Με την εκλογή των νέων μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) στις 26 Μαΐου και την τοποθέτηση των νέων επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) το φθινόπωρο, ανοίγει ο νέος πενταετής κύκλος ( 2019-2024) για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), κύκλος που μπορεί να σημαδευτεί και από την πρώτη αποχώρηση χώρας μέλους από το σύστημα – Βρετανία (Brexit). Οι βασικές προτεραιότητες του νέου αυτού κύκλου έχει διατυπωθεί από τις πολιτικές δυνάμεις στα εκλογικά τους προγράμματα για τις ευρωεκλογές ή από κέντρα ερευνών. Η σύνθεση ωστόσο του ΕΚ θα προσδιορίσει σε σημαντικό βαθμό το ποιά δυναμική θα προσλάβει το κάθε πρόγραμμα αν και ορισμένες κεντρικές επιλογές δύσκολα θα μπορούσαν να αγνοηθούν, όπως π.χ. το αίτημα για εμβάθυνση της ενοποίησης με ισχυρότερο πολιτικό και κοινωνικό περιεχόμενο που εκφράζουν οι Ευρωπαϊκές προοδευτικές, σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις ή το αίτημα για υπέρβαση του κατακερματισμού, πολιτικού και κοινωνικού, που χαρακτηρίζει την Ευρωπαϊκή πολιτική σφαίρα.
Το ερώτημα όμως που ανακύπτει είναι μέσα σ’ αυτό το γενικότερο πλαίσιο ποιές θα μπορούσαν να είναι οι κεντρικές προτεραιότητες της Ελλάδας για το νέο πενταετή ενωσιακό κύκλο, λαμβάνοντας υπόψη φυσικά την όλη κατάσταση της χώρας αλλά και τις δεσμεύσεις που τη συνοδεύουν ως μέλος της Ένωσης. Μια πρώτη απάντηση θα ήταν βεβαίως η χώρα να επανέλθει μέσα σ’ αυτή την περίοδο στην πλήρη ευρωπαϊκή κανονικότητα (όσο δύσκολο κι αν είναι να ορισθεί σήμερα η κανονικότητα αυτή). Μια δεύτερη, η προώθηση των μεγάλων ενοποιητικών προτεραιοτήτων για κοινωνική Ευρώπη, ολοκλήρωση της ευρωζώνης (ΟΝΕ), οικοδόμηση της κοινής άμυνας, διεύρυνση της ΕΕ, κλπ. Πέρα όμως απ’ αυτές τις συνολικές στοχεύσεις, δύο ειδικότερες προτεραιότητες εμφανίζονται επιβεβλημένες για την Ελλάδα :
Πρώτον: ειδικό πρόγραμμα σύγκλισης (convergence). Μια από τις πλέον αρνητικές εξελίξεις στην ΕΕ είναι ότι η διαδικασία σύγκλισης των επιπέδων ανάπτυξης έχει αντικατασταθεί τα τελευταία χρόνια από την απόκλιση- τη διεύρυνση του αναπτυξιακού χάσματος μεταξύ Ευρωπαϊκού Νότου και Βορρά. Στην Ελλάδα ειδικότερα το κατά κεφαλή ΑΕΠ ως ποσοστό του ενωσιακού μέσου όρου έπεσε από το 90% που είχε φθάσει προ κρίσης στο 67% σήμερα. Η διαδικασία αυτή θα πρέπει να σταματήσει. Να επανέλθει η δυναμική της σύγκλισης με υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης για Ελλάδα και χώρες του Νότου. Γι’ αυτό χρειάζεται, μεταξύ άλλων, το ειδικό πρόγραμμα σύγκλισης. Και η ευκαιρία είναι χρονικά κατάλληλη για κάτι τέτοιο καθώς στην αρχή του νέου ενωσιακού κύκλου θα ενταθεί η διαπραγμάτευση για το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) εντός του οποίου μπορεί να συμφωνηθεί ένα τέτοιο πρόγραμμα.
Δεύτερον: εγγύηση των συνόρων. Καθώς με το νέο κύκλο θα ενταθούν (και) οι προσπάθειες για τη διαμόρφωση της κοινής αμυντικής πολιτικής και κοινής άμυνας η Ελλάδα θα πρέπει να επιδιώξει την πλήρη εγγύηση( εγγύηση όχι μόνο προστασία) των εξωτερικών συνόρων από πλευράς ΕΕ, δηλαδή των συνόρων και της Ελλάδας στο μεγαλύτερο και πλέον ευαίσθητο μέρος τους, ως κοινών Ευρωπαϊκών συνόρων ταυτόχρονα με τη δισφαλίση της “λειτουργησιμότητας” (operationalisation) της ρήτρας αμοιβαίας συνδρομής (άρθ. 42,7 Συνθήκης Λισσαβώνας). Στόχοι δύσκολοι αλλά όχι και ανέφικτοι.
—————————-
Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και υποψήφιος Ευρωβουλευτής με το ΚΙΝΑΛ.