Διάβασα με ενδιαφέρον – αλλά και πάλι χωρίς καμία έκπληξη – την απάντηση του Οδυσσέα Βουδούρη στο άρθρο μου στη Μεταρρύθμιση. Βασίζεται σε μια δογματικού χαρακτήρα προσήλωση σε αυτό που ο ίδιος θεωρεί αυτονόητο. Με βάση μια συλλογιστική που στηρίζεται σε λάθος δεδομένα, φτιάχνει μια αλυσίδα από «αυτονόητα». Όταν όμως η αφετηρία του είναι λάθος, τότε ουδεμία σημασία έχουν τα «αυτονόητά» του.
Α. Ποιο είναι το αφετηριακό λάθος του Βουδούρη; Κάνει ότι δεν καταλαβαίνει πως ανάμεσα στις πρώτες και τις δεύτερες εκλογές, η ΔΗΜΑΡ άλλαξε τη γραμμή πλεύσης στο θέμα της κυβέρνησης. Δεν το έκανε λάθρα, ή εν κρυπτώ. Το έκανε με συλλογική απόφασή της, γιατί αυτό επέβαλαν οι συνθήκες και η διαμορφωμένη πλέον κατάσταση. Και εδώ μιλάμε για γεγονότα που δεν επιδέχονται αμφισβήτησης και καλό είναι να τα ξαναθυμίσουμε, όχι μόνο για τον Βουδούρη. Στις πρώτες εκλογές, τον Μάιο, πράγματι η ΔΗΜΑΡ δεσμεύτηκε ότι δεν θα σχηματίσει κυβέρνηση με ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Μετά τον τραγέλαφο της περιφοράς της εντολής από τον Τσίπρα και το άδοξο τέλος του πυροτεχνήματος για «αριστερή κυβέρνηση», ο Κουβέλης πρότεινε κυβέρνηση οικουμενική. Στην οικουμενική αυτή κυβέρνηση, θα συμμετείχαν όλα τα κόμματα του δημοκρατικού τόξου, άρα και η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ. Ο ΣΥΡΙΖΑ αρνήθηκε και προχωρήσαμε σε εκλογές. Στην ΚΕ της ΔΗΜΑΡ που συγκλήθηκε για να καθορίσει την εκλογική τακτική για τις εκλογές του Ιουνίου – και στην οποία είχαμε προσκληθεί και τοποθετηθήκαμε, ανάμεσα σε άλλους, ο Βουδούρης κι εγώ – διασταυρώθηκαν δύο απόψεις. Η μία, έλεγε να πάμε και στις δεύτερες εκλογές όπως στις πρώτες, με τα ίδια ανοιχτά μέτωπα. Ανάμεσα στους υποστηρικτές αυτής της αυτοκτονικής – κατά την άποψή μου – πρότασης, ήταν φυσικά ο Οδυσσέας Βουδούρης. Ενώ το ΠΑΣΟΚ είχε καταρρεύσει, εμείς θα κάναμε διμέτωπο κατά του παλαιού δικομματισμού, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ θα έκανε ανενόχλητος πάρτι… Η γραμμή άλλαξε. Και στην ΚΕ και στην κοινοβουλευτική ομάδα της ΔΗΜΑΡ, ο Κουβέλης ήταν σαφέστατος. Θυμίζω: «Και θέλω επίσης να το ξεκαθαρίσω προς πάσα κατεύθυνση, ώστε να ξέρουν οι πολίτες τι ψηφίζουν. Σε ό,τι μας αφορά, δεν θα επιτρέψουμε να μπει η χώρα σε περιπέτειες με τρίτες κατά σειρά εκλογές. Η χώρα θα έχει κυβέρνηση και εμείς θα συμβάλλουμε προς αυτήν την κατεύθυνση με όποιον τρόπο κρίνουμε προσφορότερο». Και ταυτόχρονα, όξυνε την αντιπαράθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, η μόνιμη ερώτηση όλων των δημοσιογράφων ήταν «Δηλαδή, αυτή τη φορά δεν ισχύει ότι δεν θα σχηματίσετε κυβέρνηση με ΝΔ – ΠΑΣΟΚ;» και η μονότονη απάντηση όλων μας ήταν ότι «Σε κάθε περίπτωση η χώρα θα έχει κυβέρνηση». Και την απέκτησε μετεκλογικά. Και όσοι προεκλογικά ήσαν αντίθετοι με τη νέα γραμμή, ήσαν αντίθετοι – φυσικά και ο Βουδούρης – και με τη συμμετοχή της ΔΗΜΑΡ στην τρικομματική κυβέρνηση. Προσοχή: Θεωρώ απολύτως θεμιτή τη διαφωνία αυτών των συντρόφων. Πιστεύω ότι κάνουν λάθος, αλλά αυτό θα κριθεί τελεσίδικα στο μέλλον. Ούτε σήμερα, ούτε σε τρεις μήνες, αλλά όταν κατακαθίσει ο κουρνιαχτός. Ουδέποτε θεώρησα ότι οι πλειοψηφίες έχουν πάντα δίκιο. Μπορώ να ισχυριστώ -και να γίνω πιστευτός και από τους συντρόφους που διαφωνούν μαζί μου- ότι αν νόμιζα πως έχουν δίκιο, θα ήμουν μαζί τους. Έχω μάθει να είμαι σε μειοψηφίες, έχω συνηθίσει και σε μοναχικές πορείες. Και μόνος και μετά πολλών. Δεν είναι εκεί το πρόβλημα με τον Βουδούρη. Είναι ότι για να οικοδομήσει τα δικά του «αυτονόητα», παραβιάζει την πραγματικότητα όπως διαμορφώθηκε από τον δημοκρατικό κανόνα της πλειοψηφίας. Δεν λέει «έχω δίκιο και θα φανεί στο μέλλον», λέει « με κοροϊδέψατε, τα δικά μου αυτονόητα είναι τα μόνα αληθή». Και πάνω στα δικά του αυτονόητα οικοδομεί την πιθανή καταψήφιση στη Βουλή.
Β. Για το αν αλλάζουν οι προγραμματικές συμφωνίες προσαρμοζόμενες στις μεταβαλλόμενες συνθήκες, έχουμε πληθώρα παραδειγμάτων από το αριστερό κίνημα, παλιό και νέο. Επιλέγω δύο: Η Ατζέντα 2010 δεν ήταν φυσικά στο πρόγραμμα του SPD. Γι’ αυτό κατάγγειλε τον Σρέντερ ο Λαφοντέν και αποχώρησε. Σήμερα δεν υπάρχει άνθρωπος στη Γερμανία που να μην ευγνωμονεί τον Σρέντερ. Όταν ο Μιττεράν, τη δεκαετία του ’70, αναθεώρησε μέρος του Κοινού Προγράμματος, ο Μαρσέ τον κατάγγειλε και οι κομμουνιστές αποχώρησαν από τη συμμαχία. Η συνέχεια γνωστή και διδακτική. Γι’ αυτό προσοχή όταν αποδίδουμε σε κείμενα ιδιότητες ταλμούδ.
Γ. Υπάρχει όμως και μια ταμπακέρα για την οποία δεν μας λέει τίποτε ο Οδυσσέας Βουδούρης. Δηλαδή, για τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν λέει, αλλά με τον τρόπο του δείχνει προς τα εκεί. Μας το λέει πλαγίως. Το ΠΑΣΟΚ-που κατ’ αυτόν δεν είναι πια ούτε προοδευτική δύναμη- και η κεντροαριστερά, δεν τον αφορούν. Με κατηγορεί μάλιστα -κατηγορία που ασμένως αποδέχομαι- επειδή εξακολουθώ να προσβλέπω στη δημιουργία μιας μεγάλης μεταρρυθμιστικής παράταξης. Κεντροαριστερά; Ε, δεν θα φοβηθούμε και τις λέξεις επειδή τις ξορκίζει ο Τσίπρας. Αντ’ αυτής μας προτείνει μια αόριστη συμμαχία των αριστερών (δηλαδή με τον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ) και προοδευτικών (ποιες μείνανε;) δυνάμεων. Δύο μήνες τώρα προσπαθεί να μας το πει και τελικά, ενώ είχε -προκληθείς από εμένα- την ευκαιρία να μας το ξεκαθαρίσει στην απάντησή του, δεν το έκανε.
Δ. Άφησα για το τέλος ένα επιχείρημα που μου φαίνεται λίγο κωμικό. Συνδυάζει τις διαφορετικές στρατηγικές μας με το γεγονός ότι αυτός είναι μέλος του κόμματος ενώ εγώ -νομίζει ότι- δεν είμαι. Πρώτον, κάνει λάθος, αλλά δεν είναι αυτό που θέλω πρωτίστως να του επισημάνω. Είναι κωμικό για λόγους που δεν χρειάζεται να του τους εξηγήσω, κάποιος από εμάς να πρωτοστατεί σε διαγωνισμό κομματικού πατριωτισμού για τη ΔΗΜΑΡ. Γενικότερα, δεν νομίζω ότι είναι καιροί για «αριστερές» περιχαρακώσεις, αλλά για ευρύτερες αναζητήσεις.