Η ιστορία του Σίσυφου σε ένα εξαιρετικό δίλεπτο animation του Marcell Jankovics (1974) και, με την αφορμή αυτή, μια αναδρομή στον μύθο και την ερμηνεία του — από τον Απολλόδωρο στον Αλμπέρ Καμύ και από τον Τισιανό στους Pink Floyd.

—του Γιώργου Τσακνιά—

Ο μύθος του Σίσυφου, του βασιλιά της Εφύρας (Κορίνθου), που μαρτύρησε τον Δία ότι συνευρέθηκε με την Αίγινα (λες και ήταν η πρώτη ή η τελευταία) και μετά ξεγέλασε (ο Σίσυφος, όχι ο Δίας) δυο φορές τον Άδη, είναι γνωστός: καταδικάστηκε να κυλάει ες αεί μια βαριά πέτρα για να την τοποθετήσει στην κορφή ενός λόφου — η πέτρα ωστόσο κάθε φορά κατρυκυλάει και φτου κι απ’ την αρχή. Ιδού το σχετικό απόσπασμα από τη Βιβλιοθήκη του Απολλόδωρου (που πλέον δεν θεωρείται έργο του Απολλόδωρου):

Α, 9, 3 …κολ?ζεται δ? Σ?συφος ?ν ?ιδου π?τρον τα?ς χερσ? κα? τ? κεφαλ? κυλ?ων, κα? το?τον ?περβ?λλειν θ?λων? ο?τος δ? ?θο?μενος ?π? α?το? ?θε?ται π?λιν ε?ς το?π?σω. τ?νει δ? τα?την τ?ν δ?κην δι? τ?ν ?σωπο? θυγατ?ρα Α?γιναν? ?ρπ?σαντα γ?ρ α?τ?ν κρ?φα Δ?α ?σωπ? μην?σαι ζητο?ντι λ?γεται.

Πρόκειται για την πρώτη καταγραφή του μύθου (2ος αιώνας π.Χ.), παρόλο που αναφορά στον Σίσυφο υπάρχει και στον Όμηρο, που χαρακτηρίζει τον βασιλιά της Εφύρας ως τον πιο πανούργο των ανθρώπων:

Ιλιάδα Ζ΄ 153-155 …?στι πόλις ?φύρη μυχ? ?ργεος ?πποβότοιο,
?νθα δ? Σίσυφος ?σκεν, ? κέρδιστος γένετ? ?νδρ?ν,
Σίσυφος Α?ολίδης? ? δ? ?ρα Γλα?κον τέκεθ? υ?όν…

Οι ερμηνείες του μύθου είναι πολλές, ποικίλες και ενδιαφέρουσες. Η αέναη επανάληψη της πράξης έχει θεωρηθεί αλληγορία για την ανατολή και τη δύση του ήλιου, για τον κυματισμό της θάλασσας κ.ά. Εφαρμόζοντας την υπόθεση της τριμερούς λειτουργίας του Georges Dumezil, ο J. Nigro Sansonese διατύπωσε τη θεωρία ότι το όνομα του Σίσυφου είναι ηχοποίητο και παραπέμπει σε τεχνικές των πρωτοϊνδοευρωπαϊκών λαών για τον έλεγχο της αναπνοής.

Στο δοκίμιό του Ο μύθος του Σίσυφου (1942), ο Αλμπέρ Καμύ ερμηνεύει τη μοίρα του βασιλιά της Εφύρας ως μεταφορά για το παράδοξο της ανθρώπινης κατάστασης, την αντίφαση ανάμεσα στον εγγενή παραλογισμό της ματαιότητας και το ανθρώπινο μεγαλείο. Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει ο Καμύ συγγενεύει με την καβαφική Ιθάκη: «Ο ίδιος ο αγώνας προς την κορυφή φτάνει για να γεμίσει μια ανθρώπινη καρδιά. Πρέπει να φανταστούμε τον Σίσυφο ευτυχισμένο»…

Διαβάστε τη συνέχεια στο dim/art