Η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας το τελευταίο διάστημα εμφανίζεται ιδιαίτερα δραστήρια. Η εκλογή Μποζκίρ στην προεδρία της ΓΣ του ΟΗΕ με 178 ψήφους είναι ενδεικτική αυτής της δραστηριότητας και απόδειξη των ικανοτήτων του πρέσβη της στη Νεα Υόρκη Φ. Σινιρλίογλου. Ο Μ. Τσαβούσογλου ηγείται μιας προσπάθειας με στόχο να φέρει την τουρκική εξωτερική πολιτική στο ρόλο μιας ηγετικής, «ρυθμιστικής» δύναμης με επιρροές στην Μ. Ανατολή, την Α. Μεσόγειο, την Κ. Ασία και βέβαια στην Ευρώπη.
Η περίοδος της διακυβέρνησης του Κόμματος Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης (ΚΑΔ) από το 2002, χωρίζεται σε τρία στάδια: Την «πρώιμη» που έδινε κύρια προτεραιότητα στην ενταξιακή πορεία, με έναρξη το 2005. Με την προώθηση σημαντικών μεταρρυθμιστικών πακέτων και με αποτελεσματική συνεργασία ανάμεσα στον Τ. Ερτογάν και τον Α. Γκιουλ. Τη δεύτερη περίοδο, με στροφή στη Μ. Ανατολή με πρωθυπουργό τον καθηγητή Α. Νταβούτογλου ως απάντηση στο μπλοκάρισμα της ενταξιακής της πορείας από Βερολίνο και Παρίσι και με δέλεαρ την «Αραβική Άνοιξη». Και τρίτο στάδιο, στην περίοδο της κυριαρχίας Τσαβούσογλου με στόχο μια τουρκική εξωτερική πολιτική σε ρόλο «ρυθμιστικής» δύναμης με επιρροές στην περιοχή. Ο σημερινός τούρκος υπεξ Μ. Τσαβούσογλου με μακρά θητεία στη θέση αυτή, αναδεικνύεται ως ο πιο επιτυχημένος τούρκος υπεξ στα χρόνια μετά τον ψυχρό πόλεμο.
Η πανδημία προσέφερε μια ευκαιρία και ο Μ. Τσαβούσογλου την αξιοποίησε με αποστολή υλικού για την αντιμετώπιση της πανδημίας σε πάνω από εκατό χώρες. Ειδική διαβούλευση με Τραμπ, Λονδίνο, Ιταλία, Ισραήλ, χώρες της Αφρικής κλπ. Βέβαια η επιχείρηση αφορούσε και την ανάδειξη της εικόνας της Τουρκίας ως ισχυρού παίκτη στο χώρο της διεθνούς ανθρωπιστικής βοήθειας.
Το πεδίο της πραγματικής εξωτερικής πολιτικής παραμένει υπό εξέλιξη:
Α. Οι σχέσεις με την ΕΕ εξακολουθεί να μην έχουν σπονδυλική στήλη. Η συμφωνία του 2005 για την έναρξη ενταξιακών συνομιλιών ανοικτού τέλους δεν έχει μέλλον. Η Άγκυρα, ενώ κατά περιόδους την υπενθυμίζει, στην πράξη συμφωνεί με τη διαμόρφωση ενός νέου τρόπου «Προωθημένης Συνεργασίας». Όσο όμως αυτή δεν αποκτά περιεχόμενο, δεν τοποθετείται επίσημα υπέρ της αναθεώρησής της γνωρίζοντας ότι δεν υφίσταται θεσμικός μηχανισμός εξοβελισμού της απόφασης του 2005. Μια «Προωθημένη Συνεργασία» ταυτίζεται κυρίως με την ανανέωση της Τελωνειακής Ένωσης, την εξέλιξη της συμφωνίας για το μεταναστευτικό και λιγότερο με συμφωνία για κατάργηση της βίζας. Με διατήρηση στην πίσω πλευρά του κάδρου, κυρίως για λόγους γοήτρου, εκείνης του 2005.
Β. Στην Α. Μεσόγειο η Άγκυρα έχει θέσει ως στόχο την ακύρωση των σχεδίων που φέρουν το όνομα «τριμερείς» ή «τετραμερείς» (Κύπρος, Ελλάδα, Ισραήλ, ή και Αίγυπτος), συν το εικονικό παράγωγό του, το σχέδιο Eastmed. Ήδη ο στόχος αυτός έχει έμπρακτα υλοποιηθεί με την αποστολή τουρκικών ερευνητικών και πολεμικών πλοίων, καθώς και με την αποχώρηση όλων των άλλων που διέθεταν οι εταιρείες εξόρυξης. Η ανίσχυρη Κύπρος και το άλυτο κυπριακό συνιστούν τον αδύναμο κρίκο κάθε τέτοιας συνέργειας. Το επόμενο βήμα το έκανε δημοσίως γνωστό ο Μ. Τσαβούσογλου: «Το Ισραήλ αν θέλει να κάνει μία συμφωνία, όπως αυτή που υπογράψαμε με τη Λιβύη, θα πρέπει να ακυρώσει τη συμφωνία με την ελληνο-κυπριακή πλευρά» (19/6). Μια πρόταση που μάλλον δεν θα αποδεχθεί στο σύνολό της η ισραηλική ηγεσία-τουλάχιστον όσο κυβερνά ο πολυπράγμων Νετανιάχου. Δυστυχώς, οι φαντασιώσεις της Λευκωσίας έφεραν τα πράγματα στο σημείο που οριοθέτησε ο Τσαβούσογλου- «χωρίς την Τουρκία, καμία φόρμουλα δεν μπορεί να εφαρμοστεί».
Γ. Μέση Ανατολή: η πιο δύσκολη πλευρά της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Μηδενικές σχέσεις με Αίγυπτο, ελάχιστες με Ισραήλ, εξαιρετικές με Παλαιστινιακή Αρχή. Διπλωματία, ωστόσο, χωρίς διπλωμάτες δεν οδηγεί πουθενά γι? αυτό και έχουν αρχίσει επαφές ανάμεσα στην Τουρκία και το Ισραήλ για να σπάσει ο πάγος. Ο Επιτετραμένος του Ισραήλ στην Τουρκία Ρ. Γκιλάντ δήλωσε στις 19/5 ότι «η παρούσα διπλωματία των μεγαφώνων δεν χρειάζεται να είναι έτσι. Να φέρουμε τις σχέσεις μας σε ενα κανονικό επίπεδο. Δεν χρειάζεται να συμφωνούμε σε όλα».
Δ. Ο Τ. Ερτογάν υλοποιεί μεγάλα έργα, όπως αεροδρόμια, τρένα, φράγματα, μαρίνες, πυρηνικός σταθμός ή άλλα που είναι υπό επεξεργασία, όπως η δημιουργία δεύτερου καναλιού δυτικά του Βοσπόρου. Υποστηρίζει ότι «με τα κεφάλαιά μας να εκμεταλλευτούμε τις ευκαιρίες που θα έρθουν τώρα μπροστά μας. Είμαστε κοντά όσο ποτέ στον στόχο μας να φέρουμε την Τουρκία στις 10 μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου».
Παρά το γεγονός ότι ο Υπουργός Οικονομικών Β. Αλμπαϊράκ μιλά για ρυθμούς ανάπτυξης στο 4.5% για το πρώτο τετράμηνο του 2020, ο στόχος Ερτογάν δύσκολα επιτυγχάνεται. Αυτό, ωστόσο, έστω και ως μη εφικτός στόχος, κινητοποιεί την κοινή γνώμη πάνω σε μιαν κατεύθυνση, μια πρακτική στην οποία ο Τ. Ερτογάν οφείλει (μερικώς) την απήχησή του στις λαϊκές μάζες. Και αν δεν πετύχει, για πολλούς τούρκους φτάνει που το επεδίωξε και φτάνει που ο Κιλιντζάρογλου δεν μπορεί να κάνει τα ίδια...
Ε. Η Τουρκία στο χώρο της εξωτερικής πολιτικής κάνει χειρισμούς, μπορεί και ελίσσεται-λ.χ σχέσεις με Μόσχα ή και Ισραήλ. Αυτά είναι μια πρόκληση για τη Λευκωσία να σκεφτεί, και όχι να κλειστεί στο καβούκι της. Το παράδειγμα στο Κραν Μοντάνα λέει πολλά-η Τουρκία για πρωτη φορά αποδέχθηκε κατάργηση των εγγυήσεων του 1960. Υπό προϋποθέσεις, και με επίκεντρο την ΕΕ, μπορούμε να επιδιώξουμε λύσεις αμοιβαίου οφέλους- έγινε το 1995 και το 1999. Δεν έγινε το 2004. Ούτε το 2017- το βάλαμε στα πόδια...