«Οχι, τη συμβουλή σας να πάω να κρεμαστώ
Οσο κι αν είν’ καλοπροαίρετη,
δεν πρόκειται να την ακολουθήσω»
Χανς Μάγκνους Εντσεσμπέργκερ,
«Αμφιβολία»

Ολοι γνωρίζουμε ότι ο Τύπος διεθνώς περνάει σοβαρή έως θανάσιμη κρίση. Ιστορικές εφημερίδες όπως η «Boston Globe» έκλεισαν και κυκλοφορούν μόνο διαδικτυακά και άλλες, η «Le Monde» και η «El Pais» π.χ., άλλαξαν χέρια και προχώρησαν σε σημαντικές και αιματηρές αναδιαρθρώσεις. Οι λόγοι αυτής της κρίσης εκτιμάται ότι οφείλονται στην τεχνολογική θύελλα και στη μείωση των διαφημίσεων. Οι ιντερνετικές εφημερίδες καθώς και οι δωρεάν εκδόσεις έχουν συρρικνώσει το αγοραστικό κοινό, ενώ παράλληλα οι διαφημίσεις υποχωρούν. Η μόνη ιδέα για την επιβίωση που μοιάζει να υπάρχει είναι η βελτίωση της ποιότητας της δημοσιογραφικής δουλειάς και το κλείσιμο στις ιστοσελίδες τους, που έχουν μεγάλη επισκεψιμότητα, των πιο σημαντικών κειμένων. Με άλλα λόγια, ποιότητα και αξιοποίηση της απειλητικής τεχνολογίας είναι η διέξοδος που προκρίνουν οι ιστορικές εφημερίδες. Με άγνωστα ακόμη αποτελέσματα.

Στη χώρα μας προστίθεται και η οικονομική κρίση πτωχευτικού χαρακτήρα, που επιβαρύνει περισσότερο το κλίμα. Ανασφάλεια και θυμός είναι τα αισθήματα που κυριαρχούν στην κοινωνία και τον δημοσιογραφικό κόσμο. Είναι αισθήματα που δυσκολεύουν τη στρατηγική σκέψη και τη νηφαλιότητα.

Δεν είναι τυχαίο ότι στον ετήσιο δείκτη ελευθεροτυπίας των Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα για το 2011 η Ελλάδα διατήρησε τη θέση της (70ή), αλλά είναι προτελευταία από τις χώρες της ΕΕ με τον χαρακτηρισμό: «Περιβάλλον εργασίας που μοιάζει με πολεμική ζώνη». Βέβαια, και άλλες χώρες της Ενωσης υποβαθμίστηκαν.

Πριν από λίγες εβδομάδες, ομάδα δημοσιογράφων επισκέφθηκε χώρα της ΕΕ στο πλαίσιο κοινοτικής πρωτοβουλίας. Η πρωτοβουλία αυτή είχε καλά αποτελέσματα. Οι δημοσιογράφοι φάνηκε να αποκτούν μια καλύτερη κατανόηση της χώρας και η αρθρογραφία υπήρξε εντυπωσιακά αντικειμενική. Σε αυτό βοήθησε η οργάνωση του προγράμματος από τα αντίστοιχα γραφεία της ΕΕ των δύο χωρών, με τις συναντήσεις με υψηλού επιπέδου εκπροσώπους των δύο κυβερνήσεων, των κοινωνικών εταίρων, των πανεπιστημιακών κ.λπ.

Συνάντησα μια δημοσιογράφο έμπειρη στα κοινοτικά θέματα, που συμμετείχε στην αποστολή. Μου εκμυστηρεύτηκε την έκπληξή της από το επίπεδο των νέων συνάδελφων της, την επαγγελματική και γλωσσική τους επάρκεια και τις εύστοχες ερωτήσεις που υπέβαλαν στους συνομιλητές τους. «Εμείς ούτε στον ύπνο μας δεν είχαμε τις γνώσεις τους στην ηλικία τους», συμπέρανε.

Ζώντας σε εποχή κατάρρευσης των σταθερών της μεταπολίτευσης, η σημασία της ενημέρωσης είναι εξίσου σημαντική με την επάρκεια του πολιτικού προσωπικού. Οι κραυγές, οι αντιπαραθέσεις, η εκτόξευση κατηγοριών για το παρελθόν, αλλά και η καταγραφή λανθασμένων αντιλήψεων για την πραγματικότητα θολώνουν το τοπίο, εξαφανίζουν τη δυνατότητα κριτικής στάσης απέναντι σε δραματικά γεγονότα και εμποδίζουν την κατανόηση της φύσης τους. Και συχνά συνδιαμορφώνουν το αρνητικό κλίμα για τη χώρα στα κέντρα λήψεως των αποφάσεων της ελληνικής διάσωσης.

Στην Ελλάδα, όμως, η ποιοτική γραφή είναι εδώ και αντιστέκεται. Και ο ρόλος των νέων που λέγαμε, είτε στα κλασικά ΜΜΕ είτε στον διαδικτυακό Τύπο, είναι καταλυτικός.

Το φαινόμενο που παρατήρησε η καλή φίλη, παρατηρείται και σε άλλους χώρους. Στις δραστηριότητες νέων επιχειρηματιών, στην επαρχία ιδίως. Στην παρουσία στη διεθνή σκηνή νέων καλλιτεχνών. Ακόμη και στα βαθιά διαβρωμένα από τη Μεγάλη Αρνηση πανεπιστημιακά ιδρύματα. Η αισιοδοξία έχει και αυτή πλέον το μικρό της, για την ώρα, μερίδιο στη γενικότερη κατήφεια.

Νέοι λοιπόν με φαντασία, κέφι, εξωστρέφεια και διάθεση για σκληρή δουλειά προκειμένου να φύγει η σκόνη της παραπληροφόρησης, της άγνοιας και της πονηριάς που τους κληροδοτεί η γενιά μου, είναι εδώ και δρουν. Ας τους δώσουμε την ευκαιρία να ανατρέψουν το μέλλον που τους φτιάξαμε μέσα από την ιδεοληπτική ή κουτοπόνηρη ερμηνεία της πραγματικότητας που τους κληροδοτούμε.

Το ζήτημα είναι αν θα προφτάσει η αλλαγή που φέρνει η νέα γενιά την επαπειλούμενη πορεία προς τον μεσαίωνα. Η εικόνα της χώρας στα διεθνή ΜΜΕ, στους πολιτικούς κύκλους και στις Βρυξέλλες είναι πλέον ασφυκτικά δυσμενής. Και εδώ δεν φταίει μόνο η ενημέρωση αλλά κυρίως οι πράξεις και οι παραλείψεις της πολιτικής, που φιλοτεχνεί δυστυχώς την εικόνα μιας χώρας με αναξιόπιστη πολιτική τάξη και αδυναμία να συνειδητοποιήσει την πραγματικότητα.

Ο γονείς μας έλεγαν: «Δεν υπάρχει δεν μπορώ. Υπάρχει δεν θέλω». Εμείς είμαστε πλέον στη φάση: «Δεν είναι μόνο ότι δεν θέλουν. Αλλά και δεν μπορούν». Στα μάτια των «άλλων».