Για να μην είναι η Δημοκρατία μόνο τρόπος λήψης αποφάσεων αλλά αξία καθεαυτή, όπως η Ελευθερία, η Αξιοπρέπεια, η Αλληλεγγύη κ.ά., απαιτείται να υπάρχει σωφροσύνη και μετριοπάθεια στην πολιτική διακυβέρνηση μιας χώρας.
Η σωφροσύνη προϋποθέτει κάθε πολιτική πράξη, η οποία έχει μικρές ή μεγάλες συνέπειες για τους πολίτες, να έχει μελετηθεί σε βάθος και να έχουν εκτιμηθεί οι πιθανές επιπτώσεις στην κοινωνική και οικονομική ζωή μιας χώρας. Πολύ περισσότερο, πρέπει να έχουν μελετηθεί οι σημαντικές αλλαγές που φιλοδοξούν να έχουν ευρύτερο μεταρρυθμιστικό χαρακτήρα και οι οποίες επιδρούν σημαντικότερα στον τρόπο ζωής χιλιάδων πολιτών.
Οι πειραματισμοί και η προχειρότητα στη λήψη των αποφάσεων χωρίς περίσκεψη και σεβασμό στους πολίτες, οι συνεχείς παλινωδίες και, τελικά, η μη εφαρμογή στην πράξη ή/και η αναίρεση σημαντικών αποφάσεων εμπεδώνουν στην κοινωνία ένα αίσθημα απαξίας για τους αποφασίζοντες, σ? όποιο επίπεδο και αν βρίσκονται.
Από την άλλη πλευρά, η αποφυγή λήψης αποφάσεων για μεταρρυθμίσεις και η μη αξιοποίηση των δυνατοτήτων οι οποίες παρουσιάζονται για αλλαγές που έχουν στόχο τη βελτίωση της ευημερίας των πολιτών, από το φόβο του πολιτικού κόστους και των αντιδράσεων των οργανωμένων συμφερόντων ή των οικονομικά ισχυρών παραγόντων της δημόσιας ζωής, αποτελούν επίσης έλλειψη σωφροσύνης από τους κυβερνώντες.
Προφανώς σε μια δημοκρατική κοινωνία η άσκηση πολιτικής είναι η «τέχνη του εφικτού», αλλά, για να κριθεί κάθε φορά τι είναι «εφικτό», απαιτείται επίσης σωφροσύνη, δηλαδή σημαντική προετοιμασία και εκτίμηση των συνεπειών πριν ληφθεί οποιαδήποτε απόφαση.
Παράλληλα, η μετριοπάθεια τόσο στην ουσία της οποιασδήποτε απόφασης όσο και στη διαδικασία εφαρμογής της απόφασης είναι μια δεύτερη αρετή από την πλευρά των κυβερνώντων. Η μετριοπάθεια στις αποφάσεις δεν σημαίνει μείωση του μεταρρυθμιστικού εύρους μιας απόφασης, αλλά ανίχνευση και εκτίμηση των δυνατοτήτων αποδοχής μιας σημαντικής αλλαγής, ακόμη και τακτικές υποχωρήσεις προκειμένου να αποφευχθούν μεγάλες κοινωνικές συγκρούσεις.
Είναι προφανώς προτιμότερη μια σταδιακή αλλά ασφαλής μεταρρύθμιση παρά μια ριζική αλλαγή εύκολα ανατρέψιμη και αναστρέψιμη, η οποία τελικά μπορεί να μην εφαρμοσθεί στην πράξη, και όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, δηλαδή όταν αλλάξει η κυβερνητική πλειοψηφία, να καταργηθεί και τυπικά.
Η σωφροσύνη και η μετριοπάθεια στις πολιτικές αποφάσεις αποδεικνύουν το σεβασμό στη Δημοκρατία, όπου βεβαίως οι αποφάσεις λαμβάνονται με πλειοψηφικό τρόπο, αλλά δεν καταπατώνται τα δικαιώματα της εκάστοτε μειοψηφίας σ? όλα στα στάδια της πολιτικής διαδικασίας. Αντίθετα, επιδιώκεται η μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση όλου του πολιτικού φάσματος.
Αν η μεταρρυθμιστική προσπάθεια που έχει ξεκινήσει το υπουργείο Παιδείας για την αναδιάρθρωση του χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης με το σχέδιο «Αθηνά» έχει τα παραπάνω χαρακτηριστικά, μπορεί να επιτύχει το στόχο της. Ο στόχος αυτός είναι σωστός και ευρύτερα αποδεκτός προκειμένου να εξορθολογιστεί η χωροταξική κατανομή και η εκπαιδευτική διάρθρωση των πανεπιστημιακών και τεχνολογικών τμημάτων των ΑΕΙ της χώρας μας, η επιδίωξή του όμως χωρίς σωφροσύνη και μετριοπάθεια μπορεί να προκαλέσει μεγάλες κοινωνικές αναστατώσεις, ευρύτερες από τις αναμενόμενες αντιδράσεις μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας. Με τον ίδιο τρόπο πρέπει να πραγματοποιηθεί η μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος στους επόμενους μήνες, αλλά και όλες οι άλλες μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η χώρα.
Γιατί δεν πρέπει να λησμονείται ότι όσο σωστοί κι αν είναι οι στόχοι μιας μεταρρύθμισης, δεν πρόκειται να εφαρμοστεί ποτέ αν δεν προετοιμαστεί και δεν πραγματοποιηθεί σωστά από την πολιτική εξουσία, δηλαδή με σωφροσύνη και μετριοπάθεια, πράγμα που δυστυχώς δεν φαίνεται να είναι ο κανόνας στη χώρα μας.