Οι αντοχές της οικονομίας έχουν ήδη εξαντληθεί. Η εσκεμμένη εκ μέρους της κυβέρνησης άρνηση ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων για την αξιολόγηση νεκρώνει σταδιακά κάθε ελπίδα ανάπτυξης το 2017.
Ο λόγος δεν είναι άλλος από το ότι η κυβέρνηση ψάχνει κάποιο αφήγημα, κάτι να δώσει στους βουλευτές της ως αντισταθμιστικό πολιτικό όφελος, από όλη αυτή τη διαπραγμάτευση και την σκληρή συμφωνία που θα προκύψει από αυτήν. Τα αντίμετρα που ήθελε να διαφημίσει ως τρόπαιο, αποδεικνύονται ελάχιστα και αν έρθουν θα έρθουν κατόπιν εορτής…
Η κυβέρνηση στην αρχή της νέας περιπέτειας της αξιολόγησης εμφανίστηκε με μαξιμαλιστικές θέσεις. Το ράπισμα που ακολούθησε με τα στοιχεία για το ΑΕΠ, οδήγησε σε μία ήπια μεταστροφή της. Αυτό όμως, φαίνεται ότι δεν έχει συνέχεια, αφού πάλι βρισκόμαστε σε τέλμα.
Οι αναγκαίες πολιτικές υπερβάσεις για την αξιολόγηση και τα σημαντικά εμπόδια.
Η κυβέρνηση δυσκολεύεται να τετραγωνίσει τον κύκλο στο θέμα των συντάξεων. Η κυβέρνηση θέλει η προσωπική διαφορά να αρθεί σταδιακά σε βάθος τετραετίας αρχής γενομένης το 2020. Οι θεσμοί όμως, εκτιμούν ότι τότε είναι πιθανό να υπάρχει νέα κυβέρνηση και άρα η πρόταση είναι αναξιόπιστη…
Άλλωστε, όπως έχει πει και ένας Υπουργός «ποιος ζει ποιος πεθαίνει…»
Ένα σημαντικό μέτωπο διαφωνίας είναι τα εργασιακά. Η κυβέρνηση επιδιώκει πλέον σαφώς μία πολιτική λύση στο ζήτημα και για αυτό κάνει λόγο για ευρωπαϊκές καλές πρακτικές που πρέπει να ακολουθηθούν στο συγκεκριμένο ζήτημα. Το θέμα όμως, δεν αφορά εν προκειμένω μόνο τους ευρωπαίους, αλλά κυρίως το ΔΝΤ που είναι σε διαφορετική γραμμή.
Η αξιολόγηση έχει εξελιχθεί σε ένα λάθος μέτωπο αντιπαράθεσης της κυβέρνησης με τους θεσμούς. Μέχρι το τέλος του προγράμματος δεν υπάρχει στην ατζέντα η λήψη άλλων μέτρων. Αν η κυβέρνηση ολοκλήρωνε εδώ και μήνες την αξιολόγηση, θα μπορούσε να ελπίζει σε καλύτερες ημέρες…
Εν τω μεταξύ, οι τράπεζες πιέζονται πλέον εμφανώς. Μία πίεση που έχει ήδη αρχίσει να γίνεται φανερή στην οικονομία, η οποία ξαναγύρισε σε αρνητικό έδαφος το τελευταίο τρίμηνο του 2016, στον αριθμό των εγγεγραμμένων ανέργων που ανέβηκε στο υψηλότερο ποσοστό της 7ετίας, στα κόκκινα δάνεια, στις καταθέσεις, που μειώνονται κλπ.
To καλύτερο σενάριο είναι το κλείσιμο της αξιολόγησης στα τέλη του Μαΐου ( 22 Μαΐου είναι το τακτικό Eurogroup) αφού προκύψει κάποιο θετικό σημάδι στην Εαρινή Σύνοδο του ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον στις 21-23 Απριλίου καθώς τότε αναμένεται να διεξαχθούν οι κρίσιμες διαπραγματεύσεις για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα. Αυτό όμως, κρίνεται εξαιρετικά ως μία εξαιρετικά φιλόδοξη υπόθεση. Γιατί, όπως, τόνισε και ο Ντάισελμπλουμ, «πρώτα πρέπει να υπάρξει πλήρης συμφωνία σε όλα τα θέματα με την ελληνική κυβέρνηση στο πακέτο που αφορά τις μεταρρυθμίσεις στο φορολογικό, το συνταξιοδοτικό και την αγορά εργασίας. Μετά θα πάμε στο θέμα των πλεονασμάτων και του χρέους».
Έτσι, αν τα πράγματα παραμείνουν ακόμη στον αέρα μέχρι τη Σύνοδο του ΔΝΤ, το μόνο που μπορεί να προκύψει είναι μία ακόμα δήλωση συγκρατημένης αισιοδοξίας…και νέα παράταση.
Ακόμα όμως και αν κλείσει τότε η αξιολόγηση μπορεί να έχει κερδηθεί μία μάχη, αλλά θα απομακρυνθεί το άλλο ιερό δισκοπότηρο που είναι η ποσοτική χαλάρωση. Και αυτό γιατί η ΕΚΤ θα πρέπει να περιμένει δύο μήνες μετά το κλείσιμο της αξιολόγησης για να αγοράσει ελληνικά ομόλογα, άρα το QE θα μπορέσει να ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο. Άρα τα αποτελέσματα μάλλον πενιχρά…και το σημαντικότερο; Τότε θα αρχίζει βάσει προγράμματος , η τρίτη αξιολόγηση (η οποία θα έκλεινε τον Μάρτιο του 2017) κι έτσι η ποσοτική χαλάρωση θα καταστεί εκ νέου ανέφικτη!
Επιπλέον, των παραπάνω υπάρχουν και ορισμένα ακόμα σημαντικά τεχνικά καταρχάς εμπόδια που πρέπει δημιουργούν χρονικές καθυστερήσεις και καθιστούν την ολοκλήρωση της αξιολόγησης μετέωρη.
Το πρώτο είναι ο ρόλος του ΔΝΤ και η έκθεση βιωσιμότητας του χρέους από το Ταμείο.
Για να μπορέσει να χρηματοδοτήσει την Ελλάδα το ΔΝΤ θα πρέπει η έκθεση βιωσιμότητας που θα συντάξει για το χρέος να αποτυπώσει τη βιωσιμότητα του.
Αυτό για να συμβεί δεν φθάνει μόνο το πρωτογενές πλεόνασμα 3,2% που εμφάνισε το 2016 η Ελλάδα, ούτε μόνο η πιστοποίηση της Eurostat στις 24 Απριλίου.
Απαιτούνται επιπλέον μέτρα ελάφρυνσης του χρέους και σχέδιο για την χρηματοδότηση της Ελλάδος μετά το 2018.
Δηλαδή, θα χρειάζονταν τώρα να υπάρξει γενική δέσμευση ως προς τα Μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος. Τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος – επιμήκυνση και πάγωμα τόκων – δεν θα καταστήσουν βιώσιμο το χρέος της Ελλάδος, ωστόσο θα δώσουν ένα κίνητρο επαναξιολόγησης της Ελλάδος από το ΔΝΤ.
Το δεύτερο είναι το πλάνο για την χρηματοδότηση μετά το 2018.
Πως και από πού θα έχει χρηματοδότηση η Ελλάδα μετά το 2018; Αυτό είναι το βασικό πρόβλημα;
Για να βγει η Ελλάδα στις αγορές θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το φθινόπωρο και η 3η αξιολόγηση!
Να έχει ήδη δοκιμάσει η χώρα την έξοδο στις αγορές.
Να έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, ή να δοθεί παράταση στη λήξη του 3ου Μνημονίου υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα δαπανηθούν και τα 86 δισεκ. του.
Η χώρα θα βρεθεί πιθανόν στην εξαιρετικά δύσκολη θέση να δει το πρώτο εξάμηνο το 2017 να έχει χαθεί οριστικά.
* Ο Γιάννης Μαστρογεωργίου είναι Διευθυντής του Δικτύου
* Ο Γιώργος Παπούλιας είναι Πολιτικός Επιστήμονας,συνεργάτης του Δικτύου