Το να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας για τα αποτρόπαια που συνέβησαν στις Βρυξέλλες είναι η μια πλευρά του νομίσματος που η Ιστορία μας έχει βάλλει στη χούφτα μας σήμερα.Η άλλη όψη συνιστά ψύχραιμη εκτίμηση του τι πρέπει να γίνει και σε τι ο καθένας μπορεί να βοηθήσει.

Κάθε μέρα γίνεται σαφέστερο ότι η παγκόσμια κοινωνία έχει μπει σε μια ενδιάμεση περίοδο ανάμεσα στην προοπτική καθολικού εξανθρωπισμού της και αντίστασης των μυθευμάτων του προνεωτερικού σκοταδισμού. Η ευρωπαϊκή Δύση πέρασε τη φάση αυτή την εποχή της Μεταρρύθμισης. Μόνο που τότε οι μεταρρυθμιστές ήταν οι επιτιθέμενοι και μαγεμένος κόσμος του χριστιανικού φανατισμού ήταν ο αμυνόμενος. Σήμερα επιτιθέμενος είναι ο σκοταδισμός του παρανοϊκού κομματιού του Ισλάμ. Και αυτό είναι σαφές πια ότι γίνεται σε πλανητική κλίμακα. Γιατί σε πλανητική κλίμακα διαμορφώνεται η μοίρα μας έστω κι αν εμείς νομίζουμε ότι κάστρο μας είναι το μικρό σπιτικό μας.

Ποια είναι λοιπόν η ατομική ευθύνη μας μπροστά σε αυτές τις κοσμογονικές εξελίξεις; Στο ερώτημα μπορώ να απαντήσω μόνο για τον εαυτό μου: Βαθύτερη και τολμηρότερη στράτευση στον ορθολογισμό του κλασσικού πλέον ευρωπαϊκού ανθρωπισμού. Σαν απλός στρατιώτης σε ένα τέτοιο μέτωπο περιμένω ν΄ακούσω ηγετικές φωνές να μου πούνε τι ακριβώς μπορώ να κάνω. 

Είναι πια εξαιρετικά συμβατικό να πούμε πώς είμαστε όλοι Βρυξελλιώτες. Δεν αρκεί. Μοιάζει με αδιάφορο σφύριγμα καθώς περνάει κανείς κάποιον τόπο μαρτυρίου.