*Πραγματικά δεν ξέρω γιατί ακριβώς βρίσκομαι εδώ, αφού δεν έχω καμία σχέση με την αρχαιολογία ούτε με τη συγγραφή, δεν γνώριζα καν προσωπικά τον Ηλία Ευθυμιόπουλο, όμως χαίρομαι στ αλήθεια που είμαι εδώ σήμερα, γιατί, διαβάζοντας την “Καταγωγή του φωτός” ενόψει της σημερινής εκδήλωσης, μου δόθηκε η ευκαιρία να σκεφτώ ξανά τι είναι το Αιγαίο μέσα μας, ποιο είναι το ίχνος του στο συλλογικό ασυνείδητο και η κληρονομιά του στο συλλογικό φαντασιακό.

Οι δημοσιογράφοι που ασχολούμαστε με την πολιτική γνωρίσαμε τον Η.Ευ. ως τον οικολόγο που εμπιστεύθηκε τον Κ. Σημίτη στην προσπάθεια διεύρυνσης του ΠΑΣΟΚ που έκανε τότε. Η απόσταση από την Greenpeace μέχρι το τότε υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ ήταν τεράστια, σχεδόν χαοτική, γιατί το πρόταγμα του σημιτικού εκσυγχρονισμού αντέβαινε στη βαθιά ουσία του ΠΑΣΟΚ, εκείνου που κυριάρχησε πολιτικά στη διάρκεια της μεταπολίτευσης, στα καλά της, εμπέδωση της δημοκρατίας, διάχυση της ευημερίας και διεύρυνση της μεσαίας τάξης, και στα κακά της, σε όλα αυτά δηλαδή που έγιναν τα υλικά της εθνικής αποτυχίας που επισφραγίστηκε με τη χρεοκοπία μας: Πελατειασμός, συντεχνιασμός, κρατισμός, λαϊκισμός, πολιτικαντισμός, δήθεν εξευρωπαϊσμός, δήθεν προοδευτισμός, δήθεν μεταρρυθμισμός, σε ένα εκρηκτικό μείγμα με τη διαφθορά, τη διαπλοκή και την κουλτούρα της ευκολίας, της απλούστευσης,του ανορθολογισμού και της τεθλασμένης γραμμής, δηλαδή της πονηρής παράκαμψης.

Δεν ξέρω τι άφησε στον Ηλία Ευθυμιόπουλο το πέρασμά του από την πολιτική ζωή, θα είχε ενδιαφέρον να το αφηγηθεί, χαίρομαι όμως που δεν υπήρξε αυτό το πέρασμα τόσο τραυματικό ώστε να αποσυρθεί σε κάποια σπηλιά όπως έχει συμβεί με αρκετούς διανοούμενους που δεν αντέχουν τη βουή του αγριεμένου πλήθους. Ο Η.Ευ εξακολουθεί να έχει δημόσιο λόγο, να κάνει πολιτικές παρεμβάσεις με την αρθρογραφία του και να είναι πάντα κάπως παράταιρος, με την έννοια ότι οι εκσυγχρονιστές, πόσο μάλλον οι οικολόγοι εκσυγχρονιστές,  σπανια έχουν καμία σχέση με την πλειοψηφία και με τις συνήθειες των πολλών.

Ο Ηλίας Ευθυμιόπουλος είναι ένας από τους πρωτεργάτες της οικολογικής αναζήτησης στη χώρα μας. Διευθυντής της Εταιρείας Οικολογίας και Ανάπτυξης και διευθυντής σύνταξης των περιοδικών «Οικολογία και Περιβάλλον» και «Νέα Οικολογία» ως το 1990 και μετά ιδρυτής και διευθυντής του γραφείου της Greenpeace στην Αθήνα ως το  τέλος της δεκαετίας του 90. Στο μεταξύ και έκτοτε έκανε πολλά και διάφορα αλλά αυτό που έμεινε ήταν η θητεία του ως υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ επί πρωθυπουργίας Σημίτη το 2000. Ενας ακτιβιστής για το περιβάλλον που δοκιμάστηκε στα μολυσμένα νερά της εξουσίας έχοντας πίσω του σπουδές στις φυσικε?ς επιστη?μες στην Ελλα?δα και την Γαλλι?α, αντιδικτατορική δράση και συνέπεια στους αγώνες του στο χώρο της μη δογματικη?ς αριστερα?ς, σύμφωνα με μια έκφραση που χρησιμοποίησε το Ποτάμι για να περιγράψει το βιογραφικό του.  Σήμερα είναι διευθυντής στο Ενεργειακό και Περιβαλλοντικό Γραφείο Αιγαίου, αρθρογραφεί και γράφει βιβλία, όπως αυτό που παρουσιάζουμε σήμερα και το οποίο αποδεικνύει ότι στο προσωπικό επίπεδο έχει καταφέρει να σωθεί όπως λίγοι απ όσους δοκιμάζονται στην αρένα της δημόσιας ζωής. Και θα μείνω λίγο σ αυτό δηλαδή στη λυτρωτική δύναμη του βιβλίου για τον ίδιο νομίζω και σίγουρα για τον αναγνώστη.

Να σας πω ότι διαβάζοντας το βιβλίο του κάπου τον ζήλεψα. Γιατί το Αιγαίο, ειδικά οι Κυκλάδες, είναι και ο δικός μου μυθικός χώρος, κάτι περισσότερο από καταφύγιο και διέξοδος, κάτι σαν ουτοπία, η μαγεία του Αιγαίου είναι πάντα καθηλωτική για μένα όποτε βρίσκομαι εκεί και σε οποιεσδήποτε συνθήκες, κάθε καλοκαίρι, πόσο μάλλον γιατί τα τελευταία χρόνια ζω ευτυχισμένες μέρες και στιγμές στην Αντίπαρο, ακριβώς απέναντι από το Δεσποτικό, ένα μικρό νησάκι ακατοίκητο με αρχαία, η ανασκαφή δείχνει ότι εκεί μπορεί να βρισκόταν το ιερό της Αρτέμιδας ή του Απόλλωνα. Η ενέργεια του τόπου είναι μοναδική και μοναδικά διαφορετική καθώς περνούν οι ώρες. Και να μην ξέρει κανείς ότι στο Δεσποτικό υπάρχουν αρχαία θα το αισθανθεί, η συνέχεια του χρόνου όπως αποτυπώνεται στο ξερό έδαφος του νησιού και στις ακτές του, αναδύεται μέσα από τα χρώματα, τα αρώματα, τον αέρα, το φως, τις πέτρες, μέσα από όλα τα στοιχεία που δεν έχουν ηλικία ούτε διάρκεια ζωής, αντέχουν μέσα στους αιώνες και αλλάζουν για να μείνουν ίδια.

Νομίζω ότι όλοι οι αναγνώστες που έχουν μια υπαρξιακή σχέση με το Αιγαίο και τις αρχαιότητες θα ζηλέψουν τον συγγραφέα για τον τρόπο με τον οποίο αισθάνεται το φως πάνω στα μάρμαρα, τον αέρα στο πρόσωπο των επισκεπτών της Δήλου, των αρχαιολογικών χώρων στη Σαμοθράκη, στη Λέσβο, στη Μήλο, στην Κω, στην Ρόδο, στην Κρήτη. Ο συγγραφέας μας μαθαίνει ότι σημασία δεν έχει μόνο τι βλέπεις αλλά και τι δεν βλέπεις, η αναπαράσταση του τοπίου στον χρόνο πίσω, αιώνες και χιλιετηρίες, το να μπορείς να μεταφερθείς νοερά σε μια πραγματικότητα που προϋπηρχε και που είναι πολύ μακρινή αλλά όχι ανοίκεια αφού υπάρχει συνέχεια, η συνέχεια που αποτυπώνεται στην αθανασία του Αιγαίου.

Το Αιγαίο είναι τόσο όμορφο τόσο μεγάλο τόσο βαθύ τόσο απρόβλεπτα μυστήριο και υποβλητικό που δύσκολα μπορεί να μιλήσει κανείς γι αυτό αν δεν είναι ποιητής. Ο Η.Ευ είναι ποιητής, όχι ακριβώς ή όχι μόνο ποιητής, όπως δεν ήταν ακριβώς ή μόνο οικολόγος, ακριβώς ή μόνο αριστερός ή κεντροαριστερός. Οπως δύσκολα μπορούσε κανείς να τον κατατάξει ως πολιτικό πρόσωπο έτσι νομίζω δύσκολα μπορεί κανείς να τον κατατάξει και ως συγγραφέα. Είναι ένα περιηγητής που φιλοσοφεί, ένας επιστήμονας-στοχαστής ή ένας λογοτέχνης με τεχνοκρατική συγκρότηση; Είναι σίγουρα ένας λάτρης του Αιγαίου και του πολιτισμού που έχει τα πνευματικά εργαλεία και την ψυχική συγκρότηση να εσωτερικεύσει το μεγαλείο τους χωρίς να διολισθήσει στην ανοησία της προγονοπληξίας ή σε ρομαντικές υπερβολές. Αν το μέτρο είναι βασικό στοιχείο της αρμονίας στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, αν το απέριττο καθορίζει τις πιο ωραίες εικόνες του αρχιπελάγους, το βιβλίο του Η.Ευ έχει αυτά τα δύο χαρακτηριστικά που είναι θεμελιώδη για να μπορέσει κανείς να αναγνωρίσει τη λάμψη του ελληνικού παρελθόντος χωρίς να τυφλωθεί και χωρίς να μπερδευτεί κοιτάζοντας τη σημερινή ασχήμια και τη μελλοντική αβεβαιότητα.

• Το βιβλίο του Ηλία Ευθυμιόπουλου «Η καταγωγή του φωτός-αρχαία τοπία στο Αιγαίο¨(εκδόσεις Αλεξάνδρεια) παρουσίασαν στο Piublic του Συντάγματος η Νένα Γαλανίδου αν. καθηγήτρια προϊστορικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, η συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου και η δημοσιογράφος Αγγελική Σπανού. Το παρόν κείενο είναι από την παρουσίαση