1. Η συζήτηση που διεξάγεται για τα συμπεράσματα που πρέπει να εξαχθούν από τις εξελίξεις στην Κύπρο, επικεντρώνεται μονομερώς στα οικονομικά θέματα και στο τι σηματοδοτούν οι αποφάσεις του Eurogroup για το μέλλον της Ευρωζώνης. Κι αυτό κατά τη γνώμη μου είναι λάθος.
Πίσω από τις εξελίξεις στην Κύπρο προβάλλουν μείζονα θέματα γεωπολιτικού ενδιαφέροντος χωρίς την ανάλυση των οποίων δεν μπορούν να ερμηνευθούν σωστά τα όσα έγιναν και να προβλεφθούν έγκαιρα τα όσα θα επακολουθήσουν.
Η φράση «η Κύπρος αποτελεί ειδική περίπτωση», που επαναλαμβάνεται συνεχώς αποτελεί το κλειδί που μπορεί να μας εισάγει στο πραγματικό πρόβλημα. Αρκεί να ερμηνευτεί σωστά.
Η Κύπρος λοιπόν δεν αποτελεί ειδική περίπτωση λόγω του Τραπεζικού συστήματος. Η Κύπρος αποτελεί ειδική περίπτωση, λόγω φυσικού αερίου, γεωγραφικής θέσης, εκκρεμούς πολιτικού προβλήματος και λόγω εμπλοκής όλων αυτών, με ευρύτερες γεωπολιτικές παραμέτρους και την επωνομαζόμενη αναδιάταξη γεωστρατηγικών συμμαχιών και συσχετισμών.
Χωρίς την ανακάλυψη του φυσικού αερίου και την ανακήρυξη της ΑΟΖ, τίποτα από όσα έχουν συμβεί στην Κύπρο δεν θα είχε ενδεχομένως συμβεί ή δεν θα είχε συμβεί σε αυτήν την πρωτοφανή έκταση.
Κι από εδώ, αρχίζει η συζήτηση περί των συμπερασμάτων που πρέπει να βγάλει η Ελλάδα.
Τι ήταν λοιπόν αυτό που απέτυχε και ποιες πέρα από τις προφανείς, οι συνέπειες αυτής της αποτυχίας;
2. Το βασικό ερώτημα ως προς την Κύπρο, έχει- κατά την άποψη μου – ως εξής:
Μπορούσε η Κύπρος να αξιοποιήσει τα ενεργειακά της κοιτάσματα στη βάση της συμφωνίας με Ισραήλ –ΗΠΑ, αγνοώντας την Ευρωζώνη, την Ρωσία και την Τουρκία;
Μπορούσε να ακολουθήσει με την ίδια επιτυχία την τακτική που της εξασφάλισε την είσοδο της στην Ευρωζώνη, χωρίς επίλυση του πολιτικού προβλήματος;
Η απάντηση έχει δοθεί με εκκωφαντικό τρόπο από τις εξελίξεις. Όχι δεν μπορούσε.
Επρόκειτο για ένα σχέδιο που στηρίζονταν σε λάθος ανάγνωση της σύνθετης και δυναμικά εξελισσόμενης γεωπολιτικής πραγματικότητας. Και για αυτό εν τέλει ήταν αφελές.
Σήμερα που βρισκόμαστε;
– Η Ευρωζώνη για της οικονομικής οδού επέβαλε τον απόλυτο έλεγχο στην Κύπρο, δείχνοντας προς πάσα κατεύθυνση ότι στο εξής θα έχει τον καθοριστικό λόγο στις επιλογές της Κυπριακής κυβέρνησης.
– Η Ρωσία κράτησε εντυπωσιακή απόσταση από την Κύπρο και για πρώτη φορά άνοιξε το δρόμο στην Τουρκία μιλώντας για δίκαιη κατανομή των εσόδων από το φυσικό αέριο στις δύο κοινότητες (δήλωση Μενβέντεφ)
– Η Τουρκία παρενέβη θέτοντας θέμα άμεσης επίλυσης του Κυπριακού προβλήματος με τον έναν η τον άλλο τρόπο και βεβαίως συμμετοχής της στην μεταφορά του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.
– Οι ΗΠΑ συνέστησαν καλές σχέσεις με την Τουρκία και συνεργασία στο θέμα της μεταφοράς του φυσικού αερίου.
– Το Ισραήλ, αφού για μία περίοδο χρησιμοποίησε την Κυπρο για να εκβιάσει την Τουρκία, τώρα επαναπροσεγγίζει την Αγκυρα για συνολική διευθέτηση των ενεργειακών και όχι μόνο προβλημάτων στην ευρύτερη περιοχή.
Μιλάμε δηλαδή για την απόλυτη ήττα μίας στρατηγικής. Ήττα που έχει ήδη φέρει την Κύπρο σε δεινή θέση και που απειλεί να εμπλέξει και την Ελλάδα σε μία νέα περιπέτεια.
3. Ποια είναι λοιπόν τα συμπεράσματα που πρέπει να βγάλει η Ελλάδα από ολη αυτή την ιστορία και πώς πρέπει να κινηθεί;
Πριν προχωρήσω στη διατύπωση κάποιων σκέψεων επί των συμπερασμάτων θα ήθελα να υπογραμμίσω τον πολύ σωστό τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε, μέχρι σήμερα, την Κυπριακή κρίση η ελληνική κυβέρνηση και ιδιαίτερα ο Ελληνας Πρωθυπουργός. Αυτό είναι ένα δείγμα γραφής που επιτρέπει κάποια αισιοδοξία διότι αν μη τι άλλο δείχνει συνειδητοποίηση της πολυπλοκότητας και της επικινδυνότητας του όλου προβλήματος. Στοιχεία απολύτως απαραίτητα για την χάραξη της εθνικής στρατηγικής από εδώ και εμπρός.
– Το πρώτο συμπέρασμα αφορά την ανάγκη πολύ προσεκτικής ανάλυσης των γεωστρατηγικών εξελίξεων και την ορθή διάγνωση των επιδιώξεων των βασικών παικτών στην περιοχή.
Στο θέμα αυτό τα πολύ κρίσιμα ζητήματα είναι τα εξής:
Ποιος είναι ο βαθμός του οικονομικού ανταγωνισμού ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρωζώνη, τι μορφές μπορεί να προσλάβει στο μέλλον αυτός ο ανταγωνισμός και πως μπορεί να εκφραστεί στο κρίσιμο πεδίο των ενεργειακών κοιτασμάτων και δικτύων;
Τι ρόλο επιφυλάσσει στο πλαίσιο του σχεδιασμού της η κάθε μία από αυτές τις δυνάμεις, τόσο στο Ισραήλ όσο και στην Τουρκία;
Ποιες είναι οι πιθανότητες συμμαχιών της Ρωσίας;
Είναι ολοφάνερο ότι η πολύ προσεκτική στάθμιση αυτών των ζητημάτων αποτελεί απαραίτητη προυπόθεση, για να διαγνώσουν τόσο η Ελλάδα, οσο και η Κύπρος τα πραγματικά περιθώρια κινήσεων κι εναλλακτικών επιλογών στον τομέα της πολιτικής συμμαχιών με δεδομένη την συμμετοχή και των δύο στην Ευρωζώνη.
– Το δεύτερο συμπέρασμα αφορά στην ανάγκη να διαμορφωθεί για όλα αυτά τα ζητήματα συναντίληψη ανάμεσα στην Ελληνική και την Κυπριακή πολιτική ηγεσία, προκειμένου να χαραχθεί μία ενιαία εθνική στρατηγική. Διότι μία διαφορετική στρατηγική της Κύπρου από αυτήν της Ελλάδας θα είναι ολέθρια. Κι εννοείται ότι από κοινού πρέπει να γίνει προσπάθεια στο πλαίσιο των ευρωπαικών δομών, ώστε οι ευρωπαϊκές επιλογές στα κρίσιμα ενεργειακά ζητήματα να εναρμονίζονται κατά τον μέγιστο βαθμό με τα ελληνικά και κυπριακά συμφέροντα.
– Το τρίτο συμπέρασμα αφορά στην έγκαιρη και σωστή προετοιμασία για την αντιμετώπιση της ανακίνησης του πολιτικού προβλήματος της Κύπρου. Οι εξελίξεις δείχνουν ολοκάθερα ότι άμεσα τόσο η Κύπρος οσο και η Ελλάδα θα βρεθούν αντιμέτωπες με πρωτοβουλίες για την επίλυση του Κυπριακού προβλήματος.
Θα ήταν μεγάλο λάθος να περιμένουμε αδρανείς τις εξελίξεις και να βρεθούμε σε θέση άμυνας κι άρνησης προθέσεων για την επίλυση του Κυπριακού. Απεναντίας η επίλυση του Κυπριακού πρέπει θετικά να ενταχθεί από την Ελληνοκυπριακή πλευρά στο πλαίσιο μίας συνολικής στρατηγικής που θα διαμορφωθεί στη βάση της σωστής επίλυσης των παραμέτρων που τέθηκαν προηγούμενα και βεβαίως στο πλαίσιο μίας σαφούς και ρεαλιστικής πολιτικής συμμαχιών.