Ο Γαλιλαίος (1564-1642) για να πείσει τους απεσταλμένους του Πάπα για την ορθότητα των θεωριών του, τους κάλεσε να δουν το διάστημα μέσα από το τηλεσκόπιο του. Αυτοί αρνήθηκαν με το επιχείρημα, ότι, εάν ο Θεός ήθελε κάτι τέτοιο, θα έβαζε στους ανθρώπους τηλεσκόπια αντί για μάτια. Πέρα από κάθε ρεαλισμό και ορθολογισμό οι επισκεπτες του Γαλιλαίου κατέφυγαν σε μια μεταφυσική προσέγγιση για να τεκμηριώσουν την στάση τους. Αναρωτιέται όμως κάθε σύγχρονος πολίτης, ποιά είναι κατ’αντιστοίχιση η στάση των σημερινών διαχειριστών των διαδικασιών λήψης δεσμευτικών αποφάσεων για το μέλλον των κοινωνιών σε σχέση με την παραγόμενη γνώση και τις δυνατότητες και προοπτικές που ανοίγει για την ποιότητα ζωής των μελών τους. Τα προϊόντα της επιστημονικής γνώσης, ως προς την χρήση τους και τις επιπτώσεις που έχουν, υπόκεινται στην αξιολόγηση του πλαισίου ηθικών κανόνων, οι οποίοι νομιμοποιούν τις επιλογές των κοινωνικών συστημάτων, από το εκπαιδευτικό και το υγείας μέχρι το οικονομικό και το πολιτικό. Ιδιαιτέρως το τελευταίο, θεωρητικά τουλάχιστον, εκφράζει το κοινωνικό συμφέρον και διασφαλίζει με τις αποφάσεις του την ευημερία και την βιωσιμότητα των κοινωνιών, διότι δεσμεύει τα υπόλοιπα κοινωνικά συστήματα.
Ρίχνοντας μια ματιά στην ιστορική διαδρομή της ανθρωπότητας διαπιστώνει ο σύγχρονος πολίτης, ότι χωρίς την οργανική χημεία δεν θα εκινούντο τα αυτοκίνητα. Όμως στην πορεία προς το μέλλον ο χρόνος, που κερδίζεται με την ταχύτητα των μετακινήσεων ανθρώπων και προϊόντων, συνεπάγεται και επιβάρυνση της ατμόσφαιρας από τα αέρια που εκπέμπονται. Και αυτό έχει επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου, ενώ συμβάλλει και στην κλιματική αλλαγή. Το πολιτικό σύστημα αποδεικνύεται ανεπαρκές για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου και την διασφάλιση του κοινωνικού συμφέροντος. Ο ρυθμιστικός ρόλος του πολιτικού συστήματος παραμένει στα «αζήτητα». Εύλογα αναφύεται το ερώτημα, εάν τελικά ο άνθρωπος είναι μέσο ή σκοπός στη σύγχρονη πραγματικότητα. Τελικά φαίνεται, ότι η απάντηση, που δίνεται σήμερα, έχει επικοινωνιακά χαρακτηριστικά για την πολιτική και τα υπόλοιπα κοινωνικά συστήματα.
Είναι εμφφανές, ότι ουσιαστικά κυριαρχούν μηχανιστικές προσεγγίσεις σε σχέση με την ανθρώπινη οντότητα, η οποία πλέον αποτελεί μια συνιστώσα του μοντέλου κοινωνικής οργάνωσης και της λειτουργικότητας του ως προς την οικονομική του διάσταση.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ένα άλλο παράδειγμα από το παρελθόν. Η πυρηνική φυσική άνοιξε νέους ορίζοντες, όμως χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή της ατομικής βόμβας, η οποία έπεσε στο Ναγκασάκι της Ιαπωνίας κατά τη διάρκεια του Β’Παγκοσμίου Πολέμου. Οι επιπτώσεις ήταν ολέθριες.
Ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχουν οι συνθήκες, που επικρατούν στο παρόν και μάλιστα όχι γενικά σε πλανητικό επίπεδο αλλά στην Ελλάδα. Αυτό δεν σημαίνει, ότι οι ευθύνες έχουν μόνο εθνικά χρακτηριστικά. Επεκτείνονται σε ευρωπαϊκό και πλανητικό επίιπεδο. Απλά οι επιπτώσεις βιώνονται με ιδιαίτερη ένταση από την ελληνική κοινωνία.
Στο ιατρικό περιοδικό «The Lancet» δημοσιεύθηκε έρευνα, στην πραγματοποίηση της οποίας συνέβαλαν μεταξύ άλλων τα πανεπιστήμια του Cambridge και της Oxford αλλά και Ερευνητικά Ιδρύματα. Συμμετείχαν δε και έλληνες επιστήμονες (Alexander Kentikelenis, Marina Karanikolos, Aaron Reeves, Martin McKee, David Stuckler „Greece’s health crisis: from austerity to denialism”, περιοδικό Lancet, 2014). Ο τίτλος της έρευνας προδιαγράφει και τα αποτελέσματα και τα ευρήματα σε σχέση με την κρίση υγείας και τα αίτια της, τα οποία σχετίζονται με την πολιτική λιτότητας και την άρνηση της πραγματικότητας, η οποία διαμορφώνεται από αυτήν.
Κατ’αρχήν 800.000 Έλληνες στερούνται ιατροφαρμακευτικής κάλυψης, διότι οι άνεργοι μετά τα πρώτα δύο χρόνια ανεργίας δεν θεωρούνται ασφαλισμένοι.
Επίσης ο αριθμός των αυτοκτονιών στην Ελλάδα από το 2007 έως το 2011 αυξήθηκε κατά 45%.
Ο αριθμός των παιδιών, τα οποία γεννιούνται με ελλιπές βάρος αυξήθηκε από το 2008 έως το 2010 κατά 19%. Η θνησιμότητα νεογγένητων αυξήθηκε κατά 43%. Όλο και περισσότερες γυναίκες σε κατάταση εγκυμοσύνης δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις οικονομικές υποχρεώσεις, οι οποίες απορρέουν από την εισαγωγή τους σε κλινική. Και το ακόμη πιο τραγικό, αν μπορεί κάποιος να μιλάει για κλίμακα τραγικότητας, είναι αυτό που συμβαίνει με πολλούς πάσχοντες από διαβήτη. Πρέπει να διαλέξουν, αν θα προμηθευθούν ινσουλίνη με τα χρήματα που δαιθέτουν ή θα αγοράσουν τρόφιμα. Τα ευρήματα της έρευνας είναι πολύ περισσότερα και αποτυπώνουν την ζοφερή εικόνα της ελληνικής πραγματικότητας, την οποία οι τελευταίες ελληνικές κυβερνήσεις αρνούνται να αποδεχθούν συμφωνα με τους επιστήμονες, οι οποίοι πραγματοποίησαν την έρευνα. Το ίδιο ισχύει όμως και με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και όχι μόνο.
Δεν χρειάζεται να γίνει λεπτομερής αναφορά και στο πρόβλημα των θανάτων από την εποχιακή γρίπη αυτή την χρονιά (2014) της «οικονομικής ανάκαμψης». Πάνω από 70 θάνατοι έχουν καταγραφεί. Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών καταγγέλλει ανεπάρκεια εμβολίων για τη γρίπη. Το 40% του πληθυσμού υψηλού κινδύνου έμεινε εκτεθειμένο στη γρίπη, διότι δεν κατάφερε να εμβολιασθεί. Φαίνεται, ότι η ύπαρξη εμβολιαστικής πολιτικής για την πρόληψη της εποχιακής γρίπης είναι «όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας». Και είναι τόσο θλιβερό να ακούγεται από κυβερνητικούς παράγοντες, ότι οι παραγγελία εμβολίων βασίσθηκε στα δεδομένα της προηγούμενης χρονιάς. Το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα αδυνατεί να σχεδιάσει πολιτικές για το μέλλον με αξιοπιστία. Γι’αυτό βασίζεται στο παρελθόν. Και αυτό αφορά στο σύνολο των κομμάτων. Είναι μη σοβαρό και έχει χαρακτηριστικά λαϊκιμού να κάνει ένας πολιτικός σχηματισμός κριτική εκ των υστέρων για κυβερνητικές αστοχίες και ανεπάρκειες. Όταν η κριτική δεν γίνεται στο σωστό χρόνο, ώστε να λειτουργεί αποτρεπτικά σε σχέση με αρνητικές εξελίξεις, δεν υπηρετεί το κοινωνικό συμφέρον.
Τελικά η πραγματικότητα θέτει επιτακτικά το ερώτημα, εάν στην εποχή, που διανύουμε, υπάρχει ένα δεσμετυτικό για το πολιτικό σύστημα λειτουργικό πλαίσιο ηθικών κανόνων, το οποίο δεν βασίζεται σε μεταφυσικές, όπως την εποχή του Γαλιλαίου, αλλά σε λειτουργικές και αειφορικές για τον άνθρωπο αφετηρίες. Η εμπειρική αποτύπωση και θεωρητική προσέγγιση της πραγματικότητας, την οποία βιώνει καθημερινά η ελληνική κοινωνία, δείχνει, ότι στη θέση των ηθικών κανόνων ενεργοποιείται ένας πολιτικός πραγματισμός, ο οποίος θέτει τον πολίτη την υπηρεσία μίας συστημικής λειτουργικότητας, η οποία έχει μόνο οικονομικές στοχεύσεις. Αν η ηθική ή πιο συγκεκριμένα η «πρακτική φιλοσοφία» ασχολείται με την «ανθρώπινη δράση» σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, η πολιτική ηθική προωθεί την αξιοποίηση της ανθρώπινης δράσης για την με οικονομικά κριτήρια επιτυχή λειτουργία των διαφόρων κοινωνικών συστημάτων. Με άλλα λόγια μια ολιγομέλής οικονομική ελίτ τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό και πλανητικό επίπεδο αξιοποιεί τον ορθολογισμό και τις φυσικές επιστήμες για την συσσώρευση πλούτου από το ένα μέρος και την διαμόρφωση συνθηκών εντεινόμενης ανισότητας από το άλλο. Ταυτοχρόνως καλλιεργεί την εικονική πραγματικότητα της κοινωνίας του θεάματος και της αυταπάτης ως αξιακό σύστημα αναφοράς του σύγχρονου ανθρώπου. Μετατρέπουν δηλαδή την ουδετερότητα της γνώσης σε εργαλείο χωρίς βιώσιμη για τον άνθρωπο προοπτική, ώστε να ελέγχεται η δραστηριοποίηση των κοινωνιών, ιδιαιτέρως μάλιστα σε περιόδους κρίσης. Μόνο που η πολυπλοκότητα της σύγχρονης πραγματικότητας απαιτεί την ύπαρξη πολιτών, οι οποίοι υπερβαίνουν το επίπεδο του απλού καταναλωτή θεάματος, όταν η κοινωνική πλειοψηφία οδηγείται στην πλήρη κατάρρευση και υποβάθμιση της ποιότητας ζωής στα όρια της ανθρωπιστικής κρίσης. Σε αυτή την περίπτωση τίθεται σε αμφισβήτηση το μοντέλο κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης. Το θέμα είναι, εάν οι κοινωνίες έχουν προετοιμάσει την μετάβαση στην επόμενη φάση της ιστορικής τους πορείας. Εάν έχουν τους κατάλληλους μηχανισμούς και τις απαραίτητες κοινωνικές δομές, ώστε να ανταποκριθούν χωρίς επικίνδυνες για την προοπτική τους αναταράξεις στις προκλήσεις του μέλλοντος. Η ελληνική πραγματικότητα πάντως δεν δείχνει να έχει συνειδητοποιήσει τα νέα δεδομένα. Κινείται χωρίς δυναμικές κοινωνικές δομές με «βάρκα την ελπίδα», ενώ στο πηδάλιο έχει έναν καραβοκύρη χωρίς πλαίσιο λειτουργικών ηθικών κανόνων και μακρόπνοο πολιτικό σχεδιασμό.