Στερεότυπα και προκαταλήψεις

Μιχάλης Μητσός 25 Οκτ 2013

Ας ακούσουμε την έκκληση του Νιλς Μούιζνιεκς, επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, να κάνουμε μια παύση και να θέσουμε στον εαυτό μας τρία ερωτήματα. Οταν αναφερόμαστε σε μια οικογένεια από την οποία οι Αρχές αφαίρεσαν την εποπτεία ενός παιδιού, είναι πάντοτε απαραίτητο να διευκρινίζουμε τη φυλετική της καταγωγή; Σεβόμαστε πάντοτε τα δικαιώματα του παιδιού, περιλαμβανομένου του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή; Τηρούμε πάντοτε το τεκμήριο αθωότητας;

Η ελληνική δημοσιογραφία τρελαίνεται για υπερβολές, όπως άλλωστε και η ελληνική κοινωνία της οποίας αποτελεί τον καθρέφτη. Πιανόμαστε από ένα θέμα και για ένα διάστημα ασχολούμαστε αποκλειστικά με αυτό: χθες ήταν οι σκοτεινοί διάβολοι της Χρυσής Αυγής, σήμερα ο ξανθός άγγελος των Φαρσάλων. Αντίθετα όμως με τους τραμπούκους και την πλούσια εγκληματική τους δράση, για την οποία μαθαίναμε καθημερινά καινούργια στοιχεία, στην περίπτωση των Ρομά ήταν πιο εύκολο να παρασυρθούμε από στερεότυπα και προκαταλήψεις. Είναι αλήθεια απαραίτητο να αναφερόμαστε κάθε φορά στη φυλετική, αντί για την εθνική τους ιδιότητα; Δεν αναπαράγουμε έτσι το στερεότυπο για τους Τσιγγάνους που κλέβουν λευκά παιδιά, το οποίο δεν βρίσκεται πιο κοντά στην πραγματικότητα από το παλιότερο στερεότυπο των Εβραίων που σκότωναν χριστιανόπουλα για να χρησιμοποιήσουν το αίμα τους στα ψωμάκια του Πάσχα;

Οι διακρίσεις εναντίον των Ρομά είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες στην Ελλάδα, όπως έχει καταγγείλει επανειλημμένα η Διεθνής Αμνηστία. Σε ό,τι αφορά τα δύο άλλα ερωτήματα του Μούιζνιεκς, όμως, οι Ιρλανδοί μάς ξεπέρασαν. Δύο παιδιά, ένα δίχρονο αγόρι και ένα επτάχρονο κορίτσι, απομακρύνθηκαν βίαια αυτή την εβδομάδα από τις οικογένειες με τις οποίες ζούσαν στα Μίντλαντς και το Δουβλίνο ύστερα από καταγγελίες ότι δεν μοιάζουν με τα αδέλφια τους. Εγιναν εξετάσεις DNA και τα παιδιά επεστράφησαν στα σπίτια τους. Ασφαλή, αλλά χωρίς αμφιβολία βαθιά τραυματισμένα.

Διδακτική είναι και η περίπτωση της 15χρονης Λεοπάρντα, μιας Ρομ γεννημένης στην Ιταλία που συνελήφθη μέσα στο σχολικό της λεωφορείο στο Παρίσι και απελάθηκε μαζί με την οικογένειά της στο Κόσοβο. Η βίαιη αντιμετώπισή της προκάλεσε κατακραυγή, ο γάλλος Πρόεδρος που προσπάθησε να παρέμβει πυροσβεστικά έγινε περίγελος, αλλά ο υπουργός Εσωτερικών ο οποίος έδωσε τη σχετική εντολή βγήκε ενισχυμένος! Η αξιωματική αντιπολίτευση, που φλερτάρει ανοιχτά με την Ακροδεξιά, εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία για να γνωστοποιήσει ότι θα καταθέσει σχέδιο νόμου με το οποίο θα καταργείται η χορήγηση της γαλλικής ιθαγένειας στα παιδιά ξένων που γεννιούνται στη Γαλλία. Η πρόταση αυτή έχει γίνει εδώ και 25 χρόνια από τον Ζαν-Μαρί Λεπέν. Τώρα υιοθετήθηκε και από τους Νεογκωλικούς.

Μπορεί να εμπλακεί κανείς σε ατέρμονες συζητήσεις για όλα αυτά, ένα όμως είναι βέβαιο: η Ακροδεξιά βγαίνει πάντα κερδισμένη. Η περιφρόνηση των μειονοτήτων, ο κοινωνικός ρατσισμός, η παραβίαση των ατομικών δικαιωμάτων και η αντιμετώπιση των προσφύγων ως εγκληματιών ή δυνάμει εγκληματιών ανήκουν παραδοσιακά στο δικό της οπλοστάσιο. Οταν τα αντιγράφουν τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα, οι δυνάμεις της τάξης και οι ίδιοι οι πολίτες, οι υπηρεσίες που της προσφέρουν είναι πολύτιμες.