.
«Τον καιρό της μεγάλης στέγνιας,
.
– σαράντα χρόνια αναβροχιά
.
-ρημάχτηκε όλο το νησίπέθαινε
.
ο κόσμος και γεννιούνταν φίδια».
.
Γιώργος Σεφέρης,«Οι γάτες του Αη Νικόλα»
.
Δύο κείμενα. Το ένα ιστορικό. Το άλλο επίκαιρο. Γραμμένα σε διαφορετικές εποχές. Το ένα βιβλίο. Το άλλο άρθρο σε ηλεκτρονική εφημερίδα. Στοίχειωσαν την προσωρινά ανέμελη παρέα των διακοπών.Ο Σταύρος Ψυχάρης είχε γράψει, το 1975, «Τα παρασκήνια της αλλαγής». Περιγράφει τις τελευταίες ημέρες της χούντας. Δεν το είχα διαβάσει τότε. Κυκλοφόρησε πρόσφατα με «Το Βήμα» και άρχισα να το ξεφυλλίζω. Στο τέλος μένεις με πίκρα και οργή. Με ψυχρή γλαφυρότητα, ο συγγραφέας καταγράφει την εβδομάδα της ήττας του Ελληνισμού. Δεν κάνει κρίσεις, αλλά με τέχνη απαιτεί από τον αναγνώστη να απαντήσει στο ερώτημα γιατί συνέβησαν όλα αυτά τα ανατριχιαστικά. Πώς είναι δυνατόν η ανώτατη ηγεσία του τόπου να επιδεικνύει πρωτοφανή παιδικότητα στη σκέψη, άγνοια των στοιχειωδών κανόνων της στρατηγικής, οργάνωσης και πρόβλεψης. Στο τέλος, τα ποτάμια ανοησίας μετατράπηκαν σε πρωτοφανή τραγωδία.
.
Και ενώ ο αποβατικός στόλος ξεκινάει για την Κερύνεια, και ενώ οι αεροπορικές επιδρομές έχουν αρχίσει, ο θλιβερός Ιωαννίδης καμαρώνει για την επιτυχία της αποκαθήλωσης του Μακαρίου, συνοδεύοντας την ικανοποίησή του με σιωπή ως απάντηση στις εκκλήσεις από τους υπευθύνους της ΕΛΔΥΚ και της Εθνικής Φρουράς – που ο ίδιος είχε διορίσει. «Τι να κάνουμε;», ρωτούσαν οι στρατιωτικοί που είχαν φέρει εις πέρας το πραξικόπημα κατάλυσης της δημοκρατίας στο νησί, βλέποντας παράλυτοι τις πρώτες τουρκικές βόμβες να πέφτουν.
.
Ηταν το αποτέλεσμα μιας σειράς από πράξεις με έναν κοινό παρονομαστή: τα σταθερά «πιστεύω» της παρανοϊκής χούντας είχαν διαμορφωθεί όχι με βάση την ορθολογική ανάλυση, αλλά με τις βασικές αρχές της θεωρίας της συνωμοσίας. «Οι Αμερικανοί δεν θέλουν τον Μακάριο. Μας εγγυώνται τη μη επέμβαση της τουρκικής χούντας. Η Ενωση το μόνο που χρειάζεται είναι την εξόντωση του Μακαρίου» – ιδού μερικές από τις σταθερές που είχαν διαμορφωθεί πολύ πριν από τον Ιωαννίδη σε κύκλους ηγετικούς εδώ και σε αγωνιστές εκεί.
.
Το άλλο κείμενο για το οποίο έκανα λόγο στην αρχή είναι πρόσφατο, ανήκει στη δημοσιογράφο Χριστίνα Πουλίδου και αναφέρεται στα πλεονεκτήματα που αποκτά η Κύπρος από την ΑΟΖ, που μπορεί να χρησιμεύσει ως ατού για μελλοντικές διαπραγματεύσεις. «Οι φούσκες στα μυαλά» (ο τίτλος του άρθρου) παρουσιάζονται η μια μετά την άλλη. Πίσω από κάθε «φούσκα», με την απλή λογική, βρίσκεται η ψυχρή πραγματικότητα: «Η Ρωσία υπερασπιζόμενη τα δικά της συμφέροντα στην Κύπρο, δεν θα επιτρέψει να…», «Η Τουρκία εισάγει το 95% των ενεργειακών της αναγκών από τη Ρωσία ή το Ιράν…». Και λοιπόν; Ε, λοιπόν, «η Τουρκία καταβάλλει 2 δισ. δολάρια τον μήνα για τις ενεργειακές της ανάγκες σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο στη Ρωσία».Πέντε μύθους παρουσιάζει η δημοσιογράφος, πέντε πέπλα που πέφτουν για να αποδειχθεί η Σαλώμη γυμνή και απωθητική. «Η ισορροπία θέλει τέχνη – αλλιώς το χάσμα από την ευλογία έως την κατάρα είναι ανοιχτό», καταλήγει το κείμενό της.
.
Κοινός παρονομαστής των δύο παραπάνω κειμένων είναι η επισήμανση της τύφλωσης μπροστά στην επερχόμενη κρίση. Η αδυναμία ορθολογικής ανάλυσης που οδηγεί σε λάθος αποφάσεις και σε δραματικές ήττες, προφανώς δεν είναι αποκλειστικότητα μιας εποχής.
.
Υποψιάζομαι ότι η αναμενόμενη νέα διεθνής παρέμβαση για λύση του Κυπριακού είναι ορατή στον ορίζοντα. Και φοβάμαι ότι θα είναι η τελευταία. Και οι επιλογές είναι δύο. Μια μορφή πολιτικής Ενωσης στο πλαίσιο της ΕΕ ή διχοτόμηση.
.
Θέλω να ελπίζω ότι η πρόσφατη οικονομική τραγωδία σε Ελλάδα και Κύπρο, και η για ακόμη μια φορά κατάρριψη των ελπίδων για στήριξη από δυνάμεις που δεν υπάρχουν, θα αφυπνίσουν τις δυνάμεις του ορθού λόγου να μιλήσουν επιτέλους δυνατά και να πείσουν την κοινή γνώμη ότι η πραγματικότητα είναι δύσκολη, αλλά η τύφλωση είναι καταστροφική. Το δόγμα: όποιος ασχολείται με το Κυπριακό στην Ελλάδα καίει τα δάχτυλά του, δεν μπορεί να ισχύσει στη σημερινή πραγματικότητα.
.
Γιατί τα φίδια είναι πάλι εδώ. Ετοιμα να υψώσουν τα λάβαρα του πατριωτισμού τους και να φορτώσουν την προδοσία όχι σε εκείνους που την προετοίμασαν συστηματικά και τη διέπραξαν, αλλά σε αυτούς οι οποίοι κλήθηκαν να μαζέψουν τα ερείπια που άφησαν οι ομοϊδεάτες τους το 1974.
.