Λίγοι έχουν συνειδητοποιήσει την σημασία της ενεργειακής μετάβασης. Μετά από 2,5 αιώνες με κάρβουνο, πετρέλαιο και φυσικό αέριο, η Ανθρωπότητα περνά σταδιακά σε άλλη εποχή. Κινούσες δυνάμεις, η κλιματική αλλαγή και η γεωπολιτική εξάρτηση, με ένα οικονομικό διακύβευμα εκατοντάδων τρις.

Λαμπρό διαγράφεται το μέλλον των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), δεδομένου ότι δεν προκαλούν εξάρτηση, δεν έχουν στρατιωτικές εφαρμογές, είναι φθηνές και άφθονες. Η παραγωγή τους όμως είναι ασυνεχής και απαιτούνται αποδοτικές τεχνολογίες για αποθήκευση ενέργειας. Ως εναλλακτική λύση για συνεχή παραγωγή ηλεκτρισμού προβάλλεται η πυρηνική σχάση, αφού η πυρηνική ενέργεια σύντηξης δεν θα είναι διαθέσιμη πριν από δεκαετίες.

Με την σχάση λειτουργούν τα υπάρχοντα πυρηνικά εργοστάσια, όπως και οι βόμβες τύπου Χιροσίμα. Ασκεί γοητεία, ιδιαίτερα σε αναπτυσσόμενες χώρες που προσβλέπουν και σε τεχνολογία πυρηνικών όπλων. Ο αντιδραστήρας σχάσης βασίζεται σε αλυσιδωτή πυρηνική αντίδραση, έχει εγγενή τάση προς ανεξέλεγκτη έκρηξη και σε περίπτωση βλάβης δεν «σβήνει» αλλά τήκεται, παράγοντας θερμότητα αδιάκοπα. Η  ραδιενέργεια είναι μια ύπουλη αόρατη απειλή, γι’ αυτό τα ατυχήματα έχουν τεράστια κοινωνική απήχηση και ο πυρηνικός τρόμος δεν ξεπερνιέται εύκολα. Το ατύχημα της Φουκουσίμα, που συνέβη στην ανεπτυγμένη Ιαπωνία το 2011, θα εκλύσει ενδεχομένως ραδιενέργεια 20 φορές περισσότερη απ’ ό,τι εκλύθηκε στο Τσερνόμπιλ, η δε διαχείρισή του θα παραταθεί και μετά το 2050, με αδιανόητο κόστος. Υψηλό επίπεδο ασφαλείας ενός πυρηνικού εργοστασίου σημαίνει να αντέχει μεγάλα ατυχήματα, τρομοκρατικές ενέργειες, βομβαρδισμούς, φυσικές καταστροφές όπως σεισμούς, τσουνάμι, πλημμύρες, ηφαίστεια, επίσης να διαχειρίζεται ικανοποιητικά τα ραδιενεργά απόβλητα και να αποσυναρμολογηθεί ακίνδυνα στο τέλος ζωής του. Τα ζητήματα αυτά δεν έχουν λυθεί ικανοποιητικά, ούτε καν στις ανεπτυγμένες χώρες. Είναι φανερό ότι χώρες χαμηλού τεχνολογικού και οικονομικού επιπέδου, αδύναμων δημοκρατικών θεσμών και κοινωνικού ελέγχου δύσκολα θα εφαρμόσουν τα μέτρα αυξημένης προστασίας.

Πόσο ισχύει η διαδεδομένη εντύπωση πως η πυρηνική ενέργεια είναι η εναλλακτική ενεργειακή λύση; Σήμερα πάντως, δεν συμμετέχει ούτε κατά 5% στην παγκόσμια παραγωγή ενέργειας, το δε μερίδιό της στην παραγωγή ηλεκτρισμού δεν φθάνει το 10%, ενώ των ορυκτών καυσίμων είναι 60% και των ΑΠΕ 30%. Ακόμα και με ραγδαία ανάπτυξη, δύσκολα θα διπλασιάσει τα ποσοστά της το 2050.

Τα συμβατικά πυρηνικά εργοστάσια με αυξημένες απαιτήσεις ασφαλείας έχουν γίνει υπερβολικά ακριβά. Προβάλλονται λοιπόν ως εναλλακτική λύση νέοι μικροί πυρηνικοί αντιδραστήρες. Η βασική τεχνολογία δεν αλλάζει, αφού

λειτουργούν με σχάση και αλυσιδωτή αντίδραση αλλά εκτιμάται ότι η

βιομηχανική παραγωγή τους εν σειρά θα κατεβάσει το κόστος. Σήμερα, είναι υπό

ανάπτυξη 80 διαφορετικές παραλλαγές, ισχύος 10-300 MW, μερικές με

ενδιαφέρουσες καινοτομίες, όπως ταχέα νετρόνια, κατανάλωση θορίου αντί ουρανίου, κατανάλωση πυρηνικών αποβλήτων κ.λπ. Πιθανότατα, λίγες μόνο από τις πειραματικές παραλλαγές θα επιβιώσουν μετά το 2030. Έχουν να αντιμετωπίσουν σειρά εμποδίων τεχνικών, χρηματοδοτικών, νομικών και κοινωνικής αποδοχής. Πολύ μικρή πιθανότητα έχει η εγκατάσταση κάποιου πυρηνικού αντιδραστήρα παραγωγής ηλεκτρισμού στην Ελλάδα, κυρίως λόγω ισχυρών κοινωνικών αντιδράσεων. Ενδεχομένως όμως, κάποιες μεγάλες ενεργειοβόρες  βιομηχανίες να χρησιμοποιήσουν μικρούς αντιδραστήρες μόνο για παραγωγή θερμότητας με χαμηλό κόστος και με μια συνεχή ιδιωτική μέριμνα για εύρυθμη λειτουργία τους, προφυλάσσοντας την επιχείρηση από μια ολοκληρωτική καταστροφή.

Πάντως, η ελληνική παραγωγή ηλεκτρισμού είναι δυνατόν να εξασφαλισθεί από ΑΠΕ κατά 100%, με αποθήκευση μέσω αντλησιοταμίευσης, αξιοποιώντας ήδη υπάρχοντα υδροηλεκτρικά έργα. Η γεωμορφολογία της χώρας ευνοεί την κατασκευή, μέσα σε λίγα χρόνια, 28 έργων αντλησιοταμίευσης, ισχύος σχεδόν 3 GV και κόστους μόνο λίγων δις. Μια ωραία λύση, θα συναινέσει όμως η κοινωνία;

Πηγή: www.tanea.gr