Άφησα να περάσουν μερικές μέρες από την επέτειο της Χιροσίμα, να μείνει μια μέρα, για το Ναγκασάκι, που ουδείς ετίμησε ποτέ, με την λαμπρότητα που έπρεπε, παρά το ότι ήταν εξίσου καταστροφικό χτύπημα, με τη Χιροσίμα.
Διαπίστωσα ότι τα κινήματα ειρήνης, αντιμετωπίζονται με ένα τρόπο, που θα χαρακτήριζα ως απολύτως άδικο, τόσο για το τι πρέσβευαν, για το τι κουβάλησαν στην πλάτη τους και για το τι σήμαιναν και εξακολουθούν να σημαίνουν, για την εξέλιξη της πολιτικής θεωρίας στην Ευρώπη.
Κυρίως, φταίει το γεγονός, ότι στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης, αγκαλιάστηκαν τόσο σφιχτά, έως πνιγμονής, από τα κόμματα, που από ένα σημείο και μετά μερικές φορές, προκαλούσε θυμηδία το γεγονός, ότι ακόμη και η ΝΔ , που πάθαινε αλλεργία και μόνον με το άκουσμα της λέξης κίνημα, είχε φτιάξει τη δική της κίνηση, την ΚιΠΑΕΑ, εμπνευστής ο Ανδριανόπουλος , βοηθός του ο νωθρός πρωθυπουργός. Είχε πει δημοσίως τότε, ο Ανδριανόπουλος, ότι φτιάχνουμε το κίνημα για να μη μένει στα χέρια αριστερών, η μάχη εναντίων των ρώσικων πυρηνικών, στην Ευρώπη.
Αυτό όλο το παρελθόν, δεν ξέρω τι μπορεί να κουβαλάει στα μυαλά του καθενός, αλλά τα κινήματα ειρήνης, τόσο τη δεκαετία του ‘ 60 με το END του Μπέρτραντ Ράσσελ, αλλά και της ΕΕΔΥΕ στην Ελλάδα, όσο και στα τέλη της δεκαετίας του ‘ 70 και αρχές του ‘ 80, με τις πυραυλικές ζώνες των Πέρσινγκ και Κρουζ και SS20, συσπείρωσαν και κινητοποίησαν, σε όλη τη Ευρώπη, εκατομμύρια πολιτών και για πρώτη φορά με πολύ έντονη την παρουσία των εκκλησιών.
Την αντιστοιχία αυτή την βλέπουμε σήμερα, στη δράση του Πράσινου Πατριάρχη Βαρθολομαίου, για ένα εξίσου σοβαρό οικουμενικό πρόβλημα, δίχως όμως τη μαζική κινητοποίηση πολιτών, ίσως βέβαια και γιατί άλλαξαν οι καιροί…
Τα κινήματα ειρήνης και εδώ θέλω να το επισημάνω, δεν υπήρξαν εν γένει πασιφιστικές συσπειρώσεις. Ήταν μια περίοδος που συσπείρωναν μ ε τρόπο υποδειγματικό και σταθερό, όλες τις αδέσμευτες και έξω από πλαίσια κομματικά, εκείνης της εποχής, ιδέες και αποτέλεσαν το εναρκτήριο λάκτισμα, της διαμόρφωσης των νέων πολιτικών δυνάμεων σε όλη την Ευρώπη. Είτε αυτοί ήταν οι πράσινοι, στη Γερμανία, είτε ήταν το ουράνιο τόξο και οι αλλαγές στο PCI στην Ιταλία. Ήταν η πρώτη αφορμή, για την έναρξη του πολιτικού διαλόγου, ανάμεσα στη γερμανική σοσιαλδημοκρατία και το PCI.
Ήταν η έναρξη μια χρυσής εποχής, για τη πολιτική θεωρία και πράξη, στην Ευρώπη, που ξεπερνούσε πια τα στενά περιθώρια των κομματικών οργανώσεων και μηχανισμών και έφτιαχνε τις περίφημες πρωτοβουλίες πολιτών στη Γερμανία, τα συμβούλια γειτονιάς στην Ιταλία, την άνθηση των αυτοδιοικητικών θεσμών, της πελώριας μεταρρύθμισης του Μιτεράν στη Γαλλία.
Επομένως παράκληση θερμή, όταν θα μιλάμε για πράγματα, που δεν γνωρίζουμε, τουλάχιστον να μην είμαστε απόλυτοι και κυρίως υβριστικοί.