Προεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ βάσισε τη σκόπιμη, ή έστω αφελή, εξαπάτηση των ψηφοφόρων του σε ένα διπλό πολιτικό αίτημα: την κατάργηση των Μνημονίων και την αλλαγή της Ευρώπης. Ξημερώματα Παρασκευής (14/8/2015), ο ΣΥΡΙΖΑ έφερε προς ψήφιση στη Βουλή το «Μνημόνιο 3», ενώ ήδη ήταν φανερό πως, μέσα σε έξι μήνες, η Ευρώπη άλλαξε τον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ. Το παλιό αντιμνημονιακό κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς οδεύει ταχύτατα σε «εμφύλια» διάσπαση και η κυβέρνηση μειοψηφίας των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ εξαντλεί πλέον τον πολιτικό της χρόνο με τακτικισμούς εσωτερικής κατανάλωσης (βλ. πρόταση για «ψήφο εμπιστοσύνης»). Η θλιβερή μεταμεσονύκτια εικόνα του Κοινοβουλίου, κατά τη διαδικασία ψήφισης του νέου Μνημονίου, συμπύκνωσε με τον πιο παραστατικό τρόπο την εικόνα του ιδεολογικού και πολιτικού αδιεξόδου του ΣΥΡΙΖΑ.

Η ομολογία των λανθασμένων επιλογών ήλθε —διά στόματος του κ. Δραγασάκη— να επικυρώσει τη στρατηγική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ : «Πιστεύαμε πως αν απειλούσαμε με έξοδο, οι Ευρωπαίοι θα τρόμαζαν. Αποδείχθηκε λάθος εκτίμηση. Προς έκπληξή μας ο κ. Σόιμπλε πρότεινε, αν θέλαμε να βγούμε από το ευρώ, να μας βοηθήσει κιόλας». Δεν χρειάζεται να κρίνουμε το ειδικό βάρος μιας τέτοιας δήλωσης, ιδίως όταν προέρχεται από ηγετικό και έμπειρο στέλεχος της κυβέρνησης, που παρακολούθησε από κοντά την πορεία των διαπραγματεύσεων. Από τη δήλωση πάντως συνάγεται ότι η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ όντως πίστευε στην «απειλή της εξόδου» με στόχο να τρομάξουν οι «Ευρωπαίοι», αλλά εξεπλάγη όταν ο κ. Σόιμπλε είχε ήδη φροντίσει να διευκολύνει την έξοδο της χώρας από το ευρώ. Ο συνδυασμός μιας ερασιτεχνικής «θεωρίας παιγνίων» με τις μεγαλοϊδεατικές φαντασιώσεις του ΣΥΡΙΖΑ για το «αριστερό ντόμινο» της Ευρώπης οδήγησε στα γνωστά αποτελέσματα. Η κοινωνία θα πληρώσει ακριβά το λογαριασμό αυτής της δυσάρεστης «έκπληξης». Και η ριζοσπαστική αριστερά θα πληρώσει ακριβά το τίμημα αυτής της αυταπάτης.

Η δήλωση όμως του (φερόμενου ως «ρεαλιστή») κ. Δραγασάκη έχει μια επιπλέον σημασία, καθώς τώρα καλλιεργείται συστηματικά η επόμενη αυταπάτη: ότι δήθεν, δηλαδή, ο ΣΥΡΙΖΑ —απαλλαγμένος από τα βαρίδια των «νεομπολσεβίκων της δραχμής»— θα εξελιχτεί σε μεγάλο κόμμα της ελληνικής ευρωπαϊκής αριστεράς ή —γιατί όχι ;— ακόμη και σε κυβερνητικό κόμμα μιας αριστερής σοσιαλδημοκρατίας. Η αισιόδοξη αυτή προοπτική υποβαθμίζει ορισμένα κεντρικά χαρακτηριστικά του ΣΥΡΙΖΑ, έτσι όπως αναδεικνύονται από την παρούσα συγκυρία. Η πιθανή (και ενδεχομένως επιθυμητή) μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι το προϊόν μιας ώριμης προσαρμογής στην πολιτική πραγματικότητα αλλά μια νέα στρατηγική «εφόδου στην εξουσία». Ο ΣΥΡΙΖΑ, έστω και αργά, έστω και καθυστερημένα, δεν ανακάλυψε τον περίφημο «ιστορικό συμβιβασμό», αλλά τον καινούργιο λαϊκιστικό ελιγμό, που του επιτρέπει να αναβαπτισθεί σε νέες κάλπες, προκειμένου να μετατρέψει τον διπολικό διχασμό σε μονοπολική ηγεμονία. Τα υλικά και τα εργαλεία αυτής της στροφής είναι ήδη γνωστά και φθαρμένα: το «ηθικό πλεονέκτημα» της νέας διακυβέρνησης, η καταγγελία του Μνημονίου που υπέγραψε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, η υπόσχεση της σύγκρουσης με τα «μεγάλα συμφέροντα», η συνεχής απαξίωση του παλαιού κομματικού συστήματος.

Αν εξετάσει κανείς αναλυτικά όλα αυτά τα στοιχεία, θα διαπιστώσει πως ήδη βρισκόμαστε μπροστά στο πείραμα μιας μεταπολιτικής μετάλλαξης και όχι μπροστά στη συνειδητοποίηση μιας πολιτικής μετεξέλιξης. Για άλλη μια φορά, ο ΣΥΡΙΖΑ ακολουθεί τη χρυσή συνταγή της μετέωρης επιτυχίας του: «όλα για την εξουσία». Αυτή η συνταγή όμως θα συνιστά μάλλον και την απαρχή της αντίστροφης μέτρησης για την ηγεμονία του. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να γίνει κάτι που δεν είναι, ακριβώς επειδή οι εκπλήξεις και οι αυταπάτες ακύρωσαν την ταυτότητά του. Δεν είναι πια το αντιμνημονιακό κόμμα που γνωρίσαμε αλλά ούτε και το μνημονιακό κόμμα που θα εφαρμόσει αυτά που υπέγραψε. Δεν ανταποκρίθηκε στο προηγούμενο πρόγραμμά του αλλά ούτε έχει φτιάξει ακόμη το νέο του πρόγραμμα. Δεν μπορεί να κυβερνήσει αλλά ούτε και θέλει να εγκαταλείψει την εξουσία. Δεν θέλει τη συναίνεση αλλά ούτε μπορεί να δημιουργήσει νέες συμμαχίες. Ο «ρεαλισμός» του τρέφεται ακόμη από τις αυταπάτες του, για ένα νέο Μνημόνιο με δήθεν «ανθρώπινο πρόσωπο».

Αργά ή γρήγορα, ο ραγισμένος καθρέφτης της επικείμενης διάσπασης θα δείξει πως ο θολός αντικατοπτρισμός του ΣΥΡΙΖΑ θα οδηγήσει πιθανώς σε νέες εκπλήξεις: στην απαξίωση της ίδιας της πολιτικής, με ευκαιριακά «εκλογικά μέτωπα της δραχμής» αλλά και με αναλώσιμες κυβερνήσεις που, «με κορμό την Αριστερά», θα στηρίζονται στα σκονισμένα μπάζα της Κουμουνδούρου.

Δημοσιεύτηκε στο DimART