Η πρωτοβουλία της κυβέρνησης σχετικά με την εισαγωγή του σταυρού προτίμησης στις ευρωεκλογές του προσεχούς Μαίου άλλαξε τα εκλογικά και τα επικοινωνιακά δεδομένα. Πολλοί ξαφνιάστηκαν και η επιχειρηματολογία των αναλυτών στράφηκε γύρω από θέματα κομματικής τακτικής. Ολα κατανοητά. Ο δημοσιογράφος κ. Γιώργος Καρελιάς συμπύκνωσε ως εξής την κατάσταση: «Δια ταύτα: δεν λύνει κανένα σημαντικό πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας η αλλαγή του τρόπου εκλογής των ευρωβουλευτών. Αλλά καλύτερα να αποφασίζουν οι ψηφοφόροι παρά να διορίζει ο αρχηγός».
Κι αυτό είναι το ζητούμενο. Να αποφασίζουν τελικά οι ψηφόροι. Εχω υποστηρίξει ότι το σωστό θα ήταν πρώτα να επιλέγονται δημοκρατικά οι υποψήφιοι από τα μέλη των διαφόρων κομμάτων και να υπάρχει στη συνέχεια η ετυμηγορία των εκλογών, με σταυρό προτίμησης. Παράλληλα και προκειμένου να περιορισθεί το φαινόμενο της αυθαιρεσίας εκ μέρους των πολιτικών αρχηγών στην επιλογή των υποψηφίων ευρωβουλευτών, θα έπρεπε να δοθεί η δυνατότητα στους πολίτες να προτείνουν, όπως και στις εθνικές εκλογές, ανεξάρτητους υποψηφίους.
Ο νόμος δεν προβλέπει σήμερα κάτι τέτοιο αλλά αφού συζητούνται τα σχετικά θέματα, ας το συζητήσουμε κι αυτό. Η σύγχρονη αντίληψη θέλει τα πολιτικά κόμματα βασικούς συντελεστές της δημοκρατίας αλλά όχι αποκλειστικούς εκφραστές της κοινωνίας. Το σημερινό νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα διατηρώντας για τα πολιτικά κόμματα, δηλαδή στην ουσία για τους αρχηγούς τους, το μονοπώλιο του δικαιώματος υποβολής προτάσεων υποψηφιότητας δεν συνάδει με την σύγχρονη έννοια της συμμετοχικής δημοκρατίας και περιορίζει σημαντικά τον ρόλο του πολίτη. Γνωρίζουμε επιπλέον ότι πολύ συχνά δεν τηρούνται οι δημοκρατικές διαδικασίες στο εσωτερικό των κομμάτων για την ανάδειξη υποψηφίων.
Ας πάμε όμως στο θέμα του σταυρού. Αφού η χώρα για τις ευρωεκλογές θα θεωρείται μια ενιαία εκλογική περιφέρεια, αξίζει να δούμε πώς θα επιλέξει ο πολίτης. Αν προβλεφθεί π.χ. να υπάρχουν μέχρι τρεις σταυροί προτίμησης μπορεί να επιλέξει τους καλύτερους από τη λίστα ενός κόμματος. Το σύστημα αυτό είναι καλύτερο από το ισχύον σήμερα, δηλαδή τη λίστα του αρχηγού , αλλά δεν απαντά στα σύγχρονα αιτήματα της δημοκρατίας και κυρίως σε αυτό της προώθησης και εκλογής των ικανοτέρων. Γι αυτό θεωρώ ότι πρέπει να τολμήσουμε κάτι καλύτερο: να τολμήσουμε την υπερκομματική σταυροδότηση, όπως γίνεται κι αλλού, προβλέποντας τώρα τη δυνατότητα αυτή ενόψει των ευρωεκλογών του Μαίου. Ετσι ο πολίτης θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει τους καλύτερους υποψηφίους ενός ή διαφορετικών ομμάτων, έχοντας τρεις επιλογές:
Α. Σταυροδότηση τριών υποψηφίων από τη λίστα ενός κόμματος
Β. Σταυροδότηση δύο υποψηφίων από ένα κόμμα κι ενός άλλου από ένα δεύτερο κόμμα
Γ. Επιλογή τριών διαφορετικώ ν υπηψηφίων, αλλά από τρία διαφορετικά ψηφοδέλτια
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέκτησε έναν ουσιαστικό ρόλο με βάση τη Συνθήκη της Λισσαβόνας. Εγινε συν-νομοθέτης μαζύ με το Συμβούλιο Υπουργών κι έτσι οι εξελίξεις στην ΕΕ θα επηρεάζονται πλέον σε μεγάλο βαθμό από τις τάσεις, τις πλειψηφίες και τις διεργασίες που θα γίνονται σε αυτό το όργανο. Η χώρα μας, ειδικά σήμερα, πρέπει να στείλει στο ΕΚ τους καλύτερους υποψήφιους, τους ικανότερους γι αυτή την ειδική αποστολή. Με το σύστημα που προτείνω, οι έλληνες ευρωβουλευτές θα εκπροσωπούν όχι απλά τους ψηφοφόρους του κόμματός τους αλλά και όλους τους άλλους έλληνες πολίτες που τους επέλεξαν με βάση την εικόνα τους και τις πολιτικές θέσεις τους στα μεγάλα θέματα της κοινωνίας, της Ελλάδας, της ΕΕ. Η ευρύτερη αυτή πολιτική και δημοκρατική νομιμοποίηση των ευρωβουλευτών θα αναγκάσει τα κόμματα να προτείνουν τους καλύτερους, θα δημιουργήσει εκ των πραγμάτων αναμονές άλλου βεληνεκούς, η σχέση εκπροσώπου στην Ευρωβουλή και έλληνα πολίτη θα βρεθεί ουσιαστική, αναβαθμισμένη και ωφελημένη.
Η κρίση της πολιτικής στη χώρα μας είναι μια ευκαιρία να δούμε τα πράγματα σε μια άλλη βάση. Ας τολμήσουμε με τις ευρωεκλογές, ας τολμήσουμε πέρα από συγκυριακές σκοπιμότητες να εμβαθύνουμε τη δημοκρατία, να δείξουμε ότι είμαστε ικανοί να δημιουργήσυμε νέους θεσμούς. Να δώσουμε ρόλο στον πολίτη, όχι μόνο στα λόγια όπως στο παρελθόν, αλλά με νέους θεσμούς συμμετοχής και με υψηλή αίσθηση της πολιτικής, αυτού του πανάρχαιου συλλογικού αγαθού που ταυτίζεται με τη δημοκρατία.
Τώρα είναι η ευκαιρία, ας τολμήσουμε