Ενώ αναμένεται η επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Χ. Φιντάν στην Αθήνα στις 8 Νοεμβρίου, δύο κρίσιμα ζητήματα της Ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης - για τα οποία στην Αθήνα ευδοκιμεί πλούσιος στρουθοκαμηλισμός - ήλθαν στη δημόσια συζήτηση: η ατζέντα των συζητήσεων και το εύρος των χωρικών υδάτων. Το πρώτο θέμα ανέκυψε μετά τις δηλώσεις του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν ότι “η Τουρκία επιθυμεί μια ολιστική προσέγγιση» για την επίλυση των προβλημάτων του Αιγαίου, λύση-πακέτο δηλαδή με βάση – όπως είπε – το διεθνές δίκαιο. Η αναφορά βέβαια αυτή (ολιστική λύση-πακέτο) έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη θέση της Αθήνας σύμφωνα με την οποία υπάρχει μόνο μία διαφορά προς επίλυση, η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Όλα τα άλλα ζητήματα που τίθενται από την Τουρκία (ορισμένα θεμιτά, άλλα εντελώς έωλα και έκνομα) δεν τα συζητάμε. Βέβαια αυτή δεν ήταν πάντοτε η Ελληνική θέση. Ο Κ. Καραμανλής (πρεσβύτερος) συνήθιζε να λέγει ότι «δεν δύνασθε να αγνοήσετε την ύπαρξη ενός προβλήματος. Είσθε υποχρεωμένος να το αντιμετωπίσετε» (Βουλή των Ελλήνων, 1978). Επιπλέον σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο «μια διαφορά υφίσταται από τη στιγμή που προκύπτει διαφωνία για ένα νομικό ή πραγματικό γεγονός. Η αναγνώριση αυτών των διαφορών δεν ισοδυναμεί με αποδοχή της ουσίας των επιχειρημάτων του αντιπάλου» (Χρ. Ροζάκης).
Πολύ αργότερα, στη δεκαετία του 1980, αναδείχθηκε η θέση της μιας μόνο διαφοράς (οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ). Στις διερευνητικές συνομιλίες ωστόσο της πρώτης περιόδου (2002-2004) η συζήτηση ήταν «εφ’όλης της ύλης» χωρίς όμως διαπραγμάτευση που να καταλήγει σε οποιαδήποτε συμφωνία πάνω σε ζητήματα ελληνικής κυριαρχίας. Πάντως η ολιστική προσέγγιση της Τουρκίας για λύση-πακέτο και η Ελληνική θέση «για ένα μόνο θέμα προς διευθέτηση» ενώ φαινομενικά είναι εντελώς ασυμβίβαστες, μπορεί να «εναρμονισθούν» με δημιουργική διπλωματία και κατάλληλο λεξιλόγιο που θα διαλαμβάνει διαδικαστικά την παραπομπή στη διεθνή δικαιοσύνη των οριοθετήσεων σε μια λογική εξελικτικής διαδικασίας βήμα – βήμα προς άλλα θέματα υπό όρους (η εμπειρία ΕΕ προσφέρει πολλά προηγούμενα). Εφόσον βέβαια τίθεται στην άκρη ο στρουθοκαμηλισμός/φοβισμός.
Το δεύτερο ζήτημα, το εύρος των χωρικών υδάτων – ζήτημα-κλειδί της Ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης – ήλθε στη συζήτηση μετά από πρόσφατη κυβερνητική τοποθέτηση σύμφωνα με την οποία «ούτε κατά διάνοια δεν πρόκειται να παραμείνουμε στα σημερινά έξι μίλια. Θα ασκήσουμε όποτε κρίνουμε εμείς (δηλαδή ποτέ) το μονομερές δικαίωμα για επέκταση στα 12 ν.μ. όπως προβλέπει η Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας. Πάντως εάν το ασκήσουμε, αυτό λογικά θα πρέπει να γίνει πριν την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ (με ό,τι αυτό συνεπάγεται – casus belli, κλπ). Η αποσαφήνιση του εύρους των χωρικών υδάτων είναι αναγκαία για την οριοθέτηση καθώς το εσωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας είναι το εξωτερικό όριο των χωρικών υδάτων/αιγιαλίτιδας ζώνης. Επομένως το ΔΔΧ θα πρέπει να γνωρίζει ποιο είναι το ακριβές όριο/ εύρος των χωρικών υδάτων (όπως και το ακριβές καθεστώς κυριαρχίας). Οριοθέτηση με βάση τα 6 ν.μ. μπορεί να συνεπάγεται ότι δεν μπορεί μετά να γίνει επέκταση χωρικών υδάτων όπως έχει κρίνει σε παλαιότερη περίπτωση.
Να σημειωθεί και πάλι ότι ο Κ. Καραμανλής διαβεβαίωνε το 1978 τον Μπ. Ετσεβίτ, πρωθυπουργό της Τουρκίας, ότι «η Ελλάδα δεν προτίθεται να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα εάν εν τω μεταξύ διευθετηθούν οι διαφορές μας σε άλλα προβλήματα». Και βέβαια το 2004 είχαμε συγκλίνει στη ( ρεαλιστική) θέση της διαφοροποιημένης επέκτασης (12, 10, 8 ν.μ), θέση όμως που απορρίπτει τώρα η Τουρκία.
Συμπέρασμα, επωφελείς λύσεις βρίσκονται χωρίς όμως στρουθοκαμηλισμούς/φοβισμούς αλλά με βούληση και δημιουργικότητα.
Πηγή: www.tanea.gr