Συντηρητικός και Νεωτερικοτητα

Δημοσθένης Δαββέτας 15 Αυγ 2015

Διαπιστώνω επανειλημμένα γύρω μου να κυριαρχεί μια χρήση κι ανάλυση των όρων «συντηρητικός» και «Νεωτερικοτητα» που αγγίζει τα όρια μιας εύκολης ηθικολογίας και κρύβει ένα είδος «θεολογικής » αντιμετώπισης του ζητήματος. Το πρώτο ταυτίζεται με κάτι το αρνητικό , οπισθοδρομικό , που δεν θέλει την πρόοδο , την πρωτοπορία και την εξέλιξη στην κοινωνία , την παιδεία , τα γράμματα , τις τέχνες και τον πολιτισμό. Συνήθως οι συντηρητικοί είναι πρόσωπα κολλημένα με έννοιες όπως το Έθνος , η Θρησκεία , η Πατρίδα , η οικογένεια η οι παραδόσεις. Το δεύτερο , η Εσωτερικότητα, ταυτίζεται εξ’αντιθέτου με την πρόοδο, το νέο, την διεθνή αντίληψη η τον κοσμοπολιτισμό , την πρωτοπορία , την ανεκτικότητα στο διαφορετικό και αλλά τέτοια ανάλογης αντίληψης ζωής. Γενικώς ο προοδευτικός είναι πρόσωπο που διαλαλεί εξωστρεφώς την ελπίδα, την χαρά για το καινούργιο , τον μη συμπλεγματικό διάλογο με το ξένο η διαφορετικό , την εξέλιξη και την έν γένει καλοζωία σε πολιτισμό , οικονομία , τέχνες, γράμματα όπως επίσης και την διαφοροποίηση του μέχρι ρήξης κάποιες φορές με τις παραδόσεις και τα έθιμα .Είναι όμως έτσι; Μπορεί να γίνει αυτός ο διαχωρισμός μεταξύ του «κακού» συντηρητικού και του «καλού» προοδευτικού; Ειδικά στην σημερινή εποχή όχι δεν μπορεί. Γιατί ζούμε σε συνθήκες όπου έννοιες , χρόνοι κι Ιστορία είναι όλα ανακατεμένα. Στην θέση της Ιστορικότητας των αξιών έχει μπει πια η θέληση για Δύναμη. Το συναίσθημα κι η ευαισθησία έγιναν εγκεφαλική στρατηγική για κυριαρχία. Συχνά προοδευτικοί έχουν αντιδραστικές απόψεις ενώ παραδοσιακά συντηρητικοί έχουν προοδευτικές απόψεις σε θέματα πολιτικής, προσωπικών στιγμών, επαγγελματικές σχέσεις , οικογενειακή συμπεριφορά η αντιμετώπιση παραδοσιακών στοιχείων και ηθών κλπ. Κι ολ’αυτα  γιατί ο στόχος πια είναι η Δύναμη . Όχι μόνο σαν αποτέλεσμα κυριαρχίας αλλά και σαν χαρά της Δύναμης για Δύναμη . Ο ναρκισσισμός για Δύναμη ακόμη και σαν αυτοσκοπός σ’ολη του την μεγαλοπρέπεια σήμερα μεγαλουργεί , σε σημείο να έχουν μπερδευτεί για τα καλά τα γνωστά εννοιολογικά όρια μεταξύ παλιού και Καινούργιου , παραδοσιακού και σύγχρονου. Ο διαχωρισμός συντήρησης και νεωτερικοτητας είχε σημασία κυρίως τον 20ο αιώνα , όταν η έννοια της πρώτο -πορείας (avant-garde) είχε ταυτιστεί με την προσπάθεια του ανθρώπου να φύγει από τα δεσμά του παραδοσιακού του παρελθόντος .
Μια τέτοια φιλοσοφία γέννησε τον όρο «πρόοδο»(progress) και Νεωτερικοτητα (modernite) .Η Ιστορία όμως έδειξε ότι αυτή η πορεία η οποία έδωσε ενδιαφέρουσες στιγμές ρήξεων σε πολιτική , τέχνη, ανθρώπινα δικαιώματα , διαχωρισμό εξουσιών της κρατικής λειτουργίας , έχασε τον προσανατολισμό της κι οδηγήθηκε σε μια ρευστοποίηση των διαχρονικών αξιών όπως πατρίδα , θρησκεία , ανθρωπισμός , κλασική παιδεία, οικογένεια ….. Το αποτέλεσμα ήταν η σχετικοποίηση των πάντων . Η κοινωνία έπαψε να Έχει σημεία αναφοράς. Δίχως ρίζες όμως ο άνθρωπος γίνεται αποστασιοποιημένος από τα πάντα. Μπορεί να φτάσει σ’επικίνδυνα κυνικό, αυτό-καταστροφικό μηδενισμό. Κάτι που ήδη χαρακτηρίζει την εποχή μας.
Χρειαζόμαστε λοιπόν ένα νέο πάντρεμα παραδόσεων και νεωτερικοτητας . Χρειαζόμαστε μια σύνθεση συντηρητικότητας (διατήρησης διαχρονικών αξιών) και πρωτοπορίας. Ο συντηρητικός άνθρωπος και η Νεωτερικοτητα δεν είναι πια εχθροί . Είναι συν-εργάτες στην νέα πλανητική προσπάθεια για επαναθεμελίωση αξιών στην παγκοσμιοποιημένη μας ζωή. Οικονομία και πολιτισμός μπορούν να συμβιώσουν δημιουργικά σ ‘αυτή την νέα παγκοσμιοποίηση