Η διάγνωση και η ενδεικνυόμενη θεραπεία ή ανακουφιστική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων κάθε πάθησης, προϋποθέτει την θέληση του πάσχοντος να εξετασθεί, την ικανότητα του ιατρού να διαγνώσει και την επάρκεια και αποτελεσματικότητα των υποδομών, των μέσων και των θεραπευτικών σκευασμάτων και συσκευών. Και όλα αυτά, εφόσον η χρηματοδότηση είναι επαρκής για το σύνολο των ασθενών, σε όλη την έκταση της επικράτειας.

Σε ό,τι αφορά στην απαρίθμηση των «ασθενειών» του Ε.Σ.Υ, πλέον και με την επικούρηση του Π.Ε.Δ.Υ, το έργο είναι δύσκολο.

Καταρχήν, εκτός των εμφανών προβλημάτων, που σχετίζονται με την ανεπαρκέστατη χρηματοδότηση, έχοντας την ευθύνη και εκατοντάδων χιλιάδων ανασφαλίστων ή από-ασφαλισμένων με δική τους –αναγκαστική- επιλογή, τα περισσότερα είναι «υποδόρεια», μολονότι προξενούν ζημιά στην ήδη επιβαρυμένη υγεία του «ασθενούς».

Εξαντλώντας την κριτική και την πληροφόρηση σε επίπεδο χρημάτων, αμελείται το πλήθος των πολλαπλασιαστικών συνεπειών π.χ. λόγω της ανισοκατανομής ανθρώπινου αλλά και τεχνολογικού δυναμικού. Το ότι εκατοντάδες επιστήμονες με εμπειρία, ήθος και ανιδιοτελή προσφορά βρίσκονται προ της επιλογής της αποχώρησης ή της παραμονής τους σε ένα μηχανισμό που δεν αντ-αμοίβει (όχι απλώς «αμοίβει») τους αρίστους, δεν παρέχει κίνητρα προσωπικής και ομαδικής βελτίωσης αλλά και δεν κολάζει τους αποδεδειγμένα και συχνά κατ’εξακολούθηση επιόρκους, δεν φαίνεται να αποτελεί πεδίο ενδιαφέροντος των κρατούντων, όσο τουλάχιστον επαίρονται. Από την άλλη, οι αντι-πολιτευόμενοι, ενώ διακηρύσσουν την «αλλαγή» και την «δικαιοσύνη», εξορκίζουν ταυτόχρονα την αξιολόγηση, την μοριοδότηση και επιβράβευση της κλινικής και ακαδημαϊκής έρευνας και την ανάδειξη των ικανότερων, ιδιαίτερα αν δεν ανήκουν πολιτικά στο «μαγαζί τους».

Αδυνατούμε, δυστυχώς, να παραδεχθούμε πως δεν αρμόζουν αντιπαλότητες της μορφής «Δεξιά-Αριστερά», «Πρόοδος-Συντήρηση» κ.ά. μαυρό-ασπρες παρελθοντολογίες. Η Υγεία, ως κατάκτηση και διαρκές απαιτούμενο ενός ελάχιστου κράτους «δικαίου», πρέπει να είναι προσβάσιμη και οικονομικά δυνατή στο 100% του πληθυσμού, κατοίκων, πολιτών, φιλοξενουμένων, νομίμων, παρανόμων και «ενδιαμέσων».

Φυσικά, η επίτευξη του στόχου απαιτεί αναλογική οικονομική συμμετοχή και συνάμα «ιδεοληπτικές» εκπτώσεις. Η λογική του «δωρεάν» και της «ίσης συμμετοχής» έχει επιβαρύνει υπέρμετρα τα εισοδήματα όλων, ανεξάρτητα από τον βαθμό ειλικρίνειας της δήλωσής τους.

Ανάλογα, η αποζημίωση των παρόχων ,α/β/γ-βάθμιας περίθαλψης και θεραπευτικών μέσων, πρέπει να συνδυάζεται με όρους ποιότητας/αποτελεσματικότητας. Δεν είναι λογική η ίδια αντιμετώπιση σε παρόχους με διαφορετικό ποσοστό π.χ. επανεισαγωγών εξαιτίας επιπλοκών ή συχνότητα ενδο-νοσοκομειακών λοιμώξεων. Οι «εξαιρέσεις» τέτοιων όρων bonus/malus, στην πράξη «παγώνουν» τις προθέσεις βελτιώσεων και στοχοθεσίας.