Ορίζουμε τους 3 τομείς δομής της κοινωνικής οργάνωσης και της οικονομίας στο τρίγωνο Κράτος – Αγορά – Κοινωνία των πολιτών. Το Κράτος και η Αγορά είναι έννοιες θεωρητικά σαφείς, αν και το Κράτος επιχειρηματίας που ανταγωνίζεται και αντιμάχεται από θέση ισχύος τον επιχειρηματία της Αγοράς είναι εικόνα και πρακτική συνηθισμένη στον τόπο μας. Η Κοινωνία των πολιτών όμως; Γιατί υποφέρει από τόσες ασάφειες και ατελείς ορισμούς; Συνήθως την περιορίζουμε στον χώρο του εθελοντισμού, στα δίκτυα αλληλοβοήθειας, τις φιλανθρωπικές και οικολογικές οργανώσεις. Είναι όμως κάτι ευρύτερο. Περιλαμβάνει κάθε τυπική ή άτυπη ομάδα πολιτών με κοινές ανησυχίες ή βλέψεις, που δεν διοικούνται από το Κράτος και δεν ασκούν επιχειρηματικότητα.

.

Η αρμονική ανάπτυξη του κοινωνικο-οικονομικού ιστού της πολιτείας απαιτεί από και τους 3 τομείς να συνεργάζονται και να παίζουν πλήρως και σωστά τον ρόλο τους. Πώς παρουσιάζονται όμως αυτές οι συνεργασίες μεταξύ τομέων;

.

Οι Συμπράξεις Δημόσιου & Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) αποτελούν μια πρόσφατη σχετικά πρακτική που παρουσιάστηκε μάλιστα και σαν μεγάλη μεταρρύθμιση στον τομέα της δημιουργίας υποδομών και της παροχής υπηρεσιών του Δημοσίου. Για να ολοκληρωθεί το σχήμα, είναι ίσως ο καιρός να προχωρήσουμε και στις συμπράξεις δημοσίου και κοινωνίας των πολιτών. Ελλείψη δόκιμου ακρωνύμου προτείνουμε την διεθνώς επικρατούσα ορολογία (Coproduction of public services) σε ελληνική απόδοση.

.

Η Συμπαραγωγή δημοσίων υπηρεσιών ορίζεται από την σύμπραξη δημόσιου τομέα και των πολιτών για την παροχή βέλτιστων δημοσίων υπηρεσιών προς τους πολίτες και το κοινωνικό σύνολο μέσω της καλύτερης δυνατής χρήσης των διαθέσιμων πόρων και της καλύτερης αποδοτικότητας των υπηρεσιών.

.

Υπάρχουν σήμερα πολλά παραδείγματα Συμπαραγωγής δημοσίων υπηρεσιών στον κόσμο, από την Δανία έως την Μαλαισία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για μια φιλόδοξη αλλά και ρεαλιστική προσέγγιση, προτείνουμε την εφαρμογή της πρώτα στο αυτοδιοικητικό πλαίσιο. Ο Δήμος Αθηναίων μάλιστα έχει το κατάλληλο μέγεθος που επιτρέπει σε ένα τέτοιο πείραμα να είναι και καθοδηγήσιμο αλλά και εφαρμοστέο σε εθνικό επίπεδο αφού αποδείξει την επιτυχία του.

.

Την οικονομία συνθέτουν όλοι εκείνοι οι πόροι που ενσωματώνονται και απαρτίζουν την καθημερινή ζωή των πολιτών – χρόνος, ενέργεια, γνώση, δεξιότητες – καθώς και τις σχέσεις ανάμεσα τους – αγάπη, συμπόνια, ηγεσία, διδασκαλία, φροντίδα. Η Αγορά με τις ποικίλες μορφές επιχειρηματικότητας και οι δημόσιες υπηρεσίες λειτουργούν και παρέχουν εξειδικευμένα προγράμματα στην κοινωνία. Οι εξειδικευμένες υπηρεσίες που παρέχονται από τις δημόσιες δομές και αφορούν στην εγκληματικότητα, στην εκπαίδευση, στη φροντίδα, στην υγεία και ούτω καθεξής, υποστηρίζονται από την οικογένεια, τη γειτονιά, την κοινότητα και τις λογιών-λογιών συλλογικότητες.

.

Η μετακίνηση του κέντρου βάρους της Συμπαραγωγής προς το χρήστη και την κοινότητα παραπέμπει σε ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των παροχής υπηρεσιών στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα: η παραγωγή και η κατανάλωση πολλών υπηρεσιών είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Η βέλτιστη ποιότητα υπηρεσιών επιτυγχάνεται συχνά κατά τη διάρκεια της παροχής υπηρεσιών και οφείλεται, συνήθως στην αλληλεπίδραση μεταξύ του πελάτη και του παρόχου, και όχι μόνο κατά την ολοκλήρωση της διαδικασίας παροχής της υπηρεσίας. Αυτό σημαίνει ότι οι πελάτες – πολίτες δεν αξιολογούν το επίπεδο των παρεχομένων υπηρεσιών βασιζόμενοι μόνοι στο αποτέλεσμα (π.χ. την αποτελεσματικότητα μιας ιατρικής επέμβασης/θεραπείας σε ένα νοσηλευτικό ίδρυμα) αλλά λαμβάνουν επίσης υπόψη και την όλη διαδικασία παροχής της υπηρεσίας (λ.χ. πόσο φιλικό ήταν το νοσηλευτικό προσωπικό και κατά πόσο ανταποκρίνονταν στις ανάγκες – απαιτήσεις του ασθενή).

.

.

Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε στο ιδιωτικό αλλά και στον δημόσιο τομέα μεγαλύτερη συμμετοχή των χρηστών στην όλη διαδικασία παροχής των υπηρεσιών. Αυτό γίνεται συχνά βάσει μεικτών κινήτρων – όχι μόνο για την βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών με την συμμετοχή του χρήστη στην όλη διαδικασία, αλλά και για την μείωση του συνολικού κόστους, κάνοντας τον χρήστη να συμμετάσχει ενεργά και να κάνει περισσότερα για τον εαυτό του.  Αυτή είναι μια ιδιαίτερα σημαντική διάσταση σε μια εποχή λιτότητας και οικονομικών δυσκολιών.

.

Δεν πρόκειται μόνο για μεγαλύτερη διάδραση ανάμεσα στις δημόσιες υπηρεσίες και τους πολίτες είτε σε συμβουλευτικό ρόλο είτε με μεγαλύτερη συμμετοχή στην λήψη των αποφάσεων. Αφορά στην συνολική μεταβολή του πλαισίου συμμετοχής στα κοινά μέσω της ενθάρρυνσης των πολιτών να χρησιμοποιήσουν τις ανθρώπινες ικανότητες, τις δεξιότητες, τις γνώσεις και την εμπειρία που κατέχουν και που απαιτείται ώστε να συμβάλλουν ενεργά στην παροχή δημοσίων υπηρεσιών. Αφορά στην διεύρυνση και εμβάθυνση των δημοσίων υπηρεσιών, έτσι ώστε να μην αποτελούν πλέον αποκλειστική ευθύνη επαγγελματιών, αλλά μια κοινή ευθύνη, που αφορά το σύνολο των πολιτών και η οποία χρησιμοποιείται για το χτίσιμο ενός πολύπλευρου δικτύου αλληλοβοήθειας.

.

Προκύπτει μια νέα πολιτική ατζέντα, που αποτελεί πρόκληση για τον τρόπο που οι επαγγελματίες και οι πάροχοι υπηρεσιών αναμένεται να εργαστούν αλλά και πρόκληση για τους φορείς χάραξης πολιτικής που θέτουν στόχους και δείκτες επιτυχίας. Οδηγεί σε ένα εναλλακτικό τρόπο αντιμετώπισης των θεμάτων που αφορούν την πόλη.

.

Συμπαραγωγή σημαίνει παροχή δημοσίων υπηρεσιών σε ισότιμη και αμοιβαία σχέση μεταξύ των επαγγελματιών, των ανθρώπων που χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες, των οικογενειών τους και του ευρύτερου κοινωνικού περίγυρου.  Όταν οι δραστηριότητες και οι υπηρεσίες παράγονται από κοινού με αυτόν τον τρόπο, οι γειτονιές γίνονται     αποτελεσματικοί παράγοντες και φορείς οικονομικής και κοινωνικής αλλαγής σε τοπικό επίπεδο και σε επίπεδο Δήμου.

.

Η Συμπαραγωγή, ως μέθοδος, προσέγγιση και νοοτροπία, είναι διαφορετική σε σχέση με τα παραδοσιακά μοντέλα παροχής υπηρεσιών. Μεταβάλλει ριζικά τη σχέση μεταξύ των παρόχων υπηρεσιών και των χρηστών. Υπογραμμίζει την ιδιαίτερη σημασία των πολιτών ως ενεργών παραγόντων και όχι ως παθητικών αποδεκτών των όποιων υπηρεσιών και, σε μεγάλο βαθμό λόγω αυτής της εναλλακτικής διαδικασίας, τείνει να οδηγήσει, μακροπρόθεσμα, στην υιοθέτηση καλύτερων πολιτικών στην παροχή δημοσίων υπηρεσιών.