Με αφορμή μια δίκη το 1946 για τη μετάφραση του Ευαγγελίου στη δημοτική, ο Γιώργος Ζεβελάκης και ο Γιώργος Τσακνιάς διερευνούν την άγνωστη και παράξενη περίπτωση του Γιώργου Βουγιουκλάκη: Υπήρξε άραγε ένας μεγάλος παραγνωρισμένος της νεοελληνικής λογοτεχνίας; Ένας «προδρομικός έλληνας Σαρτρ»; Οδηγός τους, σπάνια τεκμήρια κι ένα κείμενο-έρευνα του Μανούσου Φάσση / Μανόλη Αναγνωστάκη, γραμμένο το 1984, για τις «αταξίες» ενός συγγραφέα, που άλλοτε έστελνε διηγήματά του στα περιοδικά ως μεταφράσεις του Ντοστογιέφσκι και άλλοτε αυτοπροτεινόταν για το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Γιώργος Βουγιουκλάκης: ένας προδρομικός έλληνας Σαρτρ;
—του Γιώργου Ζεβελάκη (έρευνα / αρχείο και λίγο κείμενο) και του Γιώργου Τσακνιά (κείμενο και λίγη έρευνα / αρχείο)—
Ο τίτλος του παρόντος σημειώματος παραφράζει το γνωστό σύνθημα: Ένα, δύο, τρία, η χούντα δεν τελείωσε το ’73. Είναι εξίσου ακριβής: η μεν χούντα όντως δεν τελείωσε το 1973 διότι τελείωσε το 1974· τα δε Ευαγγελικά, δηλαδή τα αιματηρά επεισόδια με αφορμή τη μετάφραση των Ευαγγελίων στη δημοτική από τον Αλέξανδρο Πάλλη, επεισόδια που στοίχισαν τη ζωή σε 8 έως 11 (οι πηγές δεν συμφωνούν) ανθρώπους και επέφεραν την πτώση της κυβέρνησης Θεοτόκη, έλαβαν χώρα τον Νοέμβριο του 1901, πλην όμως ο επίλογός τους γράφτηκε 45 χρόνια αργότερα, με τη δίκη του συγγραφέα Γιώργου Βουγιουκλάκη, ο οποίος μετέφρασε στη δημοτική το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο. Μόλις προχθές, στην επέτειο των Ευαγγελικών —που, από μια ειρωνία της Ιστορίας, συμπίπτει με την επέτειο των «Ορεστειακών»— αναρτήσαμε σχετικό άρθρο της Ελένης Κεχαγιόγλου. Σήμερα, με αφορμή τη δίκη του Γιώργου Βουγιουκλάκη το 1946 για τη μετάφραση του Ευαγγελίου, ας δούμε τα λιγοστά στοιχεία που διαθέτουμε για την ασυνήθιστη ισοτρία του.
Ο Γιώργος Βουγιουκλάκης είναι μια ιδιαίτερη και ενδιαφέρουσα περίπτωση των νεοελληνικών γραμμάτων. Ο Μανόλης Αναγνωστάκης έγραψε, με την περσόνα του Μανούσου Φάσση, για αυτόν στην Αυγή, στις 23 Αυγούστου 1984. Στο κείμενό του με τίτλο «Μια περίπτωση αμφιλεγόμενη: ιδιοφυΐα ή φάρσα;» ο Αναγνωστάκης / Φάσσης αναφέρεται σε δύο προκλητικές αιφνίδιες εμφανίσεις του [Γιώργου Βουγιουκλάκη], συνδυασμένες πάντα με κάποιο σκάνδαλο ή μιαν «αταξία»: την αποστολή ενός διηγήματος στη Νέα Εστία το 1927, το οποίο ο Βουγιουκλάκης, 25 ετών τότε, το παρουσίασε ως μετάφραση διηγήματος του Ντοστογιέφσκι, και την υποψηφιότητά του για το Νόμπελ λογοτεχνίας το 1953 —τη χρονιά δηλαδή που ήταν υποψήφιοι ο Καζαντζάκης και ο Σικελιανός—, υποψηφιότητα την οποία υπέβαλε ο ίδιος δι’ επιστολής που υπέγραφαν ο φανταστικός πρόεδρος και ο φανταστικός γραμματέας ενός φανταστικού «Πανελληνίου Λογοτεχνικού Σωματείου». Στην επιστολή αυτή, εξαίρεται το έργο του Βουγιουκλάκη ενώ θάβονται (κατονομαζόμενοι!) πολλοί συγγραφείς της εποχής.
Το κείμενο του Αναγνωστάκη / Φάσση (ή του Φάσση / Αναγνωστάκη, αν προτιμάτε) καταλήγει στη διατύπωση ερωτημάτων σχετικά με το Έργο ενός συγγραφέα και την αναγνώρισή του ή μη. Εν κατακλείδι, ο αρθρογράφος αναρωτιέται: Έζησε άραγε δίπλα μας όλα αυτά τα χρόνια ένας προδρομικός Έλληνας Σαρτρ και εμείς, ασυγχώρητα ανίδεοι, τον προσπεράσαμε;
Διαβάστε τη συνέχεια στο dim/art