϊκισμούς και πελατειακές λογικές και προτείνουν πολιτικές και μέτρα για τη βελτίωση των δεσμεύσεων, των στόχων και των πολιτικών εφαρμογής του Μνημονίου, για την αντιμετώπιση της ανεργίας και της φτώχειας και για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας με την άμεση εφαρμογή των αναγκαίων διαρθρωτικών αλλαγών.
Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι διδάκτορας Κοινωνικών Επιστημών.