Τέλη του 2016 σε ένα ιταλικό εστιατόριο στο κέντρο. Φίλος οικονομολόγος που εκτιμώ πολύ, μιλάει με αυτές τις λέξεις που έχουν γίνει πια οικείες στη γλώσσα μας: Θα κλείσει η αξιολόγηση, θα δώσει το πράσινο φως η τρόικα στον Ντράγκι, θα ανοίξει το QE, θα πέσει χρήμα με την ποσοτική χαλάρωση, θα έχουμε ανάπτυξη 2,7 το 2017. Πού είναι αυτή η ανάπτυξη και εγώ δεν τη βλέπω; Μα το λέει το ΔΝΤ. Λέει το ΔΝΤ ότι θα έχουμε ανάπτυξη, έτσι κι αλλιώς; Πώς λέγεται όταν με την επανάληψη ίδιων πράξεων περιμένεις διαφορετικά αποτελέσματα; Παράνοια.
4-5 μήνες αργότερα, συζητάμε γιατί δεν κλείνει η δεύτερη αξιολόγηση. Που και να κλείσει, την άλλη μέρα πρέπει να αρχίσει η τρίτη. Μάλλον κοροϊδευόμαστε μεταξύ μας. Συζητάμε με όρους προηγούμενων χρόνων, δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι έχουμε αλλάξει φάση. Το αίτημα «κλείστε την αξιολόγηση», όσο κι αν εκφράζει πραγματική αγωνία, είναι η μισή αλήθεια.
Η Ελλάδα σέρνεται. Έχει χάσει ήδη μια δεκαετία επειδή το πολιτικό σύστημα αρνείται να αλλάξει τις παρωχημένες δομές. Την άρνηση αυτή ονομάζει «διαπραγμάτευση». Ψηφίζει τα μνημόνια για να πάρει τις δόσεις και καθυστερεί στην εφαρμογή τους μέχρι να τα ακυρώσει. Με αποτέλεσμα τον εγκλωβισμό στο φαύλο κύκλο της ύφεσης.
Τα μετριοπαθέστερα κόμματα που έκαναν απλώς καθυστερήσεις και προσπαθούσαν να διασώσουν όσα μπορούσαν από το χρεοκοπημένο σύστημα, τα αντικατέστησαν οι καινούργιες, πιο επιθετικές ομάδες της οπισθοφυλακής. Το βαθύ γαλάζιο μεταλλάχτηκε σε Ανέλ, το βαθύ πράσινο σε Σύριζα. Οι πιο σκληροί πυρήνες του κρατισμού δεν καθυστερούν απλώς την εφαρμογή των μνημονίων, όπως έκαναν οι προκάτοχοί τους, ακυρώνουν και τις λίγες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες που έγιναν το 2010-2014. Με αποτέλεσμα την επιστροφή στην ύφεση το 2015 και το 2016. Σήμερα το εθνικό προϊόν είναι μικρότερο από το 2014. Η χώρα ξανακύλησε. Η χαμένη δεκαετία για τη χώρα είναι κερδισμένη δεκαετία για τον κρατισμό.
Η εξαπάτηση εξακολουθεί να κυριαρχεί γιατί η επιδείνωση γίνεται σταδιακά. Μετά από 8 χρόνια έφτασαν οι αποδοχές στα 400 ευρώ. Τους πρώτους μήνες του 2017 το 91,8% των νέων θέσεων είναι μερικής απασχόλησης. Τώρα οι ελεύθεροι επαγγελματίες αποσύρονται μαζικά από την επίσημη οικονομία. Κόβεται η προσωπική διαφορά για τους συνταξιούχους, άρχισαν να μειώνονται και οι χαμηλές συντάξεις. Τώρα χάνουν όλοι, εκτός από ένα στενό πυρήνα κομματικών στελεχών, αλλά το καταλαβαίνουν σιγά-σιγά και με καθυστέρηση.
Ο δημόσιος λόγος εξακολουθεί να είναι πάντα παραπειστικός. Λένε, καθυστερεί η κυβέρνηση γιατί δεν μπορεί να πάρει μέτρα. Συμβαίνει το αντίθετο, η καθυστέρηση δημιουργεί ανάγκη για νέα μέτρα. Δημιουργεί ύφεση, έλλειμμα, άρα μέτρα. Η κυβέρνηση κάνει αυτό για το οποίο εξελέγη. Αντιστέκεται. Τώρα όμως ξέρουμε, η αντίσταση σημαίνει περαιτέρω επιδείνωση. Δεν πληρώνουμε τα μνημόνια, πληρώνουμε την κυβερνητική πολιτική. Όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, η οικονομική κρίση με τη στενή έννοια τελείωσε τον Δεκέμβριο του 2014. Η χώρα δεν ήταν πια σε ύφεση, δεν είχε ελλείμματα. Γιατί λοιπόν τα δύο προηγούμενα χρόνια παίρναμε μέτρα; Γιατί είμαστε σε ύφεση. Είμαστε σε ύφεση γιατί αυτό ψηφίσαμε, την επιστροφή στην Ελλάδα του 2009. Αυτή που χρεοκόπησε.
Η παλιά Ελλάδα είναι εδώ. Καταργεί το πλαφόν στις αμοιβές των ΔΕΚΟ, διορίζει συμβασιούχους εκτός ΑΣΕΠ, μοιράζει αναδρομικά των 200 χιλιάδων και εφάπαξ των 260 χιλιάδων. Οι δημόσιες επιχειρήσεις βυθίζονται πάλι στα ελλείμματα, η ΔΕΗ χρεοκοπεί. Τι κάνει η κυβέρνηση για τα κόκκινα δάνεια; Ιδρύει μια Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους. Ιδρύει δηλαδή μια νέα δομή, κι άλλο κράτος, γραφεία, μετακλητούς, γραμματείς, οδηγούς, σωματοφύλακες. Εδώ ήρθαμε.
Η καθυστέρηση δεν είναι σύμπτωμα της κυβερνητικής πολιτικής. Η καθυστέρηση είναι η κυβερνητική πολιτική. Μιλάμε ακόμα όπως μιλούσαμε το 2011, το 2012, το 2013. Τότε που πιστεύαμε ότι πραγματικά το πολιτικό σύστημα έστω και εκόν άκον, έστω και με καθυστέρηση, συμμορφώνεται με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Η αξιολόγηση πια δεν έχει το ίδιο νόημα, σημαίνει απλώς την υπερφορολόγηση ώστε να καλυφθούν τα έξοδα του ολοένα και πιο ακριβού κράτους. Ο πιο σκληρός πυρήνας του πολιτικού συστήματος προτιμάει να καταρρεύσει η χώρα παρά να εφαρμοστεί η παραμικρή μεταρρύθμιση. Γιατί κανείς δεν ρωτάει ποια είναι τα 2/3 των υποχρεώσεών μας που δήλωσε ο Τσακαλώτος ότι δεν έχουμε εκπληρώσει; Γιατί εκεί βρίσκεται όλο το μυστικό.
Η συναίνεση στην καθυστέρηση δεν περιορίζεται στους κόλπους της κυβέρνησης. Συναινετικοί και υπεύθυνοι, οπωσδήποτε, πολιτικοί από την αντιπολίτευση καλούν κάθε μέρα σε εθνική ομοψυχία. «Μήπως και ο Κυριάκος δεν θα έφερνε μέτρα; Και η ΝΔ δεν θα ψήφιζε μνημόνια; Καλύτερα να τα ψηφίσει ο Τσίπρας για να μη βγάζει τον κόσμο έξω στους δρόμους». Να λες θα ψηφίσω όλα τα μνημόνια είναι το ίδιο παραπειστικό με το θα σκίσω τα μνημόνια που έλεγαν τα προηγούμενα χρόνια οι δημαγωγοί. Τι ειρωνεία, αυτοί που έλεγαν «δεν είμαστε ίδιοι», τώρα λένε, όλοι τα ίδια κάνουμε, όλοι μνημόνια ψηφίζουμε, μέτρα εφαρμόζουμε.
Και πράγματι, για μεγάλο μέρος του πολιτικού συστήματος, το οποίο βρίσκεται οριζόντια σε όλα τα κόμματα, η προτεραιότητα ήταν ίδια: Να διασώσουν το ίδιο, αντιπαραγωγικό σύστημα έστω και σε χαμηλότερο επίπεδο. Έστω και φτωχότερο. Αρνούνταν τη συναίνεση στις μεταρρυθμίσεις και τη ζητάνε τώρα στους φόρους. Θα συνεχίζουν έτσι μέχρι να μη μείνει ούτε ένα ευρώ καταθέσεων των πολιτών στις τράπεζες, μέχρι να αποποιούνται όλοι την κληρονομιά ακινήτων γιατί δεν μπορούν να πληρώσουν τον ΕΝΦΙΑ, μέχρι να διαλυθεί τελείως ο ιδιωτικός τομέας.
Το καταφέρνουν γιατί ο κυρίαρχος λόγος που εκπέμπεται από παντού μιλάει συνεχώς παραπλανητικά για δόσεις, ποσοτικές χαλαρώσεις, χρέη, τόκους, μάχες με τους ξένους. Και δεν ξέρουμε ότι για την ανεργία φταίει που δεν δημιουργούνται οι 75.000 θέσεις εργασίας στο Ελληνικό, γιατί το κομματικό σύστημα προκειμένου να διατηρήσει την περιουσία του είναι ικανό να βρει δάση και αρχαία στο αεροδρόμιο. Δεν ξέρουμε ότι για τους φόρους είναι αιτία τα 100δες εκατομμύρια ζημιών της Ζάχαρης, της Λάρκο, του Μετρό που απεργεί για να μη γίνουν μαγαζάκια στους σταθμούς, «προάγγελοι ιδιωτικοποίησης». Δεν ξέρουμε ότι οι χιλιάδες προσλήψεις των κομματικών στρατών ξανά στο Δημόσιο είναι υπεύθυνες για τα λουκέτα των μαγαζιών.
Η «καθυστέρηση» στην αξιολόγηση έχει ήδη οδηγήσει την Ελλάδα σε ύφεση, η μοναδική χώρα της Ευρώπης. Η συνεχής φθορά του οικονομικού ιστού, που δεν αντέχει μια δεκαετία ύφεσης, συντομεύει την απόσταση προς την κατάρρευση. Σε λίγο δεν θα έχει και πολλή σημασία το «θέατρο των μνημονίων» που παίζεται τόσα χρόνια. Η Ελλάδα θα έχει κατέβει κατηγορία