«Δεν θα δεχθώ χλευασμούς ως αντεπιχειρήματα» .Τζον Λοκ

1.. Η πιθανότητα συγκυβέρνησης με βάση όλες τις τελευταίες προβλέψεις είναι πολύ ισχυρή για τον πρώτο και ίσως και για τον δεύτερο γύρο των προσεχών εκλογών  και αφορά-αντικειμενικά- την συμφωνία του πρώτου κόμματος με το τρίτο .Αυτό παρα την έντονη και διαρκώς κλιμακούμενη πόλωση ,δημιουργεί την πίεση για διαμόρφωση θεματικών-και όχι γενικόλογων- πλαισίων συγκλίσεων των κομμάτων των οποίων βέβαια πρώτιστη προϋπόθεση είναι η δημόσια έκφραση νέων κυβερνητικών προγραμμάτων .Οι τωρινές πολιτικές τοποθετήσεις  ωστόσο εξαντλούνται σε χαρακτηρισμούς και σχολιασμούς μιας εκβιασμένης καθημερινότητας η σε απαρίθμηση καταλόγων με δέσμες μέτρων επι παντός , που δήθεν μιλούν στον απλό πολίτη . Φαίνεται οτι οι τρεις κρίσεις της τελευταίας δεκαετίας (οικονομία, πανδημία, Ουκρανία) διαμορφώσαν μια τάση μονοθεματικου δημόσιου διαλόγου δηλητηριωδών και κατασκευασμένων αντιπαραθέσεων (πχ  Βαρεμένος- Καραμανλή) ,στα επιφαινόμενα  που έχουν κατακλύσει τη δημόσια σφαίρα

Αυτή η προγραμματική ένδεια εκφράζει την εσωτερική γύμνια των κομμάτων οπού η διαβούλευση και η δέσμευση των μελών και φίλων ,σε γενικές η εξειδικευμένες απόψεις και θέσεις εχει υποκατασταθεί με ομαδοποίηση γύρω από πρόσωπα- πολιτικούς επαγγελματίες- χειριστές, συχνά ρέκτες του λαιφ σταιλ, και βέβαια οι προεκλογικές τελετες καλά κρατούν .

2.. Με αυτόν τον τρόπο η πραγματική λειτουργία των κομμάτων εχει ριζικά πια αλλοιωθεί και ένα μεγάλο μέρος της όποιας διαβούλευσης εχει μεταφερθεί στο διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα με  διχαστικές κραυγές χωρίς επιχειρήματα που αντι να βοηθούν τον προβληματισμό  επιτείνουν την ακραία πόλωση Αυτό για το χώρο της ΝΔ σε ένα βαθμό ήταν διαρκές έλλειμμα, παρα τις κάποιες αναλαμπές, καθώς ο πελατειασμος και ατομοκεντρισμος κυριαρχούν σε μια λογική εσωστρεφών «νοικοκυραιων» η ανερχομένων ελίτ κληρονόμων, διαμορφώνοντας τους όρους της συγκεκριμένης κομματικής ένταξης .Εκεί οι αντιπαραθέσεις απόψεων είναι κυρίως προσωπικές και προκύπτουν μέσα από τον συνεχή  ανταγωνισμό παραγόντων και συμφερόντων να επικρατήσουν .Έτσι το πρόγραμμα συνήθως είναι συρραφή γενικοτήτων από επαγγελματίες της επικοινωνίας σε προεκλογικό αμπαλάζ ωραιοποιώντας ταυτόχρονα τον πρόσφατο απολογισμό

Όμως   στον χώρο της κεντροαριστεράς και της αριστεράς, η εσωτερική διαβούλευση ήταν ο διαφορετικός τρόπος συμμετοχής  στα πολιτικά πράγματα ,η μεγάλη μεταπολιτευτική παράδοση του ενεργού και ανήσυχου  πολίτη ,το σχολείο της κοινής μοίρας .Ο Σύριζα εκφύλισε αυτή την παράδοση  τα τελευταία δέκα χρόνια , εκφράζοντας λαικιστικα και μονότροπα την οργή ενός παραμελημενου η περιθωριοποιημένου κόσμου ,συχνά με ακρότητες (Μητσοτάκης η δημοκρατία).Ανέβαλλε ωστόσο  κάθε προβληματική  ανάπτυξης ,κάθε ορθολογική αναζήτηση εναλλακτικού ορίζοντα πέραν του καταγγελτικου, ακυρώνοντας η αναβάλλοντας τέτοιες διαβουλεύσεις κεντρικές η κλαδικές παρα την συλλογή φίλιων εμπειρογνωμόνων  . Η μόνη προγραμματική συμβολή του είναι το όχι σε όλα, η απόλυτη και πολωτική άρνηση ακόμα και στα πιο προφανή, με μονοθεματικη εμμονή στις υποκλοπές που τον παρασύρουν σε κραυγαλέα λάθη(αποχή από τις ψηφοφορίες στην Βουλή, εκβιασμός  Ανδρουλάκη για συγκυβέρνηση) Το Πασοκ  παλεύοντας  να ανανεωθεί και έχοντας μεγάλη εμπειρία κυβερνησιμοτητας και πολλά δοκιμασμένα στελέχη προσπαθεί  να εκπέμψει την αυτοπεποίθηση της μετριοπάθειας με μια ανοιχτή κουλτούρα συνεννόησης .Συχνά όμως εκτρέπεται σε αψυχολόγητες αψιμαχίες χαρακτηρισμών, δέσμιο της προσπάθειας να μην συνθλιβεί από την πίεση ΝΔ- Συριζα,και δυσκολεύεται να προβάλλει μια εναλλακτική συζήτηση (όπως τα φιλότιμα αλλά μοναχικά κείμενα Ν. Χριστοδουλάκη ,Κικιλια ,αλλά και το βιβλίο Παραστατίδη για την σοσιαλδημοκρατία )

3.. Ωστόσο η τωρινή περίοδος και η πίεση φυγής προς τα εμπρός μετα από αυτές τις δραματικές εμπειρίες των πρόσφατων κρίσεων, δείχνει ένα κόσμο που ασφυκτια  με υψηλές προσδοκίες αλλά και δυναμική ανάπτυξης καινοτομίας και εξωστρέφειας. Μια συγκυβέρνηση θα προϋπόθετε  ένα κοινό σχέδιο  ανόρθωσης της χώρας όπου η συμμαχία για την πρόοδο  θα απαιτούσε την διαμόρφωση  τώρα μιας ελάχιστης συμφωνίας για τα δοκιμαζόμενα  εθνικά θέματα , την εύθραυστη οικονομία και την υπολειπομένη κοινωνική πολιτική. Αναμφίβολα σημαντική θα ήταν και η  μέριμνα  καλύτερης θεσμικής θωράκισης και βελτίωσης του κράτους δικαίου που θα έπρεπε να προστατέψει πιο ουσιαστικά τους πολίτες μετα το άγος των υποκλοπών ,την δοκιμασία της Νοβαρτις αλλά και  της επέλασης της εγκληματικότητας και της βίας . Η τωρινή διαιώνιση αποφυγής τομών και αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου με κεντρικές μεγάλες πολιτικές εξωστρέφειας, η αναβολή αναδιάρθρωσης του παρωχημένου κοινωνικού κράτους ,η δυσκολία και δυστοκία σε ολοκληρωμένες εφαρμογές μεταρρυθμίσεων παγιδεύει την χώρα .Το ταμείο ανάκαμψης ολιγωρεί ,η παιδεία μονίμως μεταρρυθμίζεται, το ΕΣΥ  παρα την πανδημία παραμελειται, η ακρίβεια δεν αντιμετωπίζεται στον πυρήνα της ,οι μικρομεσαίοι φυλλοροούν επιβιώνοντας όταν δεν είναι ζόμπι, οι τράπεζες μένουν στο απυρόβλητο

4. .Σίγουρα δεν θα έχουμε την πολυτέλεια των Γερμανών σε χρόνο διαβουλεύσεων προγραμματικής συμφωνίας  ,όμως είναι κρίσιμη  η ανάδειξη προεκλογικά  συγκεκριμένων  κοινών προτεραιοτήτων στους χώρους που αναφέρθηκαν  .Η σπασμωδικότητα  των τωρινών πολιτικών διεκπεραίωσης μπορεί να αντικατασταθεί από μεσομακροπροθεσμους σχεδιασμούς κρατικής παρέμβασης σε κρίσιμα  επιμέρους θέματα, όπως υποδομές ,μεταφορές, δίκτυα , πάρκα ανάπτυξης αλλά και ταχεία εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, με ανανέωση κ ενδυνάμωση παραμελημενων περιφερειών  και ένα άνοιγμα δημιουργικότητας και καινοτομίας  για τους νέους και τις γυναίκες.. Κλασικό τέτοιο παράδειγμα είναι η επιτυχημένη  ψηφιακή διάχυση παντού και η ευεργετική συνέπεια σε πολλαπλές εφαρμογές και χώρους δείχνει ένα δρόμο συναίνεσης για την ανάπτυξη παρότι ο αυτοματισμός δεν υποκαθιστά την πολιτική, την ενισχύει. Ενα κοινά αποδεκτό μείγμα δημοσιονομικής σταθερότητας λελογισμένων παροχών και ρυθμίσεων  στον χώρο εργασίας ,ενίσχυσης της εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας και ένα  πλαίσιο αναγκαίων  μεταρρυθμίσεων  είναι δυνατό να διαμορφωθεί από τώρα και να είναι το αντικείμενο του δημόσιου διαλόγου το προεκλογικό διάστημα

Μήπως η πιθανή τρίτη συγκυβέρνηση είναι μια σημαντική άσκηση ομοψυχίας για τα μεγάλα? Μήπως πέρα από την δυνατότητα ενεργοποίησης μεταρρυθμίσεων με συν- απόφαση και ολοκληρωμένη εφαρμογή αλλαγών είναι και η ευεργεσία της εκ-πόλωσης της μνημονιακής οργής με αποτελεσματική --όχι επιδοματική-, στήριξη των αδικημένων και ασθενέστερων? .Αν η ευρωπαϊκή εμπειρία των συγκυβερνήσεων είναι μια νέα πραγματικότητα και στην χώρα μας,  μήπως  είναι καίριο να τεθούν τώρα και εδώ, κανόνες και προϋποθέσεις για το εθνικό όφελος?