Θα υπάρχει άραγε, αναρωτιέμαι, κανείς από εμάς τους «παρατηρητές» των γεγονότων, που θα βάλει στον εαυτό του το ερώτημα μήπως και κάπου σκέφτεται «στραβά»; Μήπως δεν φταίει (μόνο) «ο γιαλός που είναι στραβός» αλλά κι αυτός ο ίδιος στραβά αρμενίζει με τη σκέψη του; Και δεν θα σταθώ πρώτα στις αντιδράσεις και απόψεις των κυβερνητικών και των πολιτικών κομμάτων. Αλλά σε μας. Σε μας που μάθαμε αιώνες τώρα να δείχνουμε με το δάχτυλο τον άλλο. Κι έτσι ανακουφισμένοι που βρήκαμε τον ένοχο κάπου αλλού, απολαμβάνουμε από τον καναπέ το θέαμα, σαν άλλοι θεατές στο Καπιτώλιο.
Αφήνω προς στιγμή τη Ν. Σμύρνη και πιάνω την κατάληψη στο κτίριο διοίκησης του ΑΠΘ. Ξεσηκώθηκαν πολλοί πανεπιστημιακοί όταν προχθές το βράδυ παρατάχθηκαν τα ΜΑΤ γύρω από το κάμπους του πανεπιστημίου (δεν είδα να εμφανίζονται άλλοι με αντίθετη άποψη). Κραυγές να μην επέμβει η αστυνομία. Το σύνθημα ΟΧΙ ΣΤΗ ΒΙΑ (δηλαδή όχι στην επέμβαση της αστυνομίας) περιφερόταν σε κοινές ανακοινώσεις, στα κοινωνικά δίκτυα, στις αγωνιώδεις επικοινωνίες που πήραν φωτιά. Βέβαια η ΕΛΑΣ έβγαλε εκ των υστέρων ανακοίνωση δηλώνοντας ότι οι αστυνομικές δυνάμεις στις εισόδους του πανεπιστημίου δεν είχαν στόχο την επέμβαση στην κατάληψη αλλά να αποτρέψουν την είσοδο και άλλων μέσα σ? αυτήν. Κι αυτό αφορούσε μια διαδήλωση που ξεκινούσε εκείνη την ώρα από το κτίριο του Τμήματος Θεάτρου εκτός του κάμπους και κατευθυνόταν στην κατάληψη. Σημειωτέον ότι το περιεχόμενο αυτής της ανακοίνωσης δεν διαψεύστηκε από κανέναν αντιπολιτευόμενο παράγοντα, ούτε από αυτούς που με «άκρα δημοκρατική ευαισθησία» έτρεξαν και φωτογραφήθηκαν στον «αγώνα» τους να μην μπουν τα ΜΑΤ στο πανεπιστήμιο.
Η εικόνα που σχημάτισα ήταν τραγική. Δυο βδομάδες κατάληψη του κτιρίου διοίκησης του ΑΠΘ από μερικές δεκάδες ανθρώπους, δυο βδομάδες να έχει παραλύσει η διοικητική, οικονομική και όποια άλλη λειτουργία του πανεπιστημίου εξαρτάται από το κτίριο διοίκησης, και κανείς από όλους αυτούς που βγήκαν προχθές στα κάγκελα, δεν ενοχλείται. Εδώ, σ? αυτήν την κατάσταση, δεν φαίνεται να τους ενοχλεί η ΒΙΑ. Μάλλον δεν βλέπουν ΒΙΑ. «Βέβαια» λένε, «δεν είναι σωστό να γίνεται κατάληψη. Αλλά τα παιδιά έχουν αιτήματα, να τα συζητήσουμε». Έγινε και μια «συζήτηση». Και όπως ήταν αναμενόμενο δεν βγήκε τίποτα. Γιατί, πώς να συζητήσεις, όταν ο άλλος σου πατά την καρωτίδα με το γόνατο, και νιώθει δυνατός και ασφαλής να το κάνει; Και συ ψοφοδεής, κρυμμένος πίσω από μια καταλερωμένη και διάτρητη «παιδαγωγική» χλαμύδα, ψελλίζεις με κομμένη την ανάσα «τα παιδιά έχουν αιτήματα, να τα ακούσουμε»; Και μόνη έγνοια να φύγουν τα ΜΑΤ από το ΑΠΘ. Και μετά, πάλι ήρεμοι, ήσυχοι, ισορροπημένοι με τη συνείδησή μας.
Αλλά πώς να αναγνωρίσουμε τη ΒΙΑ στην πράξη της κατάληψης; Αφού 40 χρόνια τώρα συνηθίσαμε το τέρας, βολευτήκαμε στη ζεστή αγκαλιά του, τακτοποιήσαμε την φτωχή μας ύπαρξη στον σίγουρο και αναπαυτικό καθηγητικό καναπέ, αφού αρνηθήκαμε –όσο μας έπαιρνε- και υπονομεύσαμε στη συνέχεια με περισσή τέχνη την όποια ατομική και συλλογική αξιολόγηση της δουλειάς μας, αφού ισορροπήσαμε στις μεταξύ μας σχέσεις εξουσίας και εξάρτησης, αφού νιώσαμε σύμμαχο την κεντρική εξουσία (σαρξ εκ της σαρκός μας) στο να μην εφαρμόζουμε τους νόμους όταν δεν μας βολεύουν, αφού όλα αυτά έγιναν καθεστώς, άγραφος νόμος πιο ισχυρός από τον θεσπισμένο. Πώς να αναγνωρίσουμε τη ΒΙΑ, αφού όλα αυτά συνιστούν ΒΙΑ που οι ίδιοι ασκούμε ενάντια στους θεσμούς, ενάντια στο νόημα του πανεπιστημίου, ενάντια στην αποστολή και ευθύνη μας απέναντι στο σύνολο των φοιτητών, απέναντι στους κοινωνικούς χώρους που ο καθένας (οφείλει) να συνδέεται. Να γιατί μιλώ για το τέρας που του μοιάσαμε. Προφανώς και δεν ισχύουν απόλυτα για όλους αυτά. Προφανώς και ευτυχώς υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις. Αλλά μιλώ για τους περισσότερους είτε φωνασκούμε είτε σιωπούμε. Γιατί και εδώ ισχύει ο τίτλος προηγούμενου άρθρου (Θύτες δεν υπάρχουν δίχως την ανοχή και τη συνενοχή μας).
Και μη νομίζουμε ότι αυτό που κάνει ο καθένας μας, αυτό που κάνουμε συλλογικά, αφορά μόνο στο διαμέρισμα και στο μπαλκόνι μας. Η δική μας στάση και αντίδραση απέναντι στην κατάληψη αφήνει ανεπηρέαστη τη στάση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου; Εξόφθαλμα όχι. Και όπως είπα δεν ασχολούμαι τώρα για τις δικές της ευθύνες, για τις οποίες άλλωστε έχω γράψει πολλές φορές. Η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ και των άλλων κομμάτων είναι ανεξάρτητη από το τι θέλουμε και επιθυμούμε εμείς; Και βέβαια όχι. Να δούμε, λοιπόν, και μέσα από αυτό το παράδειγμα τον ισχυρισμό που διατύπωσα και διατυπώνω ότι οι πολίτες με τις επιλογές και την πράξη μας συμμετέχουμε στη διαμόρφωση της πολιτικής που εφαρμόζει η κρατική εξουσία. Είμαστε συνυπεύθυνοι γι? αυτήν.
Άραγε θα βρεθεί κανείς από μας, που αντί να δείχνει με το δάχτυλο, θα αναζητήσει κάτι από αυτά που γίνονται γύρω μας, μέσα στον κακόμοιρο βολεμένο εαυτούλη μας; Γιατί, όσο θα δείχνουμε με το δάχτυλο, τόσο θα είμαστε μέρος του προβλήματος, τόσο η διάβρωση θα προχωρά και θα βαθαίνει.
(Και κάτι σχετικά άσχετο: από τα φοιτητικά μου χρόνια ψάχνω να βρω ένα σύνθημα απέναντι στο κνίτικο «πρώτοι στα μαθήματα, πρώτοι στον αγώνα», που για να είμαι ειλικρινής, μου καθόταν πάντα στο λαιμό.)