Ένα κρίσιμο ερώτημα σε ότι αφορά τις προοπτικές και τη μελλοντική πορεία της χώρας είναι αν η κρίση λειτούργησε παιδευτικά για την ελληνική κοινωνία.  Αν έγινε κατανοητό ποιες λανθασμένες επιλογές ή παραλείψεις στο παρελθόν, σε ότι αφορά τον τρόπο λειτουργίας των τριών εξουσιών, μας έφεραν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Εξίσου σημαντικό είναι να διερευνηθεί αν το υψηλό οικονομικό και κοινωνικό κόστος που καταβλήθηκε για να αντιμετωπιστεί η κρίση επηρέασε και προς ποια κατεύθυνση τον τρόπο με τον οποίο πολιτικά κόμματα και πολίτες προσεγγίζουν κρίσιμα οικονομικά, πολιτικά και εθνικά ζητήματα.   

Από τη μία πλευρά η χώρα κατάφερε να αντιμετωπίσει τα δημοσιονομικά ελλείμματα και το έλλειμμα στις συναλλαγές με το εξωτερικό, προώθησε σημαντικές μεταρρυθμίσεις και αποκατέστησε την πρόσβαση στις αγορές. Οι κατακτήσεις στο οικονομικό πεδίο συνιστούν μια θετική εξέλιξη, σε σχέση με την εμπειρία πριν από την κρίση. Η κρίση οδήγησε και σε τεκτονικές αλλαγές την πολιτική γεωγραφία της χώρας. Παρ? όλη όμως τη πολιτική ρευστότητα της περιόδου, τις κοινωνικές εντάσεις και πολιτικές ακρότητες των πρώτων ιδιαίτερα χρόνων της κρίσης, (προπηλακισμός του Προέδρου της Δημοκρατίας τον Οκτώβριο 2011, βιαιοπραγίες σε βάρος υπουργών της Κυβέρνησης και Βουλευτών του ΠΑΣΟΚ), η χώρα δεν παρεκτράπηκε -παρά την προσπάθεια πολλών- σε ότι αφορά τη δημοκρατική λειτουργία.

Από την άλλη πλευρά όμως, το γεγονός ότι αποφύγαμε τις πολιτικές εκτροπές δεν πρέπει να μας καθησυχάζει. Ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, σε πρόσφατη ομιλία του στην Κεντρική Επιτροπή του κόμματος του, ανέφερε ότι την επόμενη φορά που θα κερδίσει τις εκλογές θα πρέπει να ελέγξει όλους τους αρμούς της εξουσίας. Η άποψη του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ σηματοδοτεί έλλειψη σεβασμού των θεσμών, γεγονός που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο κατακτήσεις στη λειτουργία της δημοκρατίας.

Η άποψη αυτή δείχνει ξεκάθαρα ότι τελικά αυτά τα δέκα χρόνια κρίσης δεν δίδαξαν σε όλους πολλά. Αντίθετα, η άποψη για τους αρμούς της εξουσίας δείχνει ότι οι αυτοπροσδιοριζόμενοι ως εκπρόσωποι του «νέου», διεκδικούν ως νεογέροντες -προφανώς στη βάση της λογικής του ηθικού πλεονεκτήματος- το δικαίωμα να επαναλάβουν τα λάθη που έκαναν οι εκπρόσωποι του «παλαιού» πολιτικού συστήματος.

Αυτό όμως που πρέπει να μας προβληματίσει είναι ότι ανάλογες απόψεις έχουν διατυπωθεί στο παρελθόν  και από τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης της κυβέρνησης της ΝΔ. Ως Βουλευτής της αντιπολίτευσης δήλωνε ότι ως κυβέρνηση η ΝΔ πρέπει να κάνει παρεμβάσεις στο κράτος και στους θεσμούς για να μην ξαναέρθει η Αριστερά στην εξουσία.

Πίσω από τις δύο ακραίες αυτές απόψεις υπάρχει μια συναντίληψη ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ. Ότι νομιμοποιούνται να μετέρχονται οποιουδήποτε μέσου, ακόμη και αν αυτό υποβαθμίζει ή απειλεί τη δημοκρατία στη χώρα, προκειμένου να πετύχουν τους πολιτικούς τους στόχους. Τέτοιου είδους επικίνδυνες για τη χώρα και τη Δημοκρατία αντιλήψεις οφείλουν πολιτικά κόμματα και πολίτες να τις καταδικάσουν. Να περιφρουρήσουν τις δημοκρατικές κατακτήσεις της μεταπολίτευσης διεκδικώντας θωράκιση των θεσμών και σεβασμό των κανόνων λειτουργίας της Δημοκρατίας. Έτσι μόνο θα αποφύγουμε μια νέα κρίση αλλά και πολιτικές εκτροπές όπως αυτές στην Πολωνία ή στην Ουγγαρία, που φαίνεται ότι γοητεύουν πολλούς στην Ελλάδα τόσο στη ΝΔ όσο και στο ΣΥΡΙΖΑ.