Έχει διατυπωθεί πολλές φορές: στην Κύπρο, αλλά και στην Ελλάδα, υπάρχει πρόβλημα σωστής ανάγνωσης των εξελίξεων στην Τουρκία. Πολλές αναλύσεις είναι επιδερμικές και μονοδιάστατες. Η χώρα παρουσιάζεται ως μονόλιθος και προσεγγίζεται μέσα από τους «εθνικούς μύθους». Πόσες φορές, αλήθεια, δεν έχουμε ακούσει αναλυτές να προβλέπουν τη διάλυση του Τουρκικού κράτους ή ότι μια ασταθής Τουρκία συμφέρει, δήθεν, στον ελληνισμό; Πόσες φορές δεν έχουμε διαβάσει αναλύσεις οι οποίες αναμασούν το απλουστευμένο επιχείρημα περί «πάγιας Τουρκικής πολιτικής» η οποία δεν αλλάζει και δεν θέλει λύση του Κυπριακού; Εσχάτως ακούμε και το επιχείρημα «τί Ταγίπ, τί Κεμάλ». Όμως, τέτοιες αναλύσεις με όρους του παρελθόντος οδηγούν, αναπόφευκτα, σε λάθος συμπεράσματα και πολιτικές επιλογές. Ενόψη, λοιπόν, της επανέναρξης των συνομιλιών για λύση του Κυπριακού το Φθινόπωρο θα πρέπει να αποφύγουμε την πεπατημένη και να αξιολογήσουμε προσεκτικά και αντικειμενικά τα δεδομένα και τα όσα συμβαίνουν στη σημερινή Τουρκία.
Το ερώτημα που τίθεται είναι: πώς επηρεάζεται το Κυπριακό (καθώς και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις) από τις εξελίξεις αυτές; Συμφέρει μια Τουρκία σε πολιτική αστάθεια και αβεβαιότητα; Συμφέρει η περαιτέρω αποστασιοποίηση της Τουρκίας από την Ευρώπη;
Τα συμφέροντα της Κύπρου και της Ελλάδας καθώς και οι προοπτικές επίλυσης του Κυπριακού και των ελληνοτουρκικών διαφορών εξυπηρετούνται από την παρουσία μιας κοινωνικά και πολιτικά σταθερής Τουρκίας η οποία παραμένει δεμένη σφικτά στο ευρωπαϊκό άρμα. Με άλλα λόγια, μια Τουρκία που χαρακτηρίζεται από το δίπτυχο σταθερότητα-ευρωπαϊκή προοπτική μπορεί να είναι ένας αξιόπιστος συνομιλητής. Αντιθέτως, μια Τουρκία σε πολιτική αστάθεια και κοινωνική αναταραχή μπορεί να γίνει ένας απρόβλεπτος και επικίνδυνος γείτονας. Η ιστορία επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές.
Η Τουρκία σήμερα είναι πολύ διαφορετική από την Τουρκία του 1980 ή του 1990 όπου το κεμαλικό κατεστημένο με επικεφαλής τον στρατό ήταν οι κυρίαρχοι του παγνιδιού. Η Τουρκία του 2013 δεν είναι καν ίδια με αυτήν του 2002, όταν ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας ο Ταγίπ Ερντογάν. Έχουν γίνει πολλές και ουσιαστικές αλλαγές προς την κατεύθυνση του εκδημοκρατισμού και του εκσυγχρονισμού καθώς και στα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Άλλες με περισσότερη και άλλες με λιγότερη επιτυχία. Στις θετικές αλλαγές συνέβαλε καθοριστικά η ευρωπαϊκή προοπτική. .
Η απόφαση του Συμβουλίου Κορυφής της ΕΕ στο Ελσίνκι το 1999 (που τόσο λοιδορήθηκε από διάφορους «εθνοπατέρες» σε Κύπρο και Ελλάδα) ήταν μια εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη, όχι μόνο για την πορεία ένταξης της Κύπρου, αλλά και για την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Ως αποτέλεσμα η Τουρκία βρέθηκε κάτω από το μικροσκόπιο των οργάνων της ΕΕ και τα όργανα αυτά, όπως βλέπουμε σήμερα, έχουν γίνει μοχλοί αποτελεσματικού ελέγχου της συμπεριφοράς της τόσο σε εσωτερικό όσο και σε εξωτερικό επίπεδο. Παράλληλα, η ευρωπαϊκή προοπτική έγινε ο καταλύτης για την εισαγωγή μεταρρυθμίσεων.
Σήμερα παρά ποτέ Κύπρος και Ελλάδα έχουν μέγιστο συμφέρον η Τουρκία να παραμείνει προσηλωμένη στην Ευρωπαϊκή κατεύθυνση. Η επιβράδυνση της ευρωπαϊκής πορείας οδήγησε, αναπόφευκτα, σε αποστασιοποίηση από την Ευρώπη με αποτέλεσμα να καθυστερήσει η μεταρρυθμιστική ατζέντα και να οδηγηθούν σε τέλμα οι προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού. Ως εκ τούτου, η αναθέρμανση της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει και προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να εργαστούν τόσο η Λευκωσία όσο και η Αθήνα. Η διαβεβαίωση του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη προς τον Γάλλο Πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ ότι η Κύπρος συναινεί να ανοίξει το Κεφάλαιο 22 στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία είναι απολύτως ορθή και εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Παράλληλα, Κύπρος και Ελλάδα έχουν συμφέρον να δουν την κατάσταση στην Τουρκία να εκτονώνεται και να επιστρέφει η χώρα στην πολιτική και κοινωνική ομαλότητα. Η ρευστή και ανώμαλη κατάσταση στη Μέση Ανατολή, η πρωτοβουλία διευθέτησης του Κουρδικού καθώς και η όποια νέα προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού απαιτούν πολιτική σταθερότητα. Η επιτυχία τέτοιων προσπαθειών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη δυνατότητα μιας κυβέρνησης να κάνει τολμηρά βήματα. Για να τα κάνει πρέπει να νιώθει πολιτικά ασφαλής αν όχι και ισχυρή.
Μετά από έντεκα χρόνια πολιτικής κυριαρχίας του Ερντογάν και του AKP η Τουρκία βρίσκεται σε ένα ακόμα σταυροδρόμι. Οι πολιτικές αποφάσεις που θα ληφθούν και θα εφαρμοστούν στο αμέσως επόμενο διάστημα θα καθορίσουν το χαρακτήρα και την πορεία της χώρας στο μέλλον. Όσο πιο σύντομα εξομαλυνθεί η κατάσταση στην Τουρκία και ξαναμπεί η ευρωπαϊκή της πορεία στις ράγες, τόσο το καλύτερο και για την Κύπρο και για την Ελλάδα.