Στην πολύ συμπαθητική γαλλική ταινία “Τα Χιόνια του Κιλιμάντζαρο”,  μια σπουδή στις αγκυλώσεις του ανθρώπινου μυαλού, ο πρωταγωνιστής είναι ένας εξόχως έντιμος (όχι σαν το είδος που γνωρίζουμε) συνδικαλιστής, στη Μασαλία του 2011, θαυμαστής του σοσιαλιστή Jean Jaures, στη δύση της καριέρας του. Είναι τόσο έντιμος, που βάζει τον εαυτό του στην κληρωτίδα, όταν πρέπει να απολυθούν κάποιοι εργαζόμενοι για να σωθεί το εργοστάσιο, ενώ έχει το δικαίωμα να εξαιρέσει τον εαυτό του. Και όντως, απολύεται.

.

Στη συνέχεια, τα πράγματα θυμίζουν όλο και περισσότερο φαινόμενα της εποχής, μερικά από τα οποία συναντάμε και στη χώρα μας. Ο πρωταγωνιστής μας πέφτει θύμα ληστείας, με λεία μερικές χιλιάδες ευρώ, που έχουν συγκεντρώσει σε έρανο οι συνάδελφοι και οι συγγενείς, ώστε να του προσφέρουν μαζί με τη γυναίκα του, για την επέτειο του γάμου τους, ένα εξωτικό ταξίδι στην Αφρική, στο Κιλιμάντζαρο.

.

Ο πρώτος άξονας των συμπλεγμάτων του ζεύγους (εκτός από την υγιή αναρώτηση αν οι συνδικαλιστικές διεκδικήσεις που υπηρέτησε ήταν προς όφελος του κοινωνικού συνόλου), έχει να κάνει με το φόβο μήπως “ζουν ως bourgeois”, έχοντας “προδώσει την τάξη” τους, ενώ είναι σαφές ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Στον αντίποδα λοιπόν του νεοπλουτισμού και της αποθράσυνσης, έχουμε εδώ μια ενοχή, ότι η εργατική τάξη δεν δικαιούται αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης, ακόμα κι αν εμφανώς δεν εγκαταλείπει την αισθητική της. Το μέτρο που διαπερνά όλο τους το  lifestyle, είναι οριακά ικανό να τους επιτρέψει να χαρούν κάποια πράγματα που δικαιούνται από τη σκληρή δουλειά, σε όλη τους τη ζωή.

.

Η δεύτερη αγκύλωση έρχεται με το αναπάντεχο και βίαιο γεγονός της ληστείας. Ο πρωταγωνιστής μας ανακαλύπτει ότι εγκέφαλος είναι εικοσάχρονος πρώην συνάδελφός του, που έμεινε επίσης άνεργος. Ο δράστης εντοπίζεται τυχαία, από ένα συμβολικό αντικείμενο που έκλεψε – και αποδεικνύεται ότι είναι παρατημένο παιδί, που αναγκάστηκε να αναθρέψει τα δύο μικρά αδέλφια του, χωρίς την (ανεκδιήγητη) μητέρα του, που δίνει ρεσιτάλ ανευθυνότητας στη σκηνή στο λιμάνι.

.

Όταν οι δύο άντρες έρχονται αντιμέτωποι πρόσωπο με πρόσωπο, ο νεαρότερος, αντί να ζητήσει συγνώμη και επιείκια για μια πράξη του κοινού ποινικού δικαίου, προσπαθεί να την επενδύσει με το “δίκιο μιας γενιάς”, που αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει όλες τις δυσκολίες της οικονομικής κρίσης, ενώ οι προηγούμενοι είχαν την ευκαιρία να ζήσουν καλά (σε κάθε περίπτωση όμως όχι εύκολα). Η αυθάδειά του οδηγεί αρχικά στη σύγκρουση, αλλά στη συνέχεια ο πρωταγωνιστής μας έχει τύψεις και θέλει να αποτρέψει την πολυετή φυλάκιση του συνάδελφου-εισβολέα.

.

Ο ανθρωπισμός του συνδικαλιστή φέρνει στην επιφάνεια το τρίτο επίπεδο των ανθρώπινων αγκυλώσεων που πραγματεύεται η ταινία. Προσπαθώντας να βοηθήσει τουλάχιστον τα εγκαταλειμένα αδέλφια του δράστη, αντιμετωπίζει τη σθεναρή κριτική φίλων και συγγενών, που αδυνατούν να διαχωρίσουν την ανθρωπιστική διάσταση της προσφοράς, από την ανάγκη για κάθαρση και τιμωρία.

.

Η ταινία κλείνει με την αισιόδοξη και γλυκιά ματιά μιας -εξιδανικευμένης ίσως- απόδοσης της ανθρώπινης φύσης, που εξακολουθεί όμως να έχει έρμα, όραμα και ικανότητα για προσφορά. Και με την κατά κράτος ήττα ανθρώπινων χαρακτηριστικών όπως ο φθόνος και η αμετροέπεια, η κουτοπόνηρη δικαιολόγηση και η προσαρμογή της πραγματικότητας “στα μέτρα του καθενός”, η έλλειψη αυτοκριτικής και κοινωνικής συνείδησης.

.

*O Προκόπης Δούκας είναι δημοσιογράφος και blogger. Το κείμενο αυτό είναι αναδημοσίευση από το www.prokopisdoukas.blogspot.com .