Οι παρεμβάσεις στο συνταξιοδοτικό που περιλαμβάνονται στο μεσοπρόθεσμο 2018-2021 είναι πολύ εντυπωσιακές. Αν τα πράγματα εξελιχθούν όπως περιγράφονται στο μεσοπρόθεσμο, η συνταξιοδοτική δαπάνη από 16,9% του ΑΕΠ (2016) θα περιοριστεί στο 13% του ΑΕΠ το 2021. Περίπου όσο ο μέσος όρος της Ευρωζώνης! Ταχεία, δηλαδή, και ριζική θεραπεία του δυσεπίλυτου και κρίσιμου προβλήματος για την ελληνική οικονομία.
Πώς επιτυγχάνει η κυβέρνηση το θαύμα, να μειώνει τη συνταξιοδοτική δαπάνη κατά 1,5% του ΑΕΠ (νέες περικοπές συντάξεων ύψους €2,7 δισ.) κι εκείνη -η δαπάνη- να μειώνεται κατά 3,9% του ΑΕΠ;
Πίνακας Ι: Προβλέψεις ΜΠΔΣ (Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής) για συνταξιοδοτική δαπάνη & ΑΕΠ 2017-2021. Εισηγητική έκθεση ΜΠΔΣ, Πίνακας 3.6, σελ. 205 εδώ.
Η απάντηση είναι απλή: τα μέτρα δια των οποίων η κυβέρνηση παρεμβαίνει στη συνταξιοδοτική δαπάνη είναι περίπου €6 δισ. και όχι €2,7 δισ. Η έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους διαπιστώνει μέτρα περικοπής της συνταξιοδοτικής δαπάνης μέχρι το 2021 συνολικού ύψους €2,7 δισ. Αυτή όμως είναι μόνον η ενεργητική περικοπή της συνταξιοδοτικής δαπάνης.
Πίνακας ΙΙ: Παρεμβάσεις – Μέτρα για την τριετία 2019-2021 στα πλαίσια του ΜΠΔΣ. Πηγή: Εισηγητική έκθεση ΜΠΔΣ, Πίνακας 3.5Α, σελ. 198 εδώ.
Γιατί, εν συνεχεία η κυβέρνηση νομοθετεί «πάγωμα» των συντάξεων μέχρι το 2022. Καταργεί, δηλαδή, τη διάταξη του νόμου Κατρούγκαλου, σύμφωνα με την οποία οι κύριες συντάξεις θα αυξάνονταν από το 2017 με ποσοστό ίσο προς το 50% της αύξησης του ΑΕΠ και το 50% της αύξησης του πληθωρισμού.
Σύμφωνα με το μεσοπρόθεσμο, στο τέλος του 2021 το ΑΕΠ θα έχει διαμορφωθεί στα 211 δισ.€, κατά 20% υψηλότερο του ΑΕΠ 2016. Και μόνο χάρις σε αυτό, οι κύριες συντάξεις θα έπρεπε να συνοδεύονται από σωρευτική αύξηση 10% (το 50% της ανάπτυξης). Δεν βρήκα στο μεσοπρόθεσμο πρόβλεψη για τον πληθωρισμό αλλά είναι λογικό μια ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία να «παράγει» 1% πληθωρισμό ετησίως ή 5% σε μια 5ετία. Αυτός ο παράγοντας αντιστοιχεί σε επιπλέον αύξηση των συντάξεων κατά 2,5% (το 50% του πληθωρισμού). Σύνολο 12,5%. Δηλαδή, ψηφίζοντας το πάγωμα των κύριων συντάξεων μέχρι το 2022 και καταργώντας τη σχετική διάταξη Κατρούγκαλου, καταργούν αθροιστική αύξηση των κύριων συντάξεων κατά 12,5% στην πενταεετία ή ισοδύναμα €3,3 δισ.!
Αυτό ας το ονομάσουμε παθητική μείωση των συντάξεων. Δηλαδή ενώ η οικονομία αναπτύσσεται και τα εισοδήματα αυξάνονται, οι συντάξεις παραμένουν καθηλωμένες, προκειμένου να περιοριστεί το βάρος της συνταξιοδοτικής δαπάνης (ως % του ΑΕΠ) στην οικονομία. Αυτός εξάλλου είναι και ο ενδεδειγμένος, ο λιγότερο επώδυνος τρόπος περιορισμού της συνταξιοδοτικής δαπάνης. Μόνο που προϋποθέτει περιβάλλον ανάπτυξης.
Ελπίζω λοιπόν τώρα να αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι που μας κυβερνούν ότι, αν δεν είχαν υποθηκεύσει την ανάπτυξη τη διετία 2015-2016 (και σε μεγάλο βαθμό το 2017), η συνταξιοδοτική δαπάνη ως % του ΑΕΠ θα μειωνόταν κατά 1% χωρίς να χρειαστούν περικοπές το 2019. Διότι παγωμένες συντάξεις και 6,5% αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ παράγουν ισοδύναμο αποτέλεσμα με στάσιμο ΑΕΠ και 6,5% μεσοσταθμική μείωση των συντάξεων δηλαδή 1% μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης ως % του ΑΕΠ.
Ειλικρινά πάντως, θα ήθελα να ενθαρρύνω τους βουλευτές της συμπολίτευσης να υπερψηφίσουν τα μέτρα. Και να τους συγχαρώ, γιατί έτσι αναγνωρίζουν και αναλαμβάνουν την ευθύνη των λαθών τους. Διότι την ενεργητική μείωση των συντάξεων κατά 1% αυτοί την προκάλεσαν με τις πράξεις τους τα προηγούμενα δυόμισι χρόνια.
Αντιλαμβάνομαι, επίσης, ότι η υπερψήφιση αυτών των μέτρων από τους κοινωνικά ευαίσθητους, πατριώτες βουλευτές ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ είναι και μια έμπρακτη συγνώμη προς βουλευτές άλλων κομμάτων. Προς εκείνους που θεωρούσαν (και χαρακτήριζαν) ανάλγητους, επειδή ψήφιζαν μείωση συντάξεων όταν είχαμε πρωτογενές έλλειμμα 10,5% και κανείς δεν μας δάνειζε και η μείωση των δαπανών ήταν μονόδρομος.
Σήμερα, οι ευαίσθητοι βουλευτές της συμπολίτευσης υπερψηφίζουν μείωση συντάξεων, αν και έχουμε 4% πλεόνασμα, εισπράττουμε, δηλαδή, περισσότερα απ΄όσα ξοδεύουμε. Και ενώ προβλέπουν ακμάζουσα ελληνική οικονομία και ότι ο πλούτος μας στα επόμενα πέντε χρόνια θα αυξηθεί κατά 20%, εκείνοι νομοθετούν «πάγωμα» των κομμένων συντάξεων για ακόμη πέντε χρόνια.
Σημειώνω, βέβαια, ότι το να θυσιάζεις μέρος της σημερινής ευημερίας, για να διασφαλιστεί βιώσιμη ανάπτυξη στις επόμενες δεκαετίες, για τις επόμενες γενιές είναι πολιτική πρόνοιας και διαγενεακής αλληλεγγύης. Και αν είχαν την ιδιοκτησία του Μνημονίου και συνειδητοποιούσαν τι ψηφίζουν, θα ήταν υπερήφανοι για το πολιτικό τους θάρρος. Δεν έχω ακούσει πάντως κανέναν κυβερνητικό ή συμπολιτευόμενο βουλευτή να διεκδικεί την ιδιοκτησία των ρυθμίσεων ή να τις υπερασπίζεται με τέτοιο σκεπτικό!
Οχι άλλο δούλεμα!
Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος είναι πολύ συμπαθής για τη γνήσια ευγένειά του, ειδικά αν συγκριθεί με τον προκάτοχό του. Είναι όμως και ο πρώτος μνημονιακός υπουργός Οικονομικών που ανακοίνωσε μέτρα μείωσης αφορολόγητου και συντάξεων λέγοντας ποδοσφαιρικά αστειάκια (για τον ΠΑΟΚ εδώ).
Και τα συνέχισε (Πανελευσινιακός – Μπαρτσελόνα 7-5), για ένα πολύ σοβαρό θέμα. Δεν ξέρω αν τα ποδοσφαιρικά αστεία είναι το πρόσφορο μέσο για να κατανοήσουν τα μέτρα οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ. Οπωσδήποτε, πάντως, δεν είναι ένδειξη αξιοπιστίας η πλήρης διαστρέβλωση της πραγματικότητας των αριθμών, έστω και δια της ποδοσφαιρικής φιλολογίας.
Ας εξετάσουμε λοιπόν το 7-5 του κ. Τσακαλώτου στο γήπεδο της λογικής.
- Οταν το ΑΕΠ αυξάνεται (λόγω πληθωρισμού ή ανάπτυξης), τα έσοδα του κράτους αυξάνονται ανάλογα. Αύξηση ΑΕΠ => αύξηση εσόδων => αύξηση δαπανών ή αύξηση πλεονάσματος.
• Στο Μεσοπρόθεσμο προβλέπεται ότι το ονομαστικό ΑΕΠ της διετίας 2020-2021 θα αυξηθεί κατά €16 δισ. Αρα αναλόγως θα αυξηθούν και τα έσοδα του κράτους λόγω αύξησης του ΑΕΠ.
• Τα πλεονάσματα είναι διασφαλισμένα από τα ήδη νομοθετημένα μέτρα. Μεγαλύτερο πλεόνασμα δεν χρειαζόμαστε και οι δαπάνες (κυρίως η συνταξιοδοτική) παραμένουν παγωμένες μέχρι το 2022, όπως είπαμε παραπάνω.
• Εφόσον, λοιπόν, κρατάμε παγωμένες τις δαπάνες και δεν επιδιώκουμε υψηλότερα πλεονάσματα, η αύξηση της φορολογητέας ύλης (ΑΕΠ) προσφέρει δημοσιονομικό χώρο για μείωση των φόρων.
Στην πράξη μάλιστα, ο κ. Τσακαλώτος έχει ήδη δεσμευτεί σε επιπλέον πάγωμα δαπανών και αντίστοιχη μείωση φόρων ύψους €3,5 δισ. Δεσμεύτηκε, δηλαδή, με το Μεσοπρόθεσμο, στην απολύτως απαραίτητη αλλαγή πολιτικής: μείωση του κράτους και μείωση των φόρων. Μάλλον, όμως δεν θα ευχαριστούσε την κοινοβουλευτική ομάδα, τους οπαδούς του Πανελευσινιακού, αυτή η κατεύθυνση, γι’ αυτό επιστράτευσε το αφήγημα με τη Μπαρτσελόνα.
Πίνακας ΙΙΙ: Εξισορροπητικές Παρεμβάσεις 2019-2021– Αντίμετρα και πρόβλεψη για πρόσθετα μέτρα στα πλαίσια του ΜΠΔΣ. Πηγή: Εισηγητική έκθεση ΜΠΔΣ, Πίνακας 3.5Β, σελ. 200 εδώ. Με γκρι γραμμοσκίαση εμφανίζονται τα ποσά που αντιστοιχούν σε πρόβλεψη για φορολογικές ελαφρύνσεις λόγω αύξησης του ΑΕΠ, αυτά που αυθαιρέτως ο υπουργός προσμετρά στα αντίμετρα.
Το «πάγωμα» των συντάξεων, λοιπόν, που θα ψηφιστεί αύριο από τους βουλευτές ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, δημιουργεί επιπλέον δημοσιονομικό χώρο για φοροελαφρύνσεις πέραν εκείνων που αναφέρονται στα αντίμετρα. Το ύψος των πρόσθετων φοροελαφρύνσεων εξαρτάται από την αύξηση του ΑΕΠ την πενταετία 2017-2021. Στο ΜΠΔΣ (πίνακας 3.6 «μη προσδιορισμένες παρεμβάσεις» εδώ) έχει γίνει σχετική πρόβλεψη φορολογικής ελάφρυνσης ύψους 3,5 δισ.€ το 2021.
Αλλά η απώλεια εισοδημάτων από το «πάγωμα» δεν ποσοτικοποιείται ούτε συνυπολογίζεται στον λογαριασμό του υπουργού για το αποτέλεσμα του αγώνα Πανελευσινιακός – Μπάρτσα. Αντίθετα, η πρόβλεψη φορολογικής ελάφρυνσης €3,5 δις που αντιστοιχεί στην αύξηση του ΑΕΠ βαφτίζεται «αντίμετρο» από τον κ. Τσακαλώτο, ανεβάζοντας έτσι, τεχνηέντως, τον λογαριασμό στα 7,5 δισ.€ και το σκορ 7-5 υπέρ του Πανελευσινιακού.
Ευτυχώς για την Μπαρτσελόνα, ο υπουργός σταμάτησε το ματς στο 2022. Γιατί αν «πάγωνε τις συντάξεις» μέχρι το 2032, πιθανότατα θα είχε άλλα €10 δισ. διαθέσιμα για φοροελαφρύνσεις. Και τότε το σκορ Πανελευσινιακός – Μπάρτσα θα έπαιρνε αστρονομικές διαστάσεις. Και θα χαίρονταν οι φίλοι του Πανελευσινιακού με το «πάγωμα» των δαπανών (ή ισοδύναμα τη μείωση δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ) εις το διηνεκές, με αντάλλαγμα συνεχείς φορολογικές μειώσεις!
Ειλικρινά δεν ξέρω αν εγώ τους έχω παρεξηγήσει ή εκείνοι δεν καταλαβαίνουν σε ποιο τέρμα σκοράρει ο Πανελευσινιακός-Τσακαλώτος.
Είναι μάλλον συνηθισμένο πολιτικοί να απευθύνονται στους πολίτες υποτιμώντας την αντιληπτική τους ικανότητα. Νομίζω, όμως, πως στη συγκεκριμένη περίπτωση ο κ. Τσακαλώτος δεν απευθύνεται στους πολίτες.
Σημείωση: Με το πάγωμα των συντάξεων χάνουν όλοι οι συνταξιούχοι
Προσωπική διαφορά σημαίνει ότι δύο ασφαλισμένοι με ίδια χρόνια υπηρεσίας, ίδιες εισφορές στο ίδιο Ταμείο μπορεί να έχουν 20% διαφορά στη σύνταξη που λαμβάνουν, επειδή ο ένας συνταξιοδοτήθηκε το 2014 (παλαιός) και ο άλλος το 2016 (νέος συνταξιούχος). Με την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς παλαιός και νέος συνταξιούχος θα λαμβάνουν την ίδια σύνταξη.
Με το πάγωμα των συντάξεων, το 2022 ο νέος συνταξιούχος θα λαμβάνει σύνταξη 100 αντί για 112,5, διότι δεν θα πιστωθεί την αύξηση που αναλογεί στον πληθωρισμό και την ανάπτυξη (12,5%).
Και ο παλαιός συνταξιούχος, που θα χάσει την προσωπική διαφορά και θα εξισωθεί με το νέο, θα λαμβάνει κι αυτός σύνταξη 100 αντί για 112,5. Δηλαδή με το πάγωμα των συντάξεων χάνουν όλοι, παλαιοί και νέοι συνταξιούχοι.