Στις πρόσφατες εκλογές στη Γερμανία το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα κατέγραψε ένα από τα πιό χαμηλά ποσοστά της μέχρι τώρα διαδρομής του. Αυτό το αρνητικό εκλογικό αποτέλεσμα φαίνεται, ότι λειτουργεί ως αφετηρία για την ανάπτυξη προβληματισμού για τα αίτια αυτής της καθοδικής πορείας.

Στη Γαλλία το Σοσιαλιστικό Κόμμα, το οποίο κυβερνούσε τη χώρα, απλά υπάρχει εντελώς αποδυναμωμένο. Αναγκάσθηκε μάλιστα να πουλήσει ακόμη και τα κεντρικά του γραφεία στο Παρίσι.

Στην Ολλανδία οι Σοσιαλδημοκράτες του 5,7%, που κατέγραψαν στις τελευταίες εκλογές, έχουν μετατραπεί σε «σκορποχώρι».

Στην Ελλάδα το ΠΑΣΟΚ ακολούθησε την γνωστή καθοδική πορεία και από κόμμα, που διαχειριζόταν κυβερνητική εξουσία, αρκείται το τελευταίο χρονικό διάστημα σε ρόλο διεκδίκησης της πολιτικής του ύπαρξης.

Στην Αγγλία το Εργατικό Κόμμα με επικεφαλής τον Jeremy Korbyn «ψάχνεται» με στόχο την οικοδόμηση μιας διαφορετικής αριστερής παρουσίας και κατεύθυνση την «αποδόμηση του κατεστημένου», αφού το ίδιο είναι στην αντιπολίτευση.

Γενικά η εικόνα, που παρουσιάζουν οι διάφορες σοσιαλδημοκρατικές εκδοχές του παρόντος, δείχνει πορεία σε αποδρομή. Η επαλήθευση ή μη θα εξαρτηθεί από την δυνατότητα τους να προσεγγίσουν και να επεξεργασθούν την δυναμική της σύγχρονης πραγματικότητας από το ένα μέρος και από το άλλο να εκσυγχρονισθούν εσωτερικά ως οργανωτική δομή και ως τρόπος πολιτικής σκέψης, ώστε να μπορούν να καλύψουν με τον πολιτικό τους σχεδιασμό τις ανάγκες των κοινωνιών στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της κυριαρχίας της ψηφιακής τεχνολογίας, στο πλαίσιο των οποίων συντελούνται ριζικές αλλαγές τόσο στο κοινωνικό όσο και στο ατομικό επίπεδο.

Πρέπει δε να επισημανθεί, ότι η πραγματικότητα εξελίσσεται τώρα με πολύ ταχύτερους ρυθμούς σε σύγκριση με το παρελθόν. Αυτό καθιστά την πολιτική διαχείριση της ακόμη πιο δύσκολη, διότι ο χρόνος είναι πολύ πιο πλούσιος σε δεδομένα και προϋποθέσεις, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πολυπλοκότητα. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη η ένταξη στις κομματικές δομές επιστημονικών μηχανισμών ανάλυσης και απλοποίησης της πολυπλοκότητας, ώστε οι αποφάσεις να βασίζονται στη γνώση της διαρκώς μεταβαλλόμενης πραγματικότητας και όχι σε ιδεοληψίες.

Το ίδιο όμως ισχύει και για τους πολίτες, οι οποίοι στο πλαίσιο των εκλογικών διαδικασιών αναγκάζονται να επιλέγουν πολιτικά, χωρίς να είναι σε θέση να κρίνουν την ορθότητα των πολιτικών προτάσεων, επειδή δεν είναι εφικτή η κατανόηση τους, διότι δεν δύνανται να επεξεργασθούν τις πληροφορίες, που συνθέτουν την πραγματικότητα σε εθνικό, ευρωπαϊκό και πλανητικό επίπεδο στην δυναμική προβολή της στο μέλλον.

Τώρα πλέον οι πολιτικές αποφάσεις δεν οριοθετούν μόνο το παρόν. Οι επιπτώσεις τους γίνονται εμφανείς σε βάθος χρόνου. Γι’ αυτό ο σχεδιασμός πρέπει να είναι μακροπρόθεσμος και ταυτοχρόνως να ερμηνεύει το μέλλον με ρεαλιστική ελπίδα για τους πολίτες.

Τελικά η σοσιαλδημοκρατική πολιτική οπτική ποιά παγκοσμιοποίηση προωθεί; Σε σχέση με την «ψηφιακή εποχή», η οποία έγινε και θέμα συζήτησης στη σύνοδο των πολιτικών ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ποιά είναι η άποψη της για την μαζική αξιοποίηση της στους διάφορους τομείς δραστηριοποίησης των κοινωνιών και ποιές επιπτώσεις θα έχει στον μεμονωμένο πολίτη ως υποκείμενο;

Οι καλές προθέσεις, που εκφράζονται σε σχέση με κοινωνική δικαιοσύνη, κοινωνικό κράτος και γενικά την ευημερία της κοινωνικής πλειοψηφίας δεν αρκούν. Πρέπει να πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να είναι πραγματοποιήσιμες οι όποιες πολιτικές προθέσεις. Όταν πηγάζουν από ιδεοληψίες και έχουν ηθικολογικό χαρακτήρα, η πραγμάτωση τους δεν είναι εφικτή.

Μέχρι τώρα η Σοσιαλδημοκρατία σε σχέση με την παγκοσμιοποίηση σε όλους τους τομείς απλά συμπορεύθηκε με την δυναμική της, αφήνοντας να αιωρούνται στο κενό οι επαγγελίες της για κοινωνική δικαιοσύνη και κατοχύρωση του κοινωνικού συμφέροντος. Το οικονομικό σύστημα κυριολεκτικά σχεδιάζει και επιβάλλει τις συνθήκες, που διευκολύνουν την συσσώρευση πλούτου στις ολιγομελείς οικονομικές ελίτ και σταδιακά δρομολογούν την φτωχοποίηση των κοινωνιών.

Επίσης η χωρίς έλεγχο ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων και εργασίας, η οποία παράγει και αναπαράγει την μη ισόρροπη ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο με επακόλουθο την δημιουργία πολλών πλανητικών διαστάσεων προβλημάτων, όπως είναι η μαζική μετακίνηση πληθυσμών, δεν ευαισθητοποίησε την Σοσιαλδημοκρατία σε αποφασιστικό βαθμό, ώστε να επεξεργασθεί ολοκληρωμένες πολιτικές για την αντιμετώπιση της ασυδοσίας και των ανισοτήτων τόσο σε εθνικό όσο και σε υπερεθνικό επίπεδο.

Η εφαρμοζόμενη πολιτική για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος είναι αδιέξοδη και συμπορεύεται με την πρακτική της οικονομικής ελίτ.

Επίσης πως θα αντιμετωπισθεί η κλιματική αλλαγή; Με την υπογραφή συμφωνιών, όπως αυτή στο Παρίσι και την μη τήρηση των συμφωνηθέντων στο όνομα του «εθνικού συμφέροντος» και επί της ουσίας για την διευκόλυνση της κερδοσκοπίας μεγάλων παγκόσμιας εμβέλειας επιχειρήσεων; Είναι γνωστό το σκάνδαλο για την ρύπανση της ατμόσφαιρας με τις εκπομπές αερίων από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων της Volkswagen και της απαράδεκτης στάσης της γερμανικής κυβέρνησης, στην οποία συμμετείχε και η SPD (Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα).

Ας μην ξεχνάμε βέβαια και την πολιτική του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής Donald Trump για αποχώρηση από την συμφωνία, που συνυπέγραψε ο προηγούμενος πρόρδρος Barack Obama στο Παρίσι.

Ακόμη και στην Ελλάδα ακολουθείται μια ανεύθυνη πολιτική τόσο από την κυβέρνηση όσο και από την αντιπολίτευση στον ενεργειακό τομέα, με την εμμονή στην εξόρυξη πετρελαίου, ενώ η χώρα είναι πλούσια σε ηλιακό και αιολικό δυναμικό και θα μπορούσε να παράγει καθαρή ενέργεια για να καλύψει τις δικές της ανάγκες και να εξάγει επίσης. Υπάρχουν πλέον ανταγωνιστικές οικονομικά τεχνολογίες και στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Ίσως δεν έχουν συνειδητοποιήσει τις ευθύνες τους,όπως τις διετύπωσε ο Barack Obama στην Σύνοδο για την «Πράσινη Ενέργεια», που έγινε στην Κόρδοβα της Αργεντινής (6.10.2017). Συγκεκριμένα είπε «είμαστε η πρώτη γενιά, που αισθάνεται τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής, αλλά είμαστε επίσης η τελευταία γενιά, που μπορεί να δράσει για να την αντιμετωπίσει».

Ακόμη πως θα διαχειρισθούν την κυρίαρχη ισοπεδωτική λογική της κοινωνίας του θεάματος και του καταναλωτισμού σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και την σταδιακή συρρίκνωση της πολυπολιτισμικότητας;

Τέλος ποιά είναι η πολιτική πρόταση του σοσιαλδημοκρατικού χώρου σε σχέση με την ήδη ορατή ανάγκη για την δημιουργία μιας μορφής παγκόσμιας διακυβέρνησης, η οποία θα απαντά στην ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων και θα απελευθερώνει την πολιτική από τα «δεσμά» των εθνικών ορίων, αλλά ταυτοχρόνως θα εγγυάται την ισόρροπη ανάπτυξη σε πλανητικό επίπεδο;

Η «ψηφιακή εποχή» είναι ήδη ορατή και άρχισε να κάνει την παρουσία της αισθητή σε διάφορους τομείς δραστηριοποίησης των κοινωνιών και ξαφνικά στην Ευρώπη το πολιτικό σύστημα γενικά και η Σοσιαλδημοκρατία ειδικά ανακαλύπτουν, ότι πρέπει να ασχοληθούν με την καινούργια πραγματικότητα, που δημιουργείται.

Μόνο που αυτή η «νέα πραγματικότητα» ακόμη δεν είναι διαχειρίσιμη πολιτικά στο πλαίσιο των κανόνων στο ισχύον σύστημα κοινωνικής οργάνωσης. Έχει πολύ ενδιαφέρον η επισήμανση, που έκανε η διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (IMF) Christine Lagarde σε συνέδριο, που οργάνωσε η Bank of England στο Λονδίνο. Συγκεκριμένα είπε, ότι τα επόμενα είκοσι (20) χρόνια εικονικά νομίσματα στο πλαίσιο της ψηφιακής τεχνολογίας θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τα σημερινά εθνικά νομίσματα, οπότε οι συναλλαγές θα είναι πραγματοποιήσιμες χωρίς τις Κεντρικές Τράπεζες.

Έχουν μελετήσει στο χώρο της πολιτικής και ιδιαιτέρως της σοσιαλδημοκρατικής της εκδοχής τις επιπτώσεις στην δραστηριότητα τόσο των κοινωνιών όσο και των πολιτών; Πως θα διαχειρισθούν τις εξελίξεις σε αυτό τον τομέα, ώστε να διασφαλισθεί μια ομαλή πορεία για την ανθρώπινη οντότητα; Από τις απαντήσεις εξαρτάται η ευημερία της κοινωνικής πλειοψηφίας.

Δεν είναι όμως μόνο αυτά. Οι εξελίξεις τρέχουν με πολύ μεγάλη ταχύτητα και σε πολλούς τομείς η γενικευμένη αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης θα αλλάξει τον τρόπο ζωής των πολιτών, ενώ θα οξύνει ήδη υπάρχοντα προβλήματα. Στο χώρο της εργασίας η υποκατάσταση του ανθρώπου από ρομπότ θα συμβάλλει στην αύξηση της ανεργίας και στην κατάρρευση του ασφαλιστικού συστήματος, διότι θα μειωθούν τα έσοδα από εισφορές εργαζομένων. Πως θα διαχειρισθεί αυτή την προοπτική η Σοσιαλδημοκρατία; Η απάντηση πρέπει να είναι συγκεκριμένη και βιώσιμη. Στο παρελθόν οικοδόμησε το κοινωνικό κράτος, το οποίο σήμερα καταρρέει. Η κοινωνική ασφάλιση ιδιωτικοποιείται με σταθερό βηματισμό.

Επίσης προωθείται με ταχείς ρυθμούς η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης στην παραγωγή αυτόνομων οχημάτων (χωρίς οδηγό). Ποιό είναι το μοντέλο διαχείρισης αυτών των νέων δεδομένων και πως διασφαλίζεται η ασφάλεια των πολιτών; Ακόμη τίθενται ερωτήματα με φιλοσοφικές και νομικές προεκτάσεις για την ευθύνη σε περίπτωση ατυχήματος.

Τελικά πρέπει επίσης να τεθεί εμφατικά, ότι στην γενικευμένη ψηφιακή πολιτική επικοινωνία και στον διάλογο χωρίς προσωπική παρουσία η εικόνα υποκαθιστά τους συμμετέχοντες και υποβαθμίζει το περιεχόμενο και την σημασία του λόγου σε σχέση με την εντύπωση, που προκαλεί η εικονική εκδοχή της πραγματικότητας. Ταυτοχρόνως η πολιτική λειτουργία πραγματοποιείται από τον ιδιωτικό χώρο του πολίτη.

Τι επιπτώσεις υπάρχουν στον πολίτη; Τι ρόλο παίζει η πραγματικότητα στην καθημερινότητα του ατόμου και τι περιθώρια έχει να διαμορφώσει αυτόνομη προσωπικότητα με κοινωνική συνείδηση και να λειτουργεί ως υποκείμενο και όχι ως ενεργούμενο ανάλογα με τις πληροφορίες, που του δίδονται, οι οποίες δεν μπορούν να γίνουν αντικείμενο ανάλυσης σε μικρό χρονικό διάστημα, ενώ δεν γνωρίζει, αν παρουσιάζουν όλες τις διαστάσεις της πραγματικότητας;

Παράλληλα το άτομο αποξενώνεται από τον κοινωνικό του περίγυρο, τον οποίο βιώνει κυρίως ως εικόνα ή καλύτερα σύμφωνα με την εντύπωση, που προκαλείται από τον τρόπο αυτοπαρουσίασης αυτών, με τους οποίους επικοινωνεί.

Αυτό ίσως τεκμηριώνει με τον καλύτερο τρόπο την διαπίστωση, ότι ο πολιτικός ριζοσπαστισμός «περνάει ακόμη και με λογική marketing». Μόνο που αυτό δεν συνάδει με την σοσιαλδημοκρατική παράδοση. Προς το παρόν βέβαια είναι ζητούμενο, πως αυτή η παράδοση θα εκσυγχρονισθεί, ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του μέλλοντος, σε βάθος 30ετίας και ακόμη περισσότερο.

Οι απαντήσεις επείγουν, αν ο σοσιαλδημοκρατικός χώρος επιθυμεί να απαλλαγεί από την ασφυξία, να προσεγγίσει το μέλλον με ελπίδα για την κοινωνική πλειοψηφία και να επανακτήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών.