Προοπτική συγκλίσεων για Ελλάδα –Τουρκία ;

Παναγιώτης Ιωακειμίδης 16 Μαρ 2022

Η συνάντηση( και γεύμα)  του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη με τον πρόεδρο Ταγίπ   Ερτογαν στη Κωνσταντινούπολη και το σχετικά καλό, χαλαρό  κλίμα που επεκράτησε ( και οι συγκλισεις που καταγράφτηκαν)   πιστοποιεί ότι Ελλαδα και Τουρκία συνειδητοποιούν ότι  η  τραγωδία στην Ουκρανία δημιουργεί ένα νέο γεωπολιτικό περιβάλλον με νέες απαιτήσεις-δεν σηκώνει άλλες συγκρούσεις-   και ίσως ένα παράθυρο ευκαιρίας για τις δύο χώρες. Παράθυρο για ειρηνική επίλυση των διαφορών καθώς ο πόλεμος δεν μπορεί να αποτελεί επιλογη .  Το νέο γεωπολιτικό πλαίσιο επιβάλλει την σταθερότητα. Και συμμαχική αλληλεγγύη. « Μιλήσαμε ως σύμμαχοι» είπε ο πρωθυπουργός.  Αναδύεται   έτσι   μια «δυναμική  συμφιλίωσης»  ιδιαίτερα καθώς  η  Ευρώπη/Δύση  λέγει εμφατικά Όχι στο «δίκαιο του ισχυρού» και στους αναθεωρητισμούς  ενω    επαναβεβαιώνει     τη σημασία του διεθνούς δικαίου , το σεβασμό  συνόρων και    κυριαρχίας ( κάτι  που ο πρόεδρος  Ερτογάν μάλλον  δεν μπορει   εύκολα  να αγνοήσει). Οι ειδικότεροι  λόγοι που διαμορφώνουν τη δυναμική συμφιλίωσης μπορούν να συνοψισθούν   :

Πρώτον, με  την  πολεμική περιπέτεια στην Ουκρανία  η Τουρκία με ενισχυμένη  στρατηγική  θέση ( έλεγχος Στενών,κλπ) εφανίζεται να προσεγγίζει στένότερα τη    Δύση. Αλλά και να  αναλαμβάνει διπλωματικές πρωτοβουλίες  μεταξυ Ουκρανίας και Ρωσίας  λειτουργόντας (και)   ως περιφερειακή δύναμη με περιθώρια αυτόνομης συμπεριφοράς . Η νέα αυτή πραγματικότητα  διευκολύνει/επιβάλλει  την επίλυση των προβλημάτων και αποφυγή των συγκρούσεων  στην περιοχή . 

Δεύτερον, ως συνέπεια του πολέμου  επήλθε η   πλήρης  απονομιμοποίηση της Ρωσίας ως περιφερειακού και διεθνούς παίκτη . Η απονομιμοποίηση(που  εκφράστηκε συντριπτικά  στην έκτακτη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ)   καθιστα  δύσκολο για την Ελλάδα να συνεχίσει να πιστεύει (όπως το έκανε) ότι η Ρωσία θα έλθει αξιόπιστα στο πλευρό της σε κρίσιμα ζητήματα( όπως, λ.χ.,    επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ) . Αλλωστε  οι Ελληνορωσικές σχέσεις κατέρρευσαν πλήρως  .  Η κατά κάποιο τρόπο «απώλεια» της Ρωσίας ως αξιόπιστου συνομιλητή – εταίρου δημιουργεί οπωσδήποτε μια νέα κατάσταση περιφερειακής  ισορροπίας. Η  ορθολογική  ανάγνωση της κατάστασης αυτής  επιτάσσει στο μέγιστο δυνατόν επίσης  την ομαλοποίηση του περιφερειακού περιβάλλοντος με την επίλυση των προβλημάτων (με οδηγό το διεθνές δίκαιο) και την συνεργασία. 

Τρίτον,  η επανάκαμψη της Δύσης ως ενότητας και η αποκατάσταση των σχέσων της Τουρκίας με τις χώρες της περιοχής   ακυρώνουν  de facto και  τη σημασία των  λεγόμενων  «τριμερών  συμπράξεων » στην Αν. Μεσόγειο που μεταξύ άλλων (ερμηνεύτηκαν ότι)  απέβλεπαν  στον αποκλεισμό της Τουρκίας από τα τεκταινόμενα στην ευρύτερη περιοχή. Πολύ περισσότερο τις στρατηγικές συμμαχίες με χώρες του Κόλπου ιδιαίτερα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) – χώρα που απείχε από του να καταδικάσει τη Ρωσία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. 

Τέταρτον, η νέα κατάσταση   θέτει την Ελλάδα και την Τουρκία  μπροστά σε κοινά προβλήματα, απειλές, προκλήσεις, κινδύνους που πρέπει να αντιμετωπισθούν από κοινού. Πέραν όλων των άλλων, οι δύο χώρες  ενδέχεται να αντιμετωπίσουν οικονομικά και ενεργειακά προβλήματα που χρειάζονται κοινή αντιμετώπιση και  συνεργασία.

Πέμπτον, μετα τον πολέμο,  η Ευρωπαική Ένωση επανέρχεται στον αρχικό της ρόλο-αποστολή  ως η κατ’έξοχήν  ειρηνοποιός, σταθεροποιητική δύναμη της Ευρώπης. Και γιαυτό η μία μετά την αλλη χώρα ( Ουκρανία, Μολδαβία, Γεωργία) σπεύδουν να υποβάλουν αιτήσεις ένταξης. Στη λογική αυτή θα (πρέπει να) ενισχυθούν και οι σχέσεις ΕΕ- Τουρκίας. Προκειμένου η Ενωση να λειτουργήσει εδώ από την αναποδη : να συγκρατήσει την Τουρκία από αναθεωρητισμούς/επεκτατισμούς και να βοηθήσει στη συμφιλίωση( προηγούμενο Γερμανίας).

Έκτον,  το δράμα της Ουκρανίας ( θα πρέπει να)  διδάσκει  στην Ελλάδα, μεταξύ άλλων, τη σημασία της έγκαιρης, ειρηνικής  επίλυσης των προβλημάτων πριν καταλήξουν σε ανάφλεξη. Και  στην Τουρκία ότι μια χώρα που πέφτει θύμα επιθετικότητας για την κατάλυση της κυριαρχίας της θα κάνει το πατριωτικό της καθήκον έστω και με μεγάλο κόστος. 

Τέλος, υπό το φως της τραγικής εμπειρίας της Ουκρανίας, η κοινή γνώμη (μπορεί να)  έχει γίνει  περισσότερο δεκτική για λύσεις σε εκκρεμή προβλήματα. Ο πόλεμος ειναι  πόλεμος, ανείπωτη τραγωδία. 

Πηγή: www.tanea.gr